ردود الدّاعي أبي حاتم الرّازي على الفيلسوف أبي بكر الرّازي في النبوة من خلال كتاب أعلام النبوة

Yıl 2019, Sayı: 9, 269 - 289, 31.12.2019

Ramy Mahmoud

Öz

Rey şehri hicrî
III. ve IV. asırda İran’da İslam kültür ve medeniyetinin başkentlerinden
biridir. Bu makale Rey şehirden olan iki âlim İsmâli Dâi Ebû Hâtim er- Râzî ve
filozof Ebû Bekir er- Râzî arasındaki nübüvvet konusunda meydana gelen
tartışmayı ele almaktadır. Bize ulaşan bilgilere göre bu tartışmalar bu iki
âlim arasında yüz yüze gerçekleşmiştir. Bu makalede ilk olarak Rey şehrinin
İslam tarihindeki yeri ve önemi üzerinde durulmaktadır.  Daha sonra İsmâili Dâi’ler tarafından
gerçekleşen İsmâîlî faaliyetleri ve İsmâli Dâi Ebû Hâtim er- Râzî ve filozof
Ebû Bekir er- Râzî’nin hayatı hakkında kısaca bilgiler sunulmuştur. Hicrî IV.
asırda İsmâîlî dâî başta olmak üzere farklı gruplardan birçok âlim, Ebû Bekir
er-Râzî’ye nübüvvet konusunda ciddi eleştirilerde bulunmuşlar ve bu konuda
reddiyeler kaleme almışlardır. Neticede Ebû Bekir er-Râzî’nin bu görüşleri
etrafında farklı fırkalardan birçok âlim görüş beyan etmiştir ve bu durum ise o
dönemde ilmi bir hareketliliği doğurmuştur. Makale Alâmü’n-Nübüvvet kitabından
yola çıkarak dâi Ebû Hâtim er-Râzi’nin nübüvvet ile ilgili görüşlerini ortaya
koymaktadır. Hicrî IV. asra ait olan bu eser müellifin hem nübüvvet konusundaki
tespitlerini, hem de filozof Ebû Bekir er-Râzi’nin nübüvvet meselesindeki
görüşlerini aktarması açısından son derce önemlidir. Nitekim nübüvvet ile
alakalı müellife ait birçok görüş, üzerinde durulması gereken önemli mevzuları
içermektedir. Ayrıca bu eser nübüvvet ile alakalı verdiği önemli bilgilerin
yanı sıra Rey şehrindeki döneme ait kültürel ve sosyal faaliyetler hakkında da
okuyucusuna bilgiler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nübüvvet-Ebu Bekir er-râzî-Ebbu Hâtim er-Râzî-İsmailiye-Rey Şehri-Felsefe

Kaynakça

• ANSARI, Hasan. Sunnism in Rayy during the Seljūq Period: Sources and Observations, Der Islam Journal of the History and Culture of the Middle East, Volume 93, Issue 2.YAZAR Nurullah, Selçuklu İktidar Mücadelesi Ekseninde Rey Şehri, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016/2, c. 15, sayı: 30, ss. 549-571.Dafary, Farhad. Historical Dictionary of the Ismalis. UK: the Scarecrow Press, Inc, Lanham,. 2012.TAN, Muzaffer. Haşşaşiliğin Tarihsel Arka Planı İsmaili Davet Yapılanması, Ankara: Maarif Mektepleri, 2017.AVCU, Ali Horasan-Maveraünnehir’de İsmaililik. İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 2018.Karaman, Hüseyin Bir Biyografi Denemesi: Ebû Bekir Er-Râzî, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/2, c. III, sayı: 6.Stern, S.M. The Early Ismā'īlī Missionaries in North-West Persia and in Khurāsān and Transoxania. Londen: Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London,1960. Vol. 23, No.1. Ahmet Yaşar Ocak, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, Ankara: Timaş Yayınları, 2016.Ansari, A. S. Bazmee. Abu Bakr Muhammad Ibn Yahya Al-Razi: Universal Scholar And Scientist, Islamic Studies, Vol. 15, No. 3. 1976.
• Kaynakça:Ahmet Yaşar Ocak, Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler, Ankara: Timaş Yayınları, 2016.Ansari, A. S. Bazmee. Abu Bakr Muhammad Ibn Yahya Al-Razi: Universal Scholar And Scientist, Islamic Studies, Vol. 15, No. 3. 1976.ANSARI, Hasan. Sunnism in Rayy during the Seljūq Period: Sources and Observations, Der Islam Journal of the History and Culture of the Middle East, Volume 93, Issue 2.AVCU, Ali Horasan-Maveraünnehir’de İsmaililik. İstanbul: Marmara Akademi Yayınları, 2018.Dafary, Farhad. Historical Dictionary of the Ismalis. UK: the Scarecrow Press, Inc, Lanham,. 2012.er-Râzî, Ebû Bekir. Ahlâḳu’t-tabîb. Kahire, Dârü et-türas, 1977.er-Râzî, Ebû Hâtim. Aʿlâmü’n-nübüvve. nşr. Salâh es-Sâvî – Gulâm Rızâ A‘vânî. Tahran, 1977.er-Râzî, Ebû Hâtim. Kitâbü’z-Zîne. thk. Saîd el-Gânimî. Beyrut, Menşürâtü’l-Cemel, 2015.es-Sicistânî, Ebû Ya‘Kûb. el-Yenâbîʿ, thk. Musatfa Gâlib. y.y.,Beyrut: el-Mektbü’tü-Cârî, 1985.es-Sicistânî, Ebû Ya‘Kûb. Kitâbü İsbâti’n-nübûʾât, thk. Ârif Tâmir, Beyrut, Dârü’l-Meşik, 1986.es-Sicistânî, Ebû Ya‘Kûb. Kitâbü’l-İftihâr, thk. Ismâîl Kurbân Ponawala. Beyrut: Dârü’l-Garb, 2000.es-Sicistânî, Ebû Ya‘Kûb. Kitâbu’l-mekâlid, thk. Ismâîl Kurbân Ponawala. Tunus: Dârü’l-Garb, 2011.İbn Hacer, el-Askalani. Lisânü’l-Mîzân, thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. Beyrût: Dâru'l-Beşâir, 2002.Ibn Velîd, ed-Dâî. Tacu'l-Akâîd. thk. Ârif Tâmir. Beyrut: el-Müessesetü'izz eddin, 1982.İhvânu’s-safâ, Resâilu ihvânu’s-safâ. Kum: Merkezü’en-neşr el-İslâmî, 1985.Karaman, Hüseyin Bir Biyografi Denemesi: Ebû Bekir Er-Râzî, Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/2, c. III, sayı: 6.Kirmânî, Hamîdüddin. Aḳvâlü’ẕ-ẕehebiyye. thk. Salâh es-Sâvî. Tahran, 1977Kirmânî, Hamîdüddin. Rahatü'l-Akl. thk. Muhammed Kâmil Hüseyin. Kahire: Dârü’l-Fikr el-Arabî, t.y.Stern, S.M. The Early Ismâ'īlī Missionaries in North-West Persia and in Khurâsân and Transoxania. London: Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 23, No.1, 1960.TAN, Muzaffer. Haşşaşiliğin Tarihsel Arka Planı İsmaili Davet Yapılanması, Ankara: Maarif Mektepleri, 2017.Walker, Pual E : Early Philosophical Shiism, The İsmâilî Neo-Platonism Abu Ya’qûp al-Sijistânî, cambridge university press, 1993.YAZAR Nurullah, Selçuklu İktidar Mücadelesi Ekseninde Rey Şehri, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016/2, c. 15, sayı: 30.