K12 Fen Bilimleri Alan Becerileri Eğitimi Kapsamında Hipotez Oluşturma Becerisinin Öğretimi ve Etkisinin Değerlendirilmesi: Kimya Dersinden Uygulamalar

Yıl 2023, Cilt: 52 Sayı: 1 - K-12 BECERİ EĞİTİMİNDE TÜRKİYE PERSPEKTİFİ: KURAM VE UYGULAMA, 287 - 322, 25.12.2023

Filiz Kabapınar , Destan Tekin , Sevgi Tetik

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1309215

Öz

Bu çalışmanın amacı, hipotez oluşturma becerisine yönelik hazırlanan etkinlikleri sınıf ortamında uygulamaya koyarak uygulayıcılar için önerilerde bulunmak ve etkinliğin öğrencilerin hipotez oluşturma becerisini edinimine olan etkisini belirlemektir. Zayıf deneysel desenlerden tek grup ön test- son test deneysel model olarak tasarlanan çalışma 9. Sınıf öğrencileri (n=29) ve 11. Sınıf öğrencileri (n=26) ile 2022-2023 eğitim öğretim yılı bahar döneminde, toplam üç ders saatini kapsayacak şekilde yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak ön test-son test başarı testi ve etkinlik yaprağı kullanılmıştır. Çalışmada, hipotez oluşturma becerisinin alt becerileri olan süreç bileşenlerinin (problemi tanımlamak, neden-sonuç ilişkilerini belirlemek, değişkenleri belirlemek, değişkenleri kontrol etmek ve önerme sunmak) öğrenciler tarafından kullanım durumları incelenerek bireysel ve grup analizleri yapılmıştır. Araştırma bulguları, yapılan öğretim etkinliğinin öğrencilerde hipotez oluşturma becerisine ait tüm süreç bileşenlerini açığa çıkardığını göstermektedir. Öğrencilerin değişkenleri belirleme ve kontrol etme süreç bileşenlerini yeterli düzeyde kullandıkları ancak problemi tanımlama ve neden-sonuç ilişkilerini belirleme süreç bileşenlerini kısmen yeterli düzeyde kullanabildikleri görülmüştür. Önerme sunma süreç bileşeninin kullanımına ilişkin bulgular öğrencilerin önerme sunabildiklerini ancak önermelerini bilimsel ilke, yasa ve kuramlarla destekleyemediklerini göstermiştir. Ayrıca önerme sunma becerisini ölçen son test sorularına öğrencilerin büyük çoğunluğunun yanıt verebildiği görülmüştür. Sonuç olarak hipotez oluşturma becerisinin öğretimini hedefleyen etkinliğin öğrencilerin hipotez oluşturma becerisini harekete geçirebildiği, becerilerin kullanılma düzeylerini açığa çıkarabildiği ve süreç bileşenlerini geliştirmede etkili olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

fen eğitimi, hipotez oluşturma, beceri

Kaynakça

• Aktamış, H., ve Ergin, Ö. (2007). Bilimsel süreç becerileri ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (33), 11-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/7805/102336
• Applefield, J. M., Huber, R., and Moallem, M. (2000). Constructivism in theory and practice: Toward a better understanding. The High School Journal, 84(2), 35-53.
• Aslan, S., Ertaş Kılıc, H., ve Kılıc, D. (2016). Bilimsel süreç becerileri. Pegem Akademik Yayıncılık.
• Bayır, E., ve Kahveci, S. (2022). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarının bilimsel süreç becerileri açısından incelenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 253-262. https://doi.org/10.30703/cije.1026825
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Erkan Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri (30. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: planning. Conducting, and evaluating, 260(1), 375-382. Derilo, R. C. (2019). Basic and integrated science process skills acquisition and science achievement of seventh-grade learners. European Journal of Education Studies. https://doi.org/ 10.5281/zenodo.2652545
• Dökme, İ. (2019). Bilimsel muhakeme becerileri ile düşünme sanatı (s. 1-6). Anı Yayıncılık.
• Driver, R. and Erickson, G. (1983). Theories-in-action: Some theoretical and empirical issues in the study of students’ conceptual frameworks in science. Studies in Science Education, 10, 37-60. https://doi.org/10.1080/03057268308559904
• Ennis, R.H. (2015) Critical thinking: A streamlined conception. Davies M., Barnett R. (Eds.), In The palgrave handbook of critical thinking in higher education. Palgrave Macmillan. https://doi.org/10.1057/97811373780572
• Facione, P. A. (2011). Critical thinking: What it is and why it counts. Insigh Assessment, 1(1), 1-23.
• Gabel, D. L. (1993). Introductory science skills. Waveland Press, Inc., PO Box 400, Prospect Heights, IL 60070.
• Gabel, D.L. (1993). Handbook of research on science teaching and learning a project of the national science teachers association. Macmillan and Shuster and Prentice Hall International.
• Gagne, R. M. (1985). The conditions of learning and theory of instruction. Holt, Rinehart and Winston.
• Glesne, C. and Peshkin, A. (1992). Becoming qualitative researchers: An Introduction. Longman.
• Green, F. (2011). What is skill? an interdisciplinary synthesis. Centre for Learning and Life Chances in Knowledge Economies and Societies.
• Hovardaoğlu, S. (2000). Davranış bilimleri için araştırma teknikleri. Vega Yayınları.
• Jack, G. U. (2013). The influence of identified student and school variables on students’ science process skills acquisition. Journal of Education and Practice, 4(5), 16-22.
• Kabapınar, F. (2021a) “Pozitivist ve yorumlamacı felsefeyle ilişkisi bağlamında eğitim araştırmalarına bakmak”, kuramdan uygulamaya sosyal bilgiler ve tarih öğretiminde eylem araştırmaları, (Edt. Y. Kabapınar), PegemA.
• Kerlinger, F. N. (1973). Multiple regression in behavioral research (No. 04; HA31. 3, K4.).
• Kılınç, B., ve Yazıcı, M. (2022). Türkiye’de fen eğitimi alanında tga tekniği kullanılarak yapılan lisansüstü tez çalışmalarının analizi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 276-300. https://doi.org/ 10.17860/mersinefd.1137261
• MEB (2023a) K12 Beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli. MEB Yayınevi.
• MEB (2023b) K12 Beceriler çerçevesi Türkiye bütüncül modeli öğretmen kılavuzu. MEB Yayınevi.
• Miles, M.B. and Hubermann, M.A. (1994). Qualitative data analysis: An expand source book. 2nd. Ed. Thousand Oaks.
• Mizrahi, M. (2020). Hypothesis testing in scientific practice: An empirical study. International Studies in the Philosophy of Science, 33(1), 1-21. https://doi.org/10.1080/02698595.2020.1788348
• Ngozi, P. O. (2021). Enhancing Science Process Skills Acquisition in Chemistry among Secondary School Students through Context-Based Learning. Science Education International, 32(4), 323-330. https://doi.org/10.33828/sei.v32.i4.7
• Paul, R., ve Elder, L. (2013). Eleştirel düşünme (Çev.: E. Aslan ve G. Sart). Nobel.
• Poincaré, H. (2022). The foundations of science: Science and hypothesis, the value of science, science and method. DigiCat.
• Schafersman, S. D. (1991). An introduction to critical thinking.
• Sternberg, R. J. (2019). Teaching and assessing gifted students in STEM disciplines through the augmented theory of successful intelligence. High Ability Studies, 30(1-2), 103-126. https://doi.org/10.1080/13598139.2018.1528847
• Stevens, C., and Witkow, M. R. (2014). Training scientific thinking skills: Evidence from an MCAT2015-aligned classroom module. Teaching of Psychology, 41(2), 115-121. https://doi.org/10.1177/0098628314530
• Sultan, Ş. A. N., ve İlhan, N. A. İ. L. (2022). Fen bilimleri dersi beceri temelli sorulara (yeni nesil) yönelik kuramsal ve kavramsal çerçeve. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(17), 17-36. https://doi.org/10.29129/inujgse.1089655
• Taibu, R., Mataka, L., and Shekoyan, V. (2021). Using PhET simulations to improve scientific skills and attitudes of community college students. https://doi.org/10.46328/ijemst.1214
• Tatar, N. (2006). İlköğretim fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi, Ankara. Temiz, B. K., ve Tan, M. (2003). İlköğretim fen öğretiminde temel bilimsel süreç becerileri. Eğitim ve Bilim, 28(127).
• Temiz, B. K. (2020). Assessing skills of identifying variables and formulating hypotheses using scenario-based multiple-choice questions. International Journal of Assessment Tools in Education, (7)1, 1–17. https://doi.org/10.21449/ijate.561895
• Temiz, B. K., ve Tan, M. (2009). Lise 1. sınıf öğrencilerinin değişkenleri belirleme ve hipotez kurma becerileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 195-202. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/49070/626110
• Türk Dil Kurumu, (2019). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Vangundy, A. B. (1987). Creative problem solving a guide for trainers and management. New York Quorum Books.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık. Zimmerman, C. (2007). The development of scientific thinking skills in elementary and middle school. Developmental Review, 27(2), 172-223. https://doi.org/10.1016/j.dr.2006.12.001