İlâhiyat/İslâmi İlimler Fakültelerinde Kur’ân-ı Kerîm Dersleri: Ezber mi, Yüzünden Okuma mı?

Yıl 2022, Sayı: 15, 467 - 490, 31.12.2022

Fatih Cankurt

https://doi.org/10.47502/mizan.1181683

Öz

Kur’ân Okuma ve Tecvîd dersleri, ülkemizde dînî hizmetleri yürüten kadroları yetiştirmekle yükümlü İlâhiyat/İslâmî İlimler Fakülteleri müfredatında yer alan, en önemli derslerdendir. Uygulama esasına dayalı bu derslerde, haftada iki saatle sınırlı sürede talebenin nasıl yeterli hale getirilebileceği, öne çıkan problemlerdendir. Bu çalışmada, öğrencilerin Kur’ân okuma seviyesinin kifâyetli hale gelebilmesi için, derslerin yüzünden okuma mı yoksa müfredat ezberlerini tamamlama üzerine mi bina edilmesi gerektiği meselesi çözümlenmeye çalışılmaktadır. Konu üzerine daha önce yapılmış çalışmalardan farklı olarak, uygulama birliğini tesise yönelik katkı sağlama hedefiyle, güncel, uygulanabilir müfredat ve sınav şablonu önerisi takdim edilmekle birlikte bu öneri doğrultusunda ders verilen öğrencilere yöneltilen anketle, tatbik edilen yöntemin sağlaması yapılmaktadır. Sûre ezberlerinin Kur’ân-ı Kerîm derslerinin vazgeçilmez bir unsuru olduğu fakat, genel eğilim ve uygulamanın aksine, yüzünden okuma esasına dayalı bir ders yöntemi takip edilmesinin hem Kur’ân eğitiminin amacı hem de genel öğrenci profili açısından en makul yaklaşım olduğu kanaati sonuç kısmında zikredilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlahiyat, Kur’ân-ı Kerîm, Kırâat, Eğitim, Müfredat

How Should Qur'an Lessons Be Taught in the Faculties of Theology/Islamic Sciences: By Memorizing Surahs or By Ensuring That the Verses of the Quran Are Read Correctly?

Öz

Qur'an lessons are one of the most important courses in the curriculum of the Faculties of Theology/Islamic Sciences, which are responsible for educating the staff who carry out religious services in our country. In these courses, one of the prominent problems is how to make the student competent in a limited time of two hours a week. In this study, it is tried to solve the issue of whether the lessons should be based on reading or completing the memorization in the curriculum so that the students' reading level of the Qur'an can be sufficient. Unlike previous studies on the subject, up-to-date and applicable curriculum and exam template proposals are presented with the aim of contributing to the unity of practice. Contrary to the general tendency and practice, it is stated that it is the most reasonable approach to follow a teaching method based on reading.

Anahtar Kelimeler

Theology, Quran, Recitation, Education, Curriculum

Kaynakça

• Alemdar, Yusuf. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân Dersleri ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008), 177-212.
• Benli, Abdullah. “İlâhiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’ân Okuma ve Tecvîd Dersleri için Bir Program Önerisi”. Bilimname: Düşünce Platformu 28 (2015/1), 125-165.
• Celâluddîn es-Suyutî. el-İtkân fi ulûmi’l-Kur’ân, thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrâhim. Kahire: Dârü't-Türas, 3. basım, 1985.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. İstanbul: Emin Yayınları, 50. Basım, 2020
• Dağ, Mehmet. “İlâhiyat Lisans Tamamlama (İlitam) Programlarında Kur’ân Dersi -Müfredat, Materyal Hazırlama ve Karşılaşılan Sorunlar-”. EKEV Akademi Dergisi- Sosyal Bilimler- 17/55 (2013), 37-54.
• Diyanet İşleri Başkanlığı Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Program Geliştirme Daire Başkanlığı. “Hafızlık Eğitim Programı”. Erişim 27 Eylül 2022. https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/Haf%C4%B1zl%C4%B1k%20E%C4%9Fitim%20Program%C4%B1%20-%202021%20(YEN%C4%B0).pdf
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammad. es-Sıhâh, thk. Şihabüddin Ebû Amr, Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1998.
• Gökdemir, Ahmet. “Kur’ân Okuma ve Tecvîd Derslerinde Karşılaşılan Problemler (Kırklareli Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği)”. İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğtimi ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler) (2019), 17-42.
• İbn Manzûr, Ebü'l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Daru Sadır, 1994.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî. en-Neşr. nşr. Muhammed Ali Dabbâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Alî. et-Temhîd. thk. Ğanim Kaddûri. Beyrut, Müessesetü’r-Risâle, 1986.
• Komisyon. Tecvîd Risalesi. danışman. Fatih Çollak. İstanbul: Üsküdar Yayınevi, 2012.
• Kur’an-ı Kerim. (Erişim 29 Eylül 2022). https://kuran.diyanet.gov.tr
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi li Ahkâmi’l-Kur’ân. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• Muhammed B. Musa Al-i Nasr. Kuran Tilavetinde Yaygın Hatalar: Fatiha Suresi Örneği. çev. Nihat Temel. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Muhammed Mekkî Nasr el-Cüreysî. Nihayetü’l-kavli’l-müfîd. Kahire:, Mektebetu Evladi’ş-Şeyḫ li't-Turas, 2018.
• Ragıb el- İsfahânî, Ebü'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal. el-Müfredat fî garibi'l-Kur'ân. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Sifil, Ebubekir. “Kıraat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/433. Ankara: TDV Yayınları, 2022.
• Süleyman Yıldız, “Kur Sistemine Dayalı Kur’ân Eğitimi Üzerine Bir Deneme: Yöntem-Analiz-Teklif (İstanbul Üniv. İlahiyat Fak. Örneği)”. İlahiyat Fakültelerinde Kur’ân Eğitimi ve Öğretimi (Sorunlar-Çözümler-Yöntemler). ed. Ahmet Gökdemir. 201-231. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019,.
• Taşköprîzâde, Ebü'l-Hayr İsamüddin Ahmed Efendi. Miftâhü’s-sa’âde ve misbâhü’s-siyâde fi mevzuâti’l-ulûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1985.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Kahire: Dâru İhyai'l-Kütübi'l-Arabiyye, 1957.