Okul Öncesi Eğitimde Anadolu Masal Anlatıcılığının Kullanılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2024, Cilt: 53 Sayı: 242, 1085 - 1112, 01.05.2024

Zeynep Uç , İbrahim Tuncel

https://doi.org/10.37669/milliegitim.1230587

Öz

Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü ve UNESCO Türkiye Milli Komisyonu iş birliği ile 2019 yılında başlatılan Anadolu Masalları Projesi kapsamında, okul öncesi öğretmenlerinin de katıldığı Anadolu Masal Anlatıcılığı hizmet içi eğitim kursu düzenlenmiştir. Bu araştırmanın amacı, Anadolu masal anlatıcılığı uygulamalarının okul öncesi eğitimine katkısını ve sınırlılıklarını öğretmen görüşlerine göre incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre yürütülmüştür. Araştırmada, durum çalışması desenlerinden, bütüncül tek durum deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Denizli ili ve ilçelerinde görev yapmakta olan Anadolu masal anlatıcılığı eğitimi almış 20 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda; öğretmen görüşlerine göre, Anadolu masal anlatıcılığının, özelikle yaşanılan coğrafyadaki kültürel özellikleri tanıtmada, kavramları ve değerleri öğrenciye kazandırmada yararlı olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte Anadolu masal anlatıcılığı etkinliğinin, Türkçe etkinliği, görsel sanat ekinliği ve drama etkinlikleri ile kolaylıkla bütünleştirilebildiği böylece okul öncesi eğitim programının hedeflediği öğrencinin dil gelişiminde, sosyal duygusal gelişiminde, bilişsel gelişimi ve motor gelişiminde öğretmen görüşlerine göre etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Masalın merak uyandırıcı özelliği ve öğrencilerle göz teması kurmayı kolaylaştırmasının sınıf yönetimine de katkısı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca derlenen Anadolu masallarının sayısının azlığı, her kazanıma ve yaş seviyesine uygun derlenen Anadolu masalının bulunmamasının Anadolu masal anlatıcılığı uygulamasını sınırlandırdığı sonucuna da ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Anadolu masalları,, Anadolu masal anlatıcılığı, Okul öncesi eğitim programı, Eğitim durumları, Okul öncesi eğitim

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Alabay Yolcu, T. (2019). Hasan Latif Sarıyüce’nin Anadolu Masalları’nın eğitsel değerler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Bayraktar Özen, C. (2022). Anadolu masalları ve bu masalların Türkçe öğretimindeki yeri üzerine bir inceleme [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Siirt.
• Bilgiç Yıldız, A., ve Savaş, B. (2019). Ezop masallarının dinleme becerisine etkisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi 3(2), 185-208. https://doi.org/10.32960/uead.607309
• Çeker, S. (2020). Günümüzde hikâye-masal anlatıcılığı eğitimi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, B. (2022). Türk masallarının okul öncesi çocuklara uygunluğunun incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Çelik, Y. (2022). Etkileşimli masal anlatımı uygulamasının çocukların dil gelişimine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Edirne.
• Çevirme, H. (2004). Masal ve efsanelerde halk eğitimi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(7), 1-15.
• Çiçek, T. (2022). Anadolu masallarında yer alan değerlerin okul öncesi dönemde resim analizi yöntemi ile incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Creswell, J. W. (2003). Research design: Qualitative, quantitative and mixed method approaches. Sage Publications, Inc.
• Çullu, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitime yönelik görüşleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Enstitüsü, Çanakkale.
• Deliorman, K. İ. (2023). İlkokul öğretmenlerinin ve öğrencilerinin resimli çocuk kitapları ve masallara yönelik metaforik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ercan, P. (2022). Türk ve Japon masallarının değerler eğitimi açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çanakkale.
• Erdal, Z. (2020). Drama temelli masal anlatıcılığı yöntemi ile verilen problem çözme eğitiminin beş yaş çocuklarının problem çözme becerilerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Gazioğlu, M. (2021). Çoklu duyusal öğrenme modeline göre masal anlatıcılığının dinleme becerisinin geliştirilmesine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gözalan, E., ve Koçak N. (2014). Oyun temelli dikkat eğitim programın 5-6 yaş çocukların kelime bilgi düzeylerine etkisinin incelenmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014 (4), 115-121. https://doi.org/10.18493/kmusekad.12328
• Güleryüz, H. (2003). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Pegem Yayıncılık.
• Gültekin, M. (2003). Okul öncesi eğitimde kullanılan öğrenme yaklaşımları. M. Sağlam (Edt.), Özel öğretim yöntemleri içinde (s 49-74). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Huiyu, G. (2018). A study on the educational strategy of using folktales in kindergarden. Advances in Social Science. Education and Humanities Research, 264, 757-760. https:// download.atlantis-press.com/article/25906295.pdf
• İşnas, S. (2011). Masal türünün çocuktaki kavram gelişimine etkisi üzerine bir araştırma (Cahit Zarifoğlu örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Kabataş, B., ve Duyan, V. (2021). Doğrudan hizmet uygulamalarında hikâye ve masallar. Sosyal Çalışma Dergisi. 5(2), 146-170. https://dergipark.org.tr/en/pub/scd/issue/67855/971200
• Kılıç, U. (Edt.) (2019). Anadolu Masalları, Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Müdürlüğü.
• Koç, Z., ve Radmard, S. (2017). Masal kitaplarının 5-6 yaş grubu okul öncesi eğitim çocuklarının gelişimi üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (45), 165-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/abmyoder/issue/46645/584848
• Marshall, C., and Rossman, G. B. (1999). Designing qualitative research. Sage Publications.
• Merriam, S.B. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Jossey-Bass.
• Mert, E. L. (2012). Anadili eğitimi- öğretimi sürecinde çocuk yazını ürünlerinden yararlanma ve masal türüne yönelik bazı belirlemeler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (31), 1-12. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pauefd/issue/11112/132848
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2019, 30 Mayıs). Anadolu masalları projesi hayata geçiyor projesi. https://www.meb.gov.tr/anadolu-masallari-projesi-hayata-geciyor/haber/18755/tr
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=652
• Oruç, Ş., ve Çağır, S. (2020). Masal anlatıcılarına göre masal anlatıcılarında olması gereken özellikler. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (2), 707-723. https://dergipark.org.tr/tr/pub/johass/issue/57478/812336
• Özünel, E. Ö. (2011). Yazının izinde masal haritalarını okuma denemesi: masal tarihine yeniden bakmak. Milli Folklor Dergisi. 12 (91), 60-71.
• Önder, M., ve Kanak, M. (2017). Teaching values with stories and tales in the preschool period. Journal of Education and Practice, 8 (30), 143-149. https://www.iiste.org/Journals/index.php/JEP
• Özbent, S. (2007). Sınıfta beden dili, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27 (2), 259-289.
• Senemoğlu, N. (1994). Okul öncesi eğitim programı hangi yeterlilikleri kazandırılmalıdır? Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 10, 21-30.
• Şafak Aydın, D. (2015). Giresunlu bir masal anası: Arife Şafak’ın masal anlatıcılığı ve masalların bağlamsal çözümlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şafak, D. (2019). Masal anası Arife Şafak’tan derlenen masalların bağlamsal kurama göre incelenmesi. Milli Folklor, 16 (122), 64-75.
• Şahin, M. (2011). Masalların çocuk gelişimine etkilerinin öğretmen görüşleri açısından incelenmesi. Milli Folklor Dergisi, 12(89), 208-219.
• Tavşancıl, E., ve Aslan, A. E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon Yayınevi.
• Topçam, S. (2019). Masal anlatıcılığı ve günümüz masal anlatıcılığında hazırlanma süreçleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Yalçın, A., ve Aytaş, G. (2014). Çocuk edebiyatı. Akçağ Basım Yayın.
• Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods. Sage Publications.
• Yücel, F. (2015). Kültürel yozlaşma bağlamında okul öncesi- ilkokul öğrencilerinin masal ve çizgi filmle ilgili algıları. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 119-135.
• Yüksel, A. Ş. (2011). Psikoterapötik bir teknik olarak hikaye ile tedavi. Mevlana’nın Mesnevisi tedavisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi], İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zengin, A. Y., ve Zengin, N. (2007). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı. Truva Yayıncılık.