Kur’ân-ı Kerîm’de Düşünme Vasıtaları Olarak Kalp, Fuâd, Lübb Kavramlarının Filolojik Tahlili

Yıl 2020, Sayı: 10, 97 - 121, 30.06.2020

Elif Okur

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’i doğru anlamak onun kullandığı kelimeleri doğru anlamaktan geçer. Bu kelimelerin iyi anlaşılabilmesi için Kur’ân-ı Kerîm’in nüzul döneminin bilinmesi gerekir. Bunun için o dönemde yaşamış Arapların hayatını, düşünme tarzlarını, eşyaya bakış açılarını, olayları anlama biçimlerini bilmek gerekir. Böyle bir bilgiyi de onların kelamındaki dilsel müfredatları araştırmakla elde edebiliriz. Kur’ân’da düşünme anlamında pek çok kavram kullanılmıştır. Bunun gibi düşünme eylemini gerçekleştiren vasıtalar da çeşitlidir. Bu çalışmada Kur’ân-ı Kerîm’de kullanılan düşünme vasıtaları olarak kalp, fuâd, lübb lafızları incelenecektir. Bu lafızların Arap dilindeki kullanımı ve İslam’ın ona hangi manayı yüklediği, klasik Arapça sözlükler temel alınarak, yer yer şiirler ve âyetler verilerek aralarındaki nüanslar anlaşılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

kalp, fuâd, lübb

Philological Analysis of the Concepts of Qalb, Fuad, Lubb in the Qoran as Media of Thought

Öz

To understand the Holy Quran correctly, it is necessary to understand the words it uses correctly. To understand these words well, it is necessary to know the period when the Quran came. In this context, it is necessary to know the life of Arabs who lived in that period, their way of thinking, their point of view and how they understood the events. We can do this by researching the words used by the Arabs. Many concepts are used in the Qur'an in terms of thinking. There are also a variety of tools for thinking like this. In this study, as the means of thinking used in the Qur'an, the words of “qalb”, “fuad” and “lubb” will be examined. Use of these words in Arabic and the meaning that Islam gives it will be understood with the help of classical Arabic dictionaries, poems and verses.

Anahtar Kelimeler

Qalb, Fuad, Lubb

Kaynakça

• el-Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî, Rûhu’l-me‘ânî fî tefsîri’l-Kur‘âni’l-‘azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• el-Âmirî, Lebîd b. Rebîa, Dîvân, şrh., Hamdû Tammâs. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2004.
• el-Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’, Me‘âlimü’t-tenzîl, thk., Muhammed Abdullah en-Nemr-Osman b. Cum‘a ed-Damîriyye-Süleymân Müslim el-Hareş. y.y.: Dâru Tayyibe, 1997.
• el-Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullâh b. Ömer b. Muhammed, Envârü’t-tenzîl ve Esrârü’t-te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd, es-Sıhâh, thk., Ahmed Abdülgafûr Attâr. Kahire: Dârü'l-‘İlm li'l-Melâyin, 1956.
• el-Cürcânî, Ebü'l-Hasen Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf, et-Ta‘rîfât, thk., Muhammed Sıddîk el-Minşâvî. Kahire: Dâr’ul-Fazîlet, t.y.
• Ebüssuûd, Muhammed b. Muhammed el-İmâdî, İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• el-Ezherî, Muhammed b. Ahmed, Tehzîbü’l-luga, thk., Muhammed Avaz Mur‘ıb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 2001.
• el-Ferâhîdî, Halîl b. Ahmed, Kitâbu’l-‘Ayn, thk., Abdulhamid Hindavi. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd, Meâni’l-Kur’ân, thk., Ahmed Yûsuf Necâtî- Muhammed Alî Neccâr-Abdulfettâh İsmâîl Çelebî, Mısır, Dâru’l-Mısriyye, tsz.
• el-Herevî, Ahmed b. Muhammed, el-Garîbeyn fi’l-Kur’ân ve’l-hadîs, thk., Ahmed Ferîd el-Mezîdî. Riyad: Mektebetü Nizâr Mustafa el-Bâz, 1999.
• İbn Âşûr, Ebû Abdillâh Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed eş-Şâzelî b. Abdilkādir b. Muhammed, et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru Sahnûn, 1997.
• İbnü’l-Esîr, Mecdüddin, en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser, thk., Mahmud Muhammed et-Tanâhî-Tâhir Ahmed ez-Zâvî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• İbn Fâris, Ebû’l-Huseyn Ahmed b. Zekeriyya, Mu’cemü mekâyîsi’l-luga, thk., Abdusselâm Muhammed Hârûn. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979.
• ………..., Mücmelü’l-luga, thk., Züheyr Abdulmuhsin Sultân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
• İbn Hucr İmruülkays, b. el-Hâris Âkilü’l-Mürâr, Dîvân, şrh., Abdurrahman el-Mustavî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2004.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer, Tefsîrü’l-Kur’âni’l-‘azîm, thk., Sâmî b. Muhammed es-Selâme. y.y.: Dâru Tayyibe, 1999.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemaluddin Muhammed b. Mukarrem, Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Beyrut, 1955.
• el-İsfahânî, Râgıb, Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân, thk., Safvan Adnan Davudi. Dımeşk: Dâru’l Kalem, Beyrut: ed-Dâru’ş-Şamiyye, 2009.
• Komisyon, Yedi Askı-Arap Edebiyatının harikaları-, çev. Nurettin ceviz vd.. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Kutluer, İlhan, “Düşünme”, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994: X/53-57.
• el-Mustafavî, Hasan, et-Tahkîk fî kelimâti’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc, el-Câmi‘u’s-sahîh, thk., Muhammed Fuâd Abdulbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• er-Radî, Ebü’l-Hasen Muhammed b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Muhammed eş-Şerîf, Telhîsu’l-beyân fî (an) mecâzâti’l-Kur’ân, thk., Ali Mahmûd Mukallid. Beyrut: Dâru Mektebetü’l-Hayât, t.y.
• er-Râzî, Ebu Abdillâh Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî, Mefâtîhu’l-gayb. y.y.: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y.
• es-Süyûtî, Celâleddîn Muhammed b. Ahmed el-Mahallî-Celâleddîn Abdurrahman b. Ebi Bekr, Tefsîrü’l-Celâleyn. Kahire: Dâru’l-Hadîs, t.y.
• et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî el-Bağdâdî, Câmi‘u’l-beyân ‘an te‘vîli âyi’l-Kur’ân, thk., Ahmed Muhammed Şâkir. y.y.: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre, Kalbin Anlamı, çev. Ekrem demirli. İstanbul: Hayygrup Yayıncılık, 2017.
• Zâyid, Âdil Abdulcebbâr, Mu‘cemu elfâzi’l-‘ilm ve’l-ma‘rife fi’l-lugati’l-‘arabiyye. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1997.
• ez-Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk, Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. y.y.: Dârü’l-hidâye, t.y.
• ez-Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî, Esâsü’l-belâğa b. Ömer, thk., Muhammed Bâsil Uyûn es-Suûd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1998.
• ...................., el- Keşşâf ‘an hakâ‘ikı gavâmizi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te‘vîl, thk., Abdürrezzâk el-Mehdî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, t.y. Züheyr b. Ebî Sulmâ, Dîvân, şrh., Hamdû Tammâs. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2005.