Arap Gramerinin Gelişim Sürecinde Mısır Dil Ekolü-II

Yıl 2017, Sayı: 4, 35 - 61, 30.06.2017

Hüseyin Ersönmez

Öz

Arap
nahviyle alakalı çalışmalar erken dönemlerden itibaren başlamıştır. Arapların
diğer milletlerle irtibata geçmesi farklı milletlerden insanların İslâm’a
girmesine vesile olmuştur. Bu durum ise Arap olmayan Müslümanların, Ku’rân dili
olan Arapçayı öğrenmeye meyletmelerine zemin hazırlamıştır. Bu çalışmamızda
Mısır’daki gramer faaliyetleri ve burada yetişen dilciler üzerinde durulmuştur.
Mısır Dil Ekolü, Basra ve Kûfe ekolü gibi orijinal görüşler ortaya koyamamış,
bu iki ekol arasından tercihlerde bulunmuş eklektik bir yapıya sahiptir. Mısır
Dil Ekolü Gramer faaliyetlerinin öğretilmesi üzerinde durmuş, bu vesileyle
Mısırlı dilcilerin ortaya koymuş oldukları eserler, medreselerde uzun yıllar
okutulmuştur. İbnu’l-Hâcib, İbn Hişâm, es-Suyûtî gibi dil âlimleri tarafından
temsil edilen Mısır Dil Ekolü, Arap gramerinin gelişim sürecinde, gramer
faaliyetlerine çokça katkı sunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dil, Mısır, Ekol, Nahiv

The Egyptian Language School in the Development Process of Arabic Grammar-II

Öz

Work related to the Arabic nahv began from early
times. The communication of Arabs to other nations has been instrumental in
allowing people from different nations to enter Islam. This situation has laid
the foundation for non-Arab Muslims to tend to learn Arabic the Qur'an
language. In our work, it is focused on grammatical activities in Egypt and the
linguists that grow there. The Egyptian Language School has an eclectic
structure, which does not reveal original views, such as the Basra and Kufa
Schools, but has a preference among these two schools. The Egyptian Language
School emphasized the teaching of grammatical activities, so that the works of
the Egyptian Language School lecturers were taught for many years in the
Madrasas. The Egyptian Language School, represented by language scholars such
as Ibnu'l-Hâcib, Ibn Hisam, as-Suyuti, contributed a lot to grammar activities
in the development of Arabic grammar

Anahtar Kelimeler

Language, Mısır, School, Grammar

Kaynakça

• Altıkulaç, Tayyar. “Sehâvî, Alemuddin.” TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVI, 311-313. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Arslan, Ahmet Turan. “Ezherî, Hâlid b. Abdillah.” TDV İslam Ansiklopedisi, XII, 64-65. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Bakırcı, Selami-Demirayak, Kenan. Arap Dili Grameri Tarihi. Erzurum: 2001.
• Benli, Mehmet Sami. “İbn Akîl.” TDV İslam Ansiklopedisi, XIX, 300-301. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Çelebi, Kâtip. Keşfu’z-Zunûn. Bağdat: 1941.
• Dayf, Şevkî. el-Medârisu’n-Nahviyye. Kâhire: 1968.
• Demir, İsmail. “İbn Muʻtî, Eserleri ve Nahve Getirdiği Yenilikler.” AÜİFD, 17 (2002): 193-216.
• Demir, İsmail. “İbn Muʻtî’nin Kitabu’l-Fusûl fi’n-Nahv Adlı Eserinde İstişhad.” Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/3 (2015): 16-35.
• Demirayak, Kenan-Çöğenli, M. Sadi. Arap Edebiyatında Kaynaklar. Erzurum: 2000.
• Durmuş, İsmail. “İbn Berrî.” TDV İslam Ansiklopedisi, XIX, 372-374. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• el-Hamevî, Yâkut. Muʻcemu'l-Udebâ. Tah. İhsân ʻAbbâs. Beyrut: 1993.
• el-Kıftî, Cemâluddîn ʻAli b. Yûsuf. İnbâhu'r-Ruvât alâ Enbâhi’n-Nuhât. Tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: 1982. Erdim, Enes. “İbni Hişâm’ın Arap Grameri Açısından Sorunlu Gibi Gözüken Kuran Kıraatlerine Yaptığı Dilsel Yorumlar.” Electronic Turkish Studies, 9, Sayı: 6, (2014): 309-318.
• Ersönmez, Hüseyin. “Arap Dilinin Gelişim Sürecinde Mısır Dil Ekolü.” (Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, 2016).
• es-Sehâvî, Muhammed b. ʻAbdurrahmân. ed-Dav’ul-Lâmiʻ li-Ehli’l-Karni’s-Tâsiʻ. Beyrut: t.y. es-Suyûtî, ʻAbdurrahmân b. Ebû Bekr. Buğyetu'l-Vuʻât fî Tabakâti’l-Lugaviyyîn ve’n-Nuhât. Tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Lübnan: 1965. es-Suyûtî, ʻAbdurrahmân b. Ebû Bekr. Husnu’l-Muhâdara fî-Tarihi Mısr ve’l-Kâhire. Mısır: 1967. eş-Şevkânî, Muhammed b. ʻAli. el-Bedru’t-Tâliʻ bi-Mehâsini men Baʻde’l-Karni’s-Sâbiʻ. Beyrut: t.y.
• et-Tantâvî, Muhammed. Neş'etu'n-Nahv ve Tarîhu Eşheri'n-Nuhât. Kâhire: 1995.
• ez-Ziriklî, Hayruddîn. el-Aʻlam. Daru'l-İlmi li'l-Melâyin: 2002.
• ez-Zubeydî, Ebû Muhammed b. el-Hasen. Tabakâtu'n-Nahviyyîn ve'l-Lugaviyyîn. Tah. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: 1973.
• Günel, Fuat. “İbnü’l-Kattaʻ es-Sıkıllî.” TDV İslam Ansiklopedisi. XXI, 105-106. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• İbn Haldun. Mukaddime. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2014.
• İbn Hallikân, Ahmed b. Muhammed. Vefayâtu'l Aʻyan. Tah. İhsân ʻAbbâs. Beyrut: 1968.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed ʻAbdullah b. Yûsuf. Muğni’l-Lebîb ʻan-Kutubi’l-Eʻârîb. Tah. Mâzin el-Mübârek-Muhammed ʻAli Hamdullah. Dımeşk: 1985.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed ʻAbdullah b. Yûsuf. Şerhu Katri’n-Nedâ ve Belli’s-Sadâ. Tah. Muhammed Muhyiddîn ʻAbdulhamîd. Kâhire: 1964.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed ʻAbdullah b. Yûsuf. Şerhu Şuzûri’z-Zeheb. Tah. ʻAbdu’l-Ğânî ed-Dakar. Dımeşk: 1984. İbn ʻİmâd ʻAbdu’l-Hayy. Şezarâtu’z-Zeheb fî Ahbâri men Zeheb. Beyrut: 1986.
• İbnu’l-Cezerî, Şemsu’d-dîn Ebû’l-Hayr. Ğâyetu’n-Nihâye fi-Tabakâti’l-Kurra’. Mektebetu İbn Teymiyye: 1932.
• Kahraman, İsmail. “İbnu’l-Hâcib ve el-Kâfiye Adlı Eseri.” Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2011.
• Kallek, Cengiz. “İbn Cemâ’a.” TDV İslam Ansiklopedisi. XIX, 394-395. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Kehhâle,ʻUmer Rızâ. Muʻcemu’l-Müellifîn. Dımeşk: 1957.