The Literal Noun Phrases in Arabic That the Nomina Agent was Included as a First Term and Turkish Translation of It

Yıl 2017, Sayı: 5, 65 - 85, 30.12.2017

Eyup Akşit

Öz

In the Arabic language, nomina agent
is one of the nouns derived from the verb and is often used. The nomina agent
contains the characteristic features of both the name and the verb, so it comes
out in different forms in the Arabic word syntax. The nomina agent acts as a
verb because of similarity with the verb as well as it takes part as a first
term in idafa (the noun phrases) because of being name. In Arabic there
are two types of noun phrases: Pure (and it is called real or semantic) and the
impure (and it is called literal or metaphorical). Noun phrases are structures
that take on important tasks in the syntax. Unless these structures are
understood correctly, it is not possible to understand the Arabic syntax and
translate it into Turkish. Despite the importance of the subject, it seems that
it has not been discussed adequately and in detail in Arabic grammar books
written in Turkish. We included two types of Arabic noun phrases designation in
general terms in our work which aims to fill the information gap in this
subject. Afterwards, the literal noun phrases that the nomina agent was
included as a first term were discussed and a recommendation was made about its
Turkish translation.

Anahtar Kelimeler

Arabic Grammar, Noun Phrase, Nomina Agent, Literal Noun Phrases

Arap Dilinde İsm-i Fâilin Tamlanan Olarak Yer Aldığı Lafzî İsim Tamlamaları ve Türkçeye Çevirisi

Öz

Arap dilinde ism-i
fâil, fiilden türemiş isimlerden birisidir ve sıkça kullanılır.
İsm-i fâil, hem ismin hem de fiilin özelliklerini içinde barındırması nedeniyle
Arapça söz diziminde farklı şekillerde karşımıza çıkar. İsm-i fâil, fiil ile
benzerliği sebebiyle bir fiil gibi işlev görürken aynı zamanda isim olması
nedeniyle de isim tamlamasında tamlanan olarak yer alabilir. Arap dilinde isim
tamlamaları hakikî ve lafzî olmak üzere iki türlüdür. İsim tamlamaları
sözdiziminde önemli görevler üstlenen yapılardır. Bu yapılar eğer doğru bir
şekilde kavranmazsa Arapça sözdiziminin anlaşılması ve Türkçeye çevrilmesi
mümkün değildir. Konunun önemine rağmen Türkçe yazılan Arapça gramer
kitaplarında konunun yeterince ve ayrıntılı olarak ele alınmadığı
görülmektedir. Bu konudaki bilgi boşluğunu doldurmayı hedefleyen çalışmamızda,
genel hatlarıyla Arapça isim tamlamasının iki türüne yer verildi. Sonrasında ise ism-i fâilin
tamlanan olarak yer aldığı lafzî isim tamlaması ele alındı ve Türkçe çevirisi
konusunda bir öneri sunulmaya çalışıldı

Anahtar Kelimeler

Arapça Gramer, İsim Tamlaması, İsm-i Fâil, lafzi isim tamlaması, arapca isim tamlaması

Kaynakça

• Altıkulaç, Tayyar. “Kisâî.”, XXVI, DİA. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002. el-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kāsım. Şerhü'l-kasâidi's-seb'i't-tıvâli'l-Câhiliyyât. Thk. Abdüsselâm M. Hârun. Kahire: Dârü'l-Meâ‘rif, 1993.
• el-Endelüsî, Ebû Hayyân. İrtişâfu'd-darab min lisâni'l-‘Arab. Thk. Recep Osman Muhammed. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 1998.
• el-Ezherî, Halid b. Abdullah. Şerhu’t-Tasrîh ale’t-Tavdîh. Thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sûd. I-III, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2000.
• el-Ferezdak. Dîvân, şerh. Ali Fâ'ûr. Beyrut: Dâru'l-kutubi'l-'ilmiyye, 1987.
• Güneş, Sezai. Türk Dili Bilgisi. İzmir: DEÜ Rektörlük Matbaası, 1999.
• Hasan, Abbâs. en-Nahvu’l-Vâfî. Kahire: Dâru'l-Me'ârif, I-IV, 1974.
• el-Hutay'e. Dîvân, nşr. Müfîd Ferîd Kamiha. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, 1993.
• İbn 'Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed. el-'İkdü'l-ferîd. Thk. Müfîd Ferîd Kamiha. Beyrut: Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, I-VIII, tsz.
• İbn Hişâm. Evdahu’l-mesalik li elfiyyeti İbn Mâlik. Thk. Yusuf eş-şeyh Muhammed el-Bukâ‘î. Beyrut: Dâru’l-fikr, I-IV, tsz.
• İbn Hişâm. Katru’n-Nedâ ve Bellu’s-Sadâ. Thk. Muhyiddin Abdulhamîd. Beyrut: el-Mektebetu’l-‘Asriyye, 1994.
• İbnu's-Serrâc. el-Usûl fi'n-Nahv. nşr. ‘Abdu’l-Huseyn el-Fetlî. Beyrut: Muessesetu'r-Risâle, I-III, 1996.
• Özdoğan, M. Akif. “Arapçada İsm-i Fâil ve İşlevleri.” KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10 (2007): 55-90. er-Râcihî, Abduh. et-Tatbîku’n-Nahvî. Beyrut: Daru’n-Nahdati’l-Arabiyye, 2004.
• es-Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed. Hem'u'l-hevâmi' fî şerhi cem'i'l-cevâmi'. Thk. Ahmet Şemsü'd-din. Beyrut: Dârü'l-kutubi'l-'ilmiyye, I-III, 1998.
• Tanç, Halil İbrahim. “Arapça ve Türkçenin İsim Tamlamaları Açısından Karşılaştırılması.” Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 3 (2015): 1-15.
• ez-Zevzenî, Ebû 'Abdillâh el-Hasan b. Ahmed, Şerhü'l-mu'allakâti's-seba'. Takdim: Abdurrahmân el-Mustâvî. Beyrut: Dârü'l-Ma'rife, 2004.