An Evaluation of the Rural Landscapes as Heritage from Habitus Perspective

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 141, 167 - 178, 19.03.2024

Bahar Elagöz Timur , Burak Asiliskender

https://doi.org/10.58242/millifolklor.1129209

Öz

Rural heritage areas consist of natural and built environments produced concerning local and traditional life practices, production-consumption habits, and intangible values of societies. This environment is created vernacularly using local materials and construction techniques due to the topographical features where it is built and is in contact with local users. For this reason, it is valuable to explain the meaning of vernacular architecture to understand its users and the habitus that emerges from it. Historical rural settlements, which have found their place in conservation theories over time, attract attention with their traditional and vernacular architecture. These areas, called “rural landscape as heritage” by definition developed by ICOMOS-IFLA, are accepted as a whole with their tangible and intangible components such as natural, archaeological, and architectural. Today, plenty of research is about integrated conservation issues of rural landscape heritages. The study, differently from theirs, plans to discuss the rural landscapes through habitus. It is possible to interpret the vernacular architecture produced in rural landscapes by understanding its user and the habitus in which it emerges. Moreover, there is a dynamic link between the traditional rural areas and the habitus of societies that produce and are produced by their daily lifestyles, traditions, collective memories, and histories. The habitus, which is always transformed, begins to adapt its environment to the change by this link. In this changing process, effects such as industrialization, technological developments, and globalization threaten rural landscapes to lose their authentic values. The first step in the conservation of rural landscapes lies in understanding these areas and their values and making change predictable. From this point of view, this study questions the role of habitus in the formation and life cycle of rural heritage. The research and the hypothesis created aim to contribute to the studies about sustainable living in rural landscapes by revealing the structuring effect of the habitus between the rural landscapes and their natural, built, and socio-cultural environments. In the study, the method developed from the literature to understand rural landscapes and their dynamics without studying the case is presented for use in rural landscape heritage conservation studies. Habitus connects the natural, tangible, and intangible components of rural landscapes by the balance it creates and contributes to the formation and maintenance of the spirit of place. In order to understand this balance and draw attention to holistic conservation approaches, the network of relations has been tried to be revealed in detail. Within the scope of the study, the definition of habitus was explained through the environment and practices, and its relationship with the rural landscape was conveyed through a single structure and settlement. The transition of living heritage is inevitable, but when it cannot be managed according to international regulations, the consequences will be the loss of rural heritage, which represents societies’ traditional lifestyles. The proposed approach needs to be customized and re-established for each different rural landscape heritage site. Because each heritage site is unique and has its own conservation problems. It is critical to raise awareness about the effects of habitus change in rural landscapes and their management and to emphasize the importance of creating resilient rural heritage areas that can accompany change by preserving authentic values.

Anahtar Kelimeler

Rural landscape as heritage, habitus, Bourdieu, vernacular architecture, practice

Kırsal Peyzaj Mirası Çalışmalarının Habitus Üzerinden Değerlendirilmesi

Öz

Kırsal alanlar, toplumların yerel ve geleneksel yaşam pratikleri, üretim ve tüketim alışkanlıkları ve somut olmayan değerleri ile ilişkili biçimde üretilen doğal ve yapay çevrelerdir. Yerin topografik özellikleri doğrultusunda yerel malzeme ve yapım teknikleri kullanılarak yöreye özgü üretildikleri için kullanıcısı ile doğrudan ve yakın ilişki içerisindedirler. Zamanla koruma kuramlarında da yerini bulmuş olan tarihi kırsal yerleşimler, geleneksel ve yerel mimarlıklarıyla dikkat çekmektedirler. ICOMOS-IFLA’nın geliştirdiği tanımla kırsal peyzaj mirası olarak adlandırılan bu alanlar doğal, arkeolojik ve mimari gibi somut ve somut olmayan değerleri ile bir bütün olarak değerlendirilmektedir. Günümüzde pek çok araştırma kırsal mirasın bütünleşik bir şekilde korunma sorunları üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu çalışma, söz konusu araştırmalardan farklı -ama onları geliştiricibir yaklaşımla, habitus üzerinden kırsal peyzajları anlamlandırmayı hedeflemektedir. Kırsal peyzajlarda üretilen geleneksel mimarlığı anlamlandırabilmek, kullanıcısını ve içerisinde ortaya çıktığı habitusu anlamaktan geçmektedir. Toplumların gündelik hayat biçimleri, gelenekleri, kolektif hafızaları ve tarihleri gibi değerlerini üreten ve onlar tarafından üretilen geleneksel kırsal alanları ve habitusları arasında dinamik bir bağ vardır. Her zaman bir dönüşüm içerisinde olan habitus, çevresini de değiştirip-dönüştürmektedir. Bu süreç içerisinde sanayileşme, teknolojik gelişmeler ve küreselleşme gibi etkiler kırsal peyzajlarını özgün değerlerini kaybetme tehdidiyle karşı karşıya getirmektedir. Kırsal peyzajları korumanın ilk adımı, bu alanları ve yarattıkları özgün değerleri anlayabilmede ve değişimi öngörebilir kılmakta yatmaktadır. Bu çalışma, bu bakışla, kırsal mirasın oluşum ve yaşama serüveninde habitusun rolünü sorgulamaktadır. Yapılan araştırmalarda ve oluşturulan hipotezde habitusun kırsal peyzajlar ve doğal, yapılı ve sosyo-kültürel çevresi arasında kurduğu yapılandırıcı etkiyi ortaya çıkarmayı ve yaşayan kırsal peyzajların sürdürülmesi çalışmalarına katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Çalışmada örneklem alan seçilmeksizin kırsal peyzajları ve dinamiklerini anlamak için literatürden geliştirilen yöntem kırsal peyzaj mirasının korunma çalışmalarında kullanılmak üzere sunulmuştur. Habitus yarattığı denge ile kırsal peyzajların doğal, somut ve somut olamayan bileşenlerini birbirine bağlamakta, yerin ruhunun oluşmasını ve beraber sürdürülmelerine katkıda bulunmaktadır. Bu dengeyi anlamak ve bütüncül koruma yaklaşımlarına dikkat çekmek amacıyla ilişkiler ağı detaylıca ortaya dökülmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında habitusun tanımı, çevre ve pratikler üzerinden açıklanmış ve kırsal peyzaj ile ilişkisi tek yapı ve yerleşim üzerinden aktarılmıştır. Yaşayan miras alanları olan kırsal yerleşimler için değişim -ne yazık ki- kaçınılmazdır ve süreç doğru yönetilmediği takdirde sonuçlar mirasın yitirilmesine yol açmaktadır. Önerilen yaklaşımın farklı her kırsal peyzaj miras alanı için özelleştirilmesi ve yeniden kurulması gerekmektedir. Çünkü her miras alanı biriciktir ve kendine özgü sorunları vardır. Çalışma, kırsal miras alanlarında habitus değişiminin yaratmakta olduğu etkiler ve yönetimi konusunda farkındalık yaratmayı ve değişime özgün değerleri koruyarak eşlik edebilen dirençli kırsal miras alanlarının oluşturulmasının önemini vurgulamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Kırsal peyzaj mirası, habitus, Bourdieu, vernaküler mimarlık, pratikler

Kaynakça

• Aran, Kemal. Barınaktan Öte- Anadolu Kır Yapıları. İstanbul: Tepe Yayınları, 2000.
• Bektaş, Cengiz. Halk Yapı Sanatı. İstanbul: Literatür Yayınları, 2001.
• Bourdieu, Pierre. The Practice of Theory. New York: Cambridge University Press, 1977.
• Bourdieu, Pierre. The Logic of Practice. Stanford: Stanford University Press, 1980.
• Buordieu, Pierre ve Wacquant, Loic. An Invitation to Reflexive Sociology. Cambridge: Polity Press, 1992.
• COE Granada Talebi: Bölgesel Planlamada Kırsal Mimari, Avrupa Pilot Projeler Programı Sempozyumu: 5. 1977.
• De Certeau, Michel. The Practice of Everyday Life. Londra: University of California Press, 1984.
• Erzen, Jale Necdet. Üç Habitus; Yeryüzü, Kent, Yapı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Hillier, Bill ve Hanson, Julienne. The Social Logic of Space. Cambridge: Cambridge Universite Yayınları, 1984.
• ICOMOS Geleneksel Mimari Miras Tüzüğü, 1999.
• ICOMOS Türkiye Mimari Miras Tüzüğü, 2013.
• ICOMOS-IFLA Principles Concerning Rural Landscapes as Heritage, 2017. Güncelleme tarihi, 1 Eylül, 2021. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_en0887771001560505611.pdf Karakul, Özlem. “Tarihi Çevrelerde Halk Mimarisi: Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yaşama Mekanları”. Milli Folklor, 19/75 (Güz 2007): 151-163.
• Karakul, Özlem. “Intangible values of building culture in vernacular architecture”, Vernacular Heritage and Earthen Architecture: Contributions for Sustainable Development (ed. Mariana Correia, Gilberto Carlos ve Sandra Rocha). Florida: CRC Press, 2014.
• Kuban, Doğan. Mimarlık Kavramları Tarihsel Perspektif İçinde Mimarlığın Kuramsal Sözlüğüne Giriş. İstanbul: Yem Yayınları, 2007.
• Lawrence, Denis V. ve Low, Setha M. “The Built Environment and Spatial Form”, Annual Rewiev of Antropology. 19 (1990): 453-505.
• Leach, Neil. “Belonging: Towards a Theory of Identification with Space”. Habitus: a Sense of Place, (ed. Hillier, Jean ve Emma Rooksby). 2nd Edition, Londra ve New York: Routledge, 2016.
• Lefebvre, Henri. Modern Dünyaya Gündelik Hayat. Çev. Işın Gürbüz, dördüncü basım İstanbul: Metis, 2016.
• Lizardo, Omar. “Habitus.” Encyclopedia of Philosophy and the Social Sciences (ed. Byron Kaldis). Thousand Oaks: Sage, 2013.
• Malinowski, Bronislaw. A Scientific Theory of Culture and Other Essays. New York: Oxford University Press, 1960.
• Mauss, Marcel. “Techniques of the Body”. Economy and society, 2/1(1973): 70-88.
• Ölçer Özünel, Evrim. ““İnsanlar, Gezegen Ve Refah İçin Bir Eylem Planı”: Somut Olmayan Kültürel Miras Ve 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine Eleştirel Yaklaşım”. Milli Folklor, 29/116 (2017): 18-32.
• Rapoport, Amos. Human Aspects of Urban Form. Oxford: Pergamon, 1977.
• Rapoport, Amos. Kültür, Mimarlık, Tasarım. Çev. Selçuk Batur. İstanbul: YEM Yayınları, 2004.
• Rapoport, Amos. “Traditional Environment, Culture and Preservation”. Open House International, 31/4 (Aralık 2006): 6-14.
• Ruan, Xing. Allegorical architecture: living myth and architectonics in southern China. Hawaii: Hawaii Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Tekeli, İlhan. Gündelik Yaşam, Yaşam Kalitesi ve Yerellik Yazıları. İstanbul: Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2009.
• Tylor, Edward Burnett. The Origins of Culture. New York: Harper and Brothers Publisher, 1958.
• UNESCO Folklorun ve Geleneksel Kültürün Korunması Tavsiye Kararı, 1989.
• UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, 2003.
• UNESCO Managing Disaster Risks for World Heritage. Paris: UNESCO, 2010.
• UNESCO Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention, 2019. Son güncelleme 1 Ağustos, 2021. file:///Users/agu/Downloads/document-57-19.pdf