Biyoloji Öğretimi: Öğretim Programları Biyoloji Kazanımlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 240, 2763 - 2786, 01.11.2023

Güntay Taşçi

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1188048

Öz

Yapılan çalışmanın amacı biyoloji öğretimi için önemli olan öğretim programlarının incelenmesidir. Çalışma nitel araştırma kapsamında gerçekleştirilmiş, öğretim programlarının içerik analizine başvurulmuştur. Öğretim programlarındaki biyoloji üniteleri, kavram sayıları ve kazanımlar incelenmiştir. Kazanımların incelenmesinde Yenilenmiş Bloom Taksonomisi (YBT) kullanılmıştır. Kodlama sürecinde kodlayıcılar arası uzlaşma ve uyum indeksleri hesaplanmıştır. Analiz sonuçları biyoloji kazanımlarının tüm eğitim basamaklarında olgusal ve kavramsal bilgiyi anlama basamağında birikim gösterdikleri, üst düzey düşünme becerilerine yönelik kazanımların sınıf ya da ünite düzeylerinde dengeli dağılmadıklarını göstermiştir. Bunlar ile uyumlu olarak kavram yoğunluğunun tüm eğitim düzeylerinde yüksek olduğu görülmüştür. Öğretim programlarındaki biyoloji konu alanının ünitelere ayrılmasında ortaokul (5-8) ve ortaöğretim (9-12) programları sarmallık bakımından birbirlerini desteklerken ilkokul (3-4) düzeyinde konu alanı içeriklerinin desteklenebileceği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biyoloji öğretimi, öğretim programları, yenilenmiş Bloom taksonomisi

Teşekkür

Yapılan çalışmada hakemler arası uyum hesaplanması için yapılan kodlamalarda hakem olarak destek sunan değerli akademisyenlere teşekkür ederim.

Biology Teaching: The Examination of Curriculums' Biology Outcomes

Öz

The aim of the study is to examine the curricula that are important for biology teaching. The study was carried out within the scope of qualitative research, and the content analysis of the curricula was applied. The biology units, number of concepts, and learning outcomes in the different curriculums were examined. Revised Bloom's taxonomy was used to analyze the learning outcomes. During the coding process, consensus and agreement indices between coders were calculated. The results of the analysis showed that biology acquisitions accumulated in understanding factual and conceptual knowledge at all educational levels, that the acquisitions for higher-order thinking skills were not evenly distributed at class or unit levels. Consistent with these, it was observed that the concept density was high at all education levels. While the middle school (5-8) and secondary education (9-12) programs support each other in terms of spirality in the division of the biology subject area in the curriculum units, it has been understood that the content of the subject area can to be developed at the primary school (3-4) level.

Anahtar Kelimeler

biology teaching, curriculums, revisited Bloom's taxonomy

Kaynakça

• Altunoğlu, B. D., ve Atav, E. (2005). Daha etkili bir biyoloji öğretimi için öğretmen beklentileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 19–28.
• Anderson, L. W., Krathwohl P. W., Airasian, D. R., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., Raths, J., ve Wittrock, M. C. (2001). Taxonomy for learning, teaching and assessing a revision of bloom’s taxonomy of educational objectives. Longman.
• Arı, A. (2013). Bilissel alan sınıflamasında yenilenmiş bloom, solo, fink, dettmer taksonomileri. Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 259–290. https://doi.org/10.12780/uusbd164
• Avcı, F., Demirci, H., ve Özyalçın, B. (2021). 2018 fen bilimleri öğretim programı kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisi açısından analizi ve değerlendirilmesi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 643–660. https://doi.org/10.24315/tred.689366
• Aydın, F., ve Aslan, M. (2021). Dokuzuncu sınıf biyoloji öğretim programının farklı lise türlerindeki etkililiğinin değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(37). https://doi.org/10.14520/adyusbd.741935
• Barsoum, M. J., Sellers, P. J., Malcolm Campbell, A., Heyer, L. J., ve Paradise, C. J. (2013). Implementing recommendations for introductory biology by writing a new textbook. CBE Life Sciences Education, 12(1), 106–116. https://doi.org/10.1187/cbe.12-06-0086
• Başar, T. (2009). 2005 Yılı İlköğretim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı Eğitim Hedeflerinin Taksonomik Analizi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. Gaziosman Paşa Üniversitesi.
• Bloom, Benjamin, S., Engelhart, M. D., Furst, E. J., Hill, W. H., & Krathwohl, D. R. (1956). Taxomony of Educational Objective. In S. Bloom, Benjamin (Ed.), Taxomony of Educational Objective. Longman.
• Brookhart, S. M. (2007). How to assess hots ın your classroom. ASCD.
• Bybee, R. W. (2012). The next generation of science standards: Implications for biology education. The American Biology Teacher, 74(8), 542–549. https://doi.org/10.1525/abt.2012.74.8.3
• Cangüven, H. D., Öz, O., Binzet, G., ve Avcı, G. (2017). Mi̇lli̇ eği̇ti̇m bakanlığı 2017 fen bi̇li̇mleri̇ taslak programının yeni̇lenmi̇ş bloom taksonomi̇si̇ne göre i̇ncelenmesi̇. International Journal of Eurasian Education And Culture, 2, 62–80.
• Çetin, Y., ve Başbay, M. (2015). Öğretmen ve öğrenci gözüyle on ikinci sınıf biyoloji dersi öğretim programı. Pamukkale University Journal of Education, 38(II), 115–130.
• Çevik, M., ve Atıcı, T. (2015). Mevcut biyoloji dersi öğretim programının mesleki ve teknik liselerde görevli öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre değerlendirilmesi ve yeni bir taslak program önerisi: Fotosentez konusu örneği. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 423–441.
• Demirel, Ö. (2008). Öğretim ilke ve yöntemleri öğretme sanatı (13. baskı). Pegem Akademi.
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799–825. https://doi.org/10.17860/mersinefd.342260
• Doğan, Y., ve Burak, D. (2018). 4. Sınıf fen bilimleri dersi kazanımlarının revize edilmiş Bloom taksonomisine göre incelenmesi. Mediterranean Journal of Educational Research, 12(23), 34–56. https://doi.org/10.29329/mjer.2018.138.3
• Efe, H. A., ve Efe, R. (2018). 9. Sınıf biyoloji dersi öğretim programındaki kazanımların yenilenmiş bloom taksonomisi’ne göre karşılaştırılması: 2013, 2017 ve 2018 yılları. International Journal of New Trends in Arts, 7(3).
• Eschenhagen, D., Kattmann, U., ve Rodi, D. (2008). Fachdidaktik biologie (8. baskı). Aulis Verlag.
• Güldüren, M., ve Cangüven, H. D. (2020). Ortaöğretim fizik, kimya ve biyoloji ders kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisi bilişsel alan basamaklarına göre karşılaştırılması. Scientific Educational Studies, 4(1), 1–21. https://doi.org/10.31798/ses.737078
• Güngör Cabbar, B., Gültekin, S., Güneş, E., Aytaç, E., ve Daşgın, F. (2020). 2018 fen bilimleri ve biyoloji dersleri öğretim programlarındaki çevre kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre analizi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(1), 504–527. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.702537
• İpek, Z., Atik, A. D., ve Erkoç, F. (2021). Ortaöğretim biyoloji öğretmenlerinin biyoloji öğretiminde karşılaştıkları güçlükler. Turkish Journal of Educational Studies, 8(2), 3–5.
• Krathwohl, D. R. (2002). A revision of bloom’s taxonomy: An overview. Theory Into Practice, 41(4), 212–218. https://doi.org/10.1207/s15430421tip4104
• Kuzu, O., Çil, O., ve Şimşek, A. S. (2019). 2018 matematik dersi öğretim programı kazanımlarının revize edilmiş bloom taksonomisine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 129–147. https://doi.org/10.17556/erziefd.482751
• Mayring, P. (2002). Einführung in die qualitative sozialforschung (5. baskı). Beltz Verlag.
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2018a). Fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=325
• MEB [Milli Eğitim Bakanlığı]. (2018b). Ortaöğretim Biyoloji Dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) Öğretim Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=361
• Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. SAGE Publication.
• Nehm, R. H. (2019). Biology education research: building integrative frameworks for teaching and learning about living systems. Disciplinary and Interdisciplinary Science Education Research, 1(1). https://doi.org/10.1186/s43031-019-0017-6
• NRC [National Research Councel]. (2012). A Framework for K-12 Science Education: Practices, Crosscutting Concepts, and Core Ideas. The National Academies Press.
• Robson, C. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri gerçek dünya araştırması (Ş. Çınkır ve N. Demirkasımoğlu, çeviri edt.). Anı Yayıncılık.
• Sağlamöz, F. (2020). 2000 Sonrası İlköğretim Düzeyindeki Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programları Kazanımlarının Yenilenmiş BloomTaksonomisi’ ne Göre İncelenmesi [Yayınlanmış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Sağlamöz, F., ve Soysal, Y. (2021). 2018 ilköğretim fen bilimleri dersi öğretim programlarının kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisi’ne göre incelenmesi. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 111–145. https://doi.org/10.17932/IAU.EFD.2015.013/ efd_v07i006
• Sönmez, V. (2004). Program geliştirmede öğretmen elkitabı (11. baskı.). Anı Yayıncılık.
• Yaz, Ö. V., ve Kurnaz, M. A. (2017). 2013 fen bilimleri öğretim programının incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2017(8), 173–184. http://dergipark.gov.tr/goputeb/issue /34591/382211
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı.). Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, S. (2007). Bilişsel alanın sınıflamasında (taksonomi) yeni gelişmeler ve sınıflamalar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 479–509.
• Zorluoğlu, S. L., Kızılaslan, A., ve Sözbilir, M. (2016). Ortaöğretim kimya dersi öğretim programı kazanımlarının yapılandırılmış bloom taksonomisine göre analizi ve değerlendirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 10(1), 260–279. https://doi.org/10.17522/nefefmed.22297