Abdurrahman Sa‘dî’nin el-Kavâidü’l-hısân li-tefsiri’l-Kur’ân İsimli Eserinin Muhtevası

Yıl 2019, Sayı: 9, 189 - 209, 31.12.2019

Muhammet Çol , Remzi Kaya

Öz

Tefsir tarihinde Kur’ân-ı Kerim’in doğru
bir şekilde anlaşılması için önemli eserler yazılmıştır. İlk dönemden günümüze
kadar bu eserler, çeşitli konuları ele alan ve tefsir ilminin tüm konularını
kapsayan çalışmalar olmak üzere iki kısım halinde telif edilegelmişlerdir.
İncelemesini yaptığımız eser de modern dönem tefsir usûlü çalışmalarından olup
tefsir tarihinde yazılan eserlerin içerdiği konulardan bazılarını kâideler
halinde ele almıştır. Eser modern dönem selefî paradigma ile yazılmış; konu
itibari ile dirayet çalışması olmakla birlikte ağırlıklı olarak ayetlerden
hareketle yazılmasından dolayı rivayet boyutu öne çıkan bir çalışmadır.   Abdurrahman Sa‘dî’nin (1376/1955) yetmiş bir
madde halinde, tefsir ilminin konularını ve müfessire tefsirinde fayda sağlayacak
hususları açıklamıştır. Bu yetmiş bir madde içerisinde müellif  “ahlak, amel ve takva” konularını ele alan
Kur’ân kâidelerini, Kur’ân’ın anlaşılmasına katkı sağlayan lügat kâidelerini ve
“tefsir, fıkıh ve kelâm” ilimleriyle alakalı usûl kâidelerini ele alıp
incelemiştir. Eser bahsettiğimiz içeriğiyle tefsir ilminde önemli bir
çalışmadır. Tüm bunlardan hareketle çalışmamızda müellifin hayatı, ilmî
kişiliği ve eserleri başta olmak üzere tefsir ilminde usûl eksenli yazdığı
eserini makalemizde çeşitli yönlerden ele alıp tahlil etmeye çalışacağız.
Eserin içeriğini, yazılış amacını, takip ettiği yöntemini, kullandığı
kaynaklarını, döneminde ve sonrasındaki etkisini, tefsir usûlüne ve kavâid
ilmine ne gibi katkılar sağladığını ilmî verilerden hareketle ortaya koymaya
çaba göstereceğiz. 

Anahtar Kelimeler

Abdurrahman Sa‘dî, el-Kavâidü’l-Hısân, Tefsir, Usûl

Kaynakça

• Büyükkara, Mehmet Ali, Çağdaş İslâmî Akımlar, İstanbul: Klasik Yayınları, 2016.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Tarihi. İstanbul: Fecr Yayınları, 2015.
• Cerrahoğlu, İsmail, Tefsir Usûlü, 19. Baskı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Çetin, Abdurrahman, Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerim Tarihi, 2. Baskı, İstanbul: Dergah Yayınları, 2012.
• Çiçek, Halil, 20. Asırda Kur’ân İlimleri Çalışmaları. İstanbul: Timaş Yayınları, 1996.
• Çol, Muhammet. Tefsir İlminde Kavaid Literatürü ve Kâfiyecî ile Sa‘dî’nin Kavâide Dair Eserlerinin Mukayesesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2017.
• Demirci, Muhsin, Tefsir Usûlü, 19. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yaynları, 2012.
• Doğru, Mehmet Seri. Abdurrahman b. Nâsır Sa'dî’nin Hayatı, Eserleri ve ‘Teysîru’l-Kerîmi’r-Rahmân’ İsimli Tefsirindeki Metodu. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2007.
• Karacelil, Süleyman. Tefsir Usûlünün Yapısı ve İşlevi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010.
• Kattan, Mennâ Halil, Mebâhis fî Ulûmi’l-Kur’ân, 2. Baskı. Müessesetü’r-Risâle: Beyrut 2014.
• Mukbil, Ömer b. Abdillah, Kavâidü Kur’âniyye. Riyat: Tedebbür Yayınları, 2012.
• Sa‘dî, Abdurrahman b. Nâsır, 99 Hadiste İslâm’ın Temel Esasları, trc. Muhsin Doğan. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2018.
• Sa‘dî, Abdurrahman b. Nâsır, Kur'ân'ı Anlamada Temel Esaslar, trc. Abdulcelil Candan. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2008.
• Sa‘dî, Abdurrahman b. Nâsır, Tefsîru’s-Sa‘dî: Özlü Kur’ân Tefsiri, trc. M.Beşir Eryarsoy, 4. Baskı. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2018.
• Sa‘dî, Abdurrahman b. Nâsır, Teysîru’l-Kerimi’r-Rahmân fî Tefsiri Kelâmi’l-Mennan. İstanbul: Guraba Yayıncılık, 2016.
• Sa'dî, Abdurrahman, el-Kavâidü’l-Hısân li-Tefsiri’l-Kur’ân. Riyad: Mektebetü'r-Rüşd, 1999.
• Sebt, Hâlid b. Osman, Kavâidü’t-Tefsir Cem’an ve Diraseten. Kâhire: Dâr-u İbn-i Affan, 2013.
• Sebt, Hâlid Osman, el-Kavâıdu'l-Hısânu'l-Müteallika bi-Tefsîri'l-Kur'ân. Suudi Arabistan: Dâru’l-İbn Cevziyye, ty.
• Tayyâr, Abdullah b. Sâbih, Abdurrahman Sa‘dî Müfessiran. İmam Muhammed bin Suud İslam Üniversitesi, 2000.