Comparıson of Turkısh and Natıve Amerıcan Proverbs about Nature

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 126, 175 - 183, 24.06.2020

Kamile Gülüm , Zakir Avşar

Öz

Proverbs, defined as short, concise and smart words that our ancestors said as a result of their many years of experience, are one of the most important cultural heritage products reflecting the cultural values of every society. Proverbs are generally used as a metaphor and their meaning are indirect. However, when we think about the proverbs, we see that they have more meanings than their usages in daily life. A metaphorical proverb, which is normally used for a specific purpose, contains another meaning that has the same meaning as in real life. For instance, the proverb “the head of a fruity tree is inclined” refers to the fact that, although it is used to mean humbler as people mature, the branches hang down to the ground in real life because the trees have difficulty carrying the fruits. It is known that proverbs, especially about nature, mean both metaphorically and generally. Because they have taught how people should live in accordance with the nature by expressing the information they obtained as a result of observing nature carefully, based on many years. In this respect, proverbs are instructive. Throughout history, there are many proverbs on nature, because agriculture and farming were important in Turkish society. Inasmuch as it is very important to know when the rains will fall, how long the sunny days will last, how the functioning of nature, the time of grazing of animals in nature, and where the houses will be suitable will be known. For this reason, every society has proverbs where it describes the functioning nature of its own nature. In this respect, proverbs are national. Thus, every society has proverbs where it describes the functioning nature of its own nature. In this respect, proverbs are national. However, when these proverbs of national nature are compared with proverbs used by other nations, many of them appear to be similar or identical. In this respect, proverbs have universal values as well as national values. The proverbs, especially about nature, have many common features with other proverbs in the world. For this reason, the aim of this study is to compare the proverbs of Turkish and American natives on nature and to understand their perspective on nature. The method of the study is based on descriptive content analysis, which is one of the qualitative research methods. Content analysis in social sciences is a systematic examination of the information obtained from various documents in order to give a meaning from archives, documents, newspapers, etc. Descriptive analysis; the data obtained are summarized and interpreted under previously determined titles. According to the findings obtained as a result of the literature review and analysis of the data obtained through face to face interviews; It was observed that the American natives considered themselves a part of nature, they all consisted of a single holy spirit, believed that when they harm nature, they would be sick and that everyone was brothers. At the same time, it was understood that their words were not short and expressive words, they were long and explanatory words and were said by tribal chiefs. In this respect, rather than proverbs, they are terse words. Compared to Turkish proverbs, some proverbs were similar, but few were exactly the same.

Anahtar Kelimeler

Turkish proverbs, native American proverbs, proverb comparison, nature, culture

Doğa Üzerine Söylenmiş Türk ve Amerikan Yerlileri Atasözlerinin Karşılaştırılması

Öz

Atalarımızın uzun yıllara dayanan tecrübeleri sonucu söylediği kısa, özlü ve akıllıca sözler olarak tanımlanan atasözleri her toplumun kültürel değerlerini yansıtan en önemli kültürel miras ürünlerinden biridir. Atasözleri genelde mecazi anlamlarda kullanılır. Anlam ifadeleri dolaylıdır. Ancak Atasözleri üzerinde biraz düşünüldüğünde onların günlük hayattaki kullanımından çok daha geniş anlamlar taşıdıklarını görülür. Normalde belli bir amaç için söylenmiş mecazi anlamdaki bir atasözü gerçek hayattakiyle aynı anlama gelen bir başka anlamı da bünyesinde barındırır. Örneğin “Meyveli ağacın başı eğik olur.” atasözü, insanlar olgunlaştıkça daha alçak gönüllü olur, anlamında kullanılmasına rağmen gerçek hayatta da ağaçların meyvesi çok olduğunda dalların meyveleri taşımakta güçlük çekmesinden dolayı dalların yere doğru sarktığı gerçeğini anlatır. Özellikle doğa üzerine söylenmiş atasözlerinin hem mecazi hemde genelde gerçek anlamlar ifade ettiği bilinmektedir. Çünkü ataların doğayı uzun yıllara dayalı olarak dikkatle gözlemlemeleri sonucu elde ettikleri bilgileri kısa ve özlü sözlerle ifade ederek insanların doğaya uygun nasıl yaşamaları gerektiğini insanlara öğretmişleridir. Bu yönüyle de atasözleri öğreticidir. Tarih boyunca, Türk toplumunda tarım ve hayvancılık önemli olduğundan doğa üzerine söylenmiş pek çok atasözü vardır. Çünkü tarım ve hayvancılıkla uğraşan toplumlarda yağmurların ne zaman yağacağı, güneşli günlerin ne kadar süreceği, doğanın işleyiş düzeni, hayvanların doğada otlatılma zamanının bilinmesi, evlerin yerinin nereye yapılmasının uygun olacağının bilinmesi oldukça önemlidir. Bu nedenle her toplumun kendine has doğanın işleyiş düzenini anlattığı atasözleri vardır. Bu yönüyle atasözleri ulusaldır. Ancak ulusal nitelikteki bu atasözleri diğer ulusların kullandığı atasözleri ile karşılaştırıldığında, bunların pek çoğunun benzer ya da aynı olduğu görülür. Bu yönüyle, Atasözleri ulusal değerlerin yanı sıra aynı zamanda evrensel değerler de taşır. Özellikle doğa üzerine söylenen atasözleri dünyadaki diğer atasözleriyle pek çok ortak özelliğe sahiptir. Bu nedenle bu çalışmanın amacı Türk ve Amerikan yerlilerine ait doğa üzerine söylenmiş atasözlerini karşılaştırmak ve onların doğaya bakış açılarını anlamaktır. Çalışmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden betimsel içerik analizine dayanmaktadır. İçerik analizi sosyal bilimcilerde arşivlerden, belgelerden, gazetelerden vb. çeşitli dokümanlardan, elde edilen bilgilerin bir anlam kazandırılması amacıyla sistematik olarak incelenmesidir. Betimsel analiz de ise; elde edilen veriler, daha önceden belirlenen başlıklar altında özetlenir ve yorumlanır. Literatür taraması ve yüzyüze görüşmelerle elde edilen verilerin analizi sonucu elde edilen bulgulara göre; Amerikan yerlilerinin kendilerini doğanın bir parçası kabul ettikleri, hepsinin tek bir kutsal ruhtan meydana geldikleri, doğaya zarar verdiklerinde hasta olacaklarına ve herkesin birbirinin kardeşi olduklarına inandıkları görülmüştür. Aynı zamanda söyledikleri sözlerinin kısa ve etkileyici sözler olmadıkları, uzun ve açıklayıcı sözler oldukları ve kabile şefleri tarafından söylendiği anlaşılmıştır. Bu yönüyle atasözlerinden ziyade veciz sözlerdir. Türk atasözleriyle karşılaştırıldığında bazı atasözlerinin benzediği ancak çok azının ise birebir aynı olduğu görülmüştür.  

Anahtar Kelimeler

Türk atasözleri, Amerikan yerlileri atasözleri, atasözü karşılaştırması, doğa, kültür

Kaynakça

• Acaroğlu, M.T. (2006). World Proverbs. Referans Published, Ankara.
• Acaroğlu, T.( l992). Turkish Proverbs. Communication Published, İstanbul.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Dictionary of Proverbs and Idioms. Inkılâp Published, İstanbul.
• Antonov, V. (2008). Native American Spirituality: Path of Heart Don Juan Matus, Eagle, and Others.Translated from Russian ; by Mikhail Nikolenko.New Atlanteans.
• Bulut,İ.,Yürüdür,E.,Kazancı,H. (2013). Artova Yöresinde (Tokat) Yerel iklim Bilgisi ve Halk Takvimi. Türk Coğraya Dergisi, Sayı: 61., ss.21-30
• Deniz,T., Dİker, E.,Çetinkaya, A.(2017). Somut Olmayan Kültür Öğesi Olarak Yerel İklim Bilgisi Ve Halk Takvimi: Safranbolu’da (Karabük) Bir Saha Araştırması. Doğu Coğrafya Dergisi: Yıl:22, Sayı: 38, Ss: 205-226
• Dundes, A. (1989). Folklore matters. Knoxville: University of Tennessee Press.
• Elke, U. W.(1998). What Folklore Tells Us About Risk And Risk Taking: Cross-Cultural Comparisons Of American, German, And Chinese Proverbs. Organizational Behavior And Human Decision. Processes. Vol. 75, No. 2,P. 170–186.
• Gülüm, K.(2009). Coğrafya Öğretiminde Kullanılabilecek Doğa İçin Söylenmiş Türk ve Türkmen (Türkmenistan) Atasözleri Üzerine Bir Araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi S. 1. Ss, 51–58.
• Gülüm,K.(2010). Geographic Reality in Proverbs. Maya Academi Published. Ankara.
• Humphbeys,W.J.(1960). Some Useful Weather Proverbs. The Franklin Enstitute, Usa
• Guner, İ. Ve Sİmşek, 0.(1998). Iğdır’da Halk Takvimi ve Meteorolojisi. Türk Coğrafya Dergisi S:33, ss:129-139
• Kállay, É. (2007). Q Methodology The Investıgatıon Of Meaning Systems İn Different Life- Conditions Through Proverbs. Romanian Association For Cognitive Science. Volume Xı, No. 2. P. 353-369
• Karataş, T. (2004). The Dictionary of Litherature Terms. Ankara.
• Lau, K. J., Tokofsky, P., Winick, S. D., & Mieder, W. (2004). What Goes Around Comes Around: The Circulation Of Proverbs İn Contemporary Life. Logan: Utah State University Press.
• Mieder W. (1989). American Proverbs: A Study Of Texts And Contexts,(New York: Peter Lang,  Pp. 13-27
• Reitman, J.(2000). American  proverbs. New York. Hippocrene  Books.
• Rong, H.(2013). Proverbs Reveal Culture Diversity. Cross-Cultural Communication Vol. 9, No. 2.
• Strauss, A., Corbİn, J. (1990). Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures And Techniques. New Delhi: Sage Publications.
• Sundstedt, K.(2012). Comparing The Wisdom Of Places: Nigerian Yoruba Proverbs And Colonial American Proverbs Of Benjamin Franklin. University Of Northern Iowa, Uni Scholarworks Open Educational Resources.
• Taylor, A. (1994). The Wisdom Of Many And The Wit Of One. In Wolfgang Mieder And Alan Dundes (eds.), The Wisdom Of Many. Essays On The Proverb. London: University Of Wisconsin Press. 39.
• Wolfgand, M. (2004). Proverbs. A Handbook. Greenwood Press,. London.
• Wolfgang,  M.(1992). A Dictionary Of American Proverbs. (Editors: Stewart, A., Kingsbury And Kelsie B, Harder). New York. Oxford University Press.
• Yaşar,O.,Yaşar, F.Ö.(2010). Orta Karadeniz Bölümü İlleri Atasözleri Ve Deyimlerinde Coğrafik Unsurlara İlişkin Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım. The Journal Of International Social Research V, 3/ 11
• Yazici, H. And Others. (2005).“Geogarphic Analysis Of Afyonkarahisar Proverbs. National Geography Congress. İstanbul Üniversiy, Faculy of Litherarture. İstanbul Zona, A.Guy.  (1994).The Soul Would Have No Rainbow  If The Eyes Had No Tears And Other Native American Proverbs. New York. A Touchstone Book Published. Zona, A.Guy.  (1996).  Eyes That See Don’t Grow Old. The Proverbs Of Mexico, Central and South America. New York. A Touchstone Book Published.