Kahramanmaraş Florasında Doğal Olarak Yayılış Gösteren Salvia pilifera, Salvia tomentosa ve Salvia palaestina’nın Uçucu Yağ ve Sabit Yağ Kompozisyonları

Yıl 2021, , 186 - 193, 23.12.2021

Osman Gedik , Yusuf Ziya Kocabaş , Orçun Çınar

https://doi.org/10.53518/mjavl.996685

Öz

Adaçayı (Salvia spp.) türleri, farmakolojik etkileri güçlü terpenler ve fenolikler başta olmak üzere pek çok sekonder metabolit içermelerinden dolayı tıbbi ve aromatik değerleri oldukça yüksektir. Bu çalışmada Kahramanmaraş ili florasında doğal olarak yayılış gösteren endemik Salvia pilifera Montbret & Aucher ex Benth., Salvia tomentosa Mill., ve Salvia palaestina Benth., türlerinin herba kısımlarının uçucu ve sabit yağ bileşenleri belirlenmiştir. Çalışma Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümüne ait olan Tıbbi ve Aromatik Bitkiler laboratuvarında yürütülmüştür. Uçucu yağ bileşenleri ve yüzde oranları GC/MS cihazında belirlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre üç farklı Salvia türünde 46 farklı uçucu yağ bileşeni belirlenmiştir. Endemik olan S. pilifera türü 46 bileşenden 32’sini bulundurması ile en fazla bileşene sahip türdür. Bu türlere ait uçucu yağda başlıca bileşenler türlere göre değişiklik göstermiştir. S. pilifera’da başlıca bileşen %20.43 ile α-thujone iken, S. tomentosa’da %19.32 ile α-humulen ve %18.14 ile 13-epi-manool, S. palaestina’da ise %23.23 linalil asetat ve %22.57 ile β-caryophyllene başlıca bileşenler olarak belirlenmiştir. İncelenen türlere ait sabit yağda 20 farklı bileşen belirlenmiş olup, S. tomentosa en yüksek bileşen sayısına sahip tür olmuştur. Başlıca sabit yağ asit bileşenleri türlere göre değişiklik göstermiştir. S. pilifera’da %36.37 ile gama-linolenik asit, S. tomentosa’da %18.83 ile cis-11,14- ekosadienoik asit ve S. palaestina’da % 38.10 ile heneikosanoik asidin başlıca sabit yağ asidi bileşenleri olduğu tespit edilmiştir. S. pilifera ve S. tomentosa’da doymamış yağ oranı doymuş yağ oranından yüksek iken, S. palaestina’da doymuş yağ oranı doymamış yağ oranından çok daha yüksek bir orana sahip olduğu görülmüştür. S. pilifera α-thujone bakımından diğer türlerden daha yüksek bir orana sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Salvia palaestina, Salvia pilifera, Salvia tomentosa, Sabit yağ, Uçucu yağ

Essential Oil and Fixed Oil Compositions of Salvia pilifera, Salvia tomentosa and Salvia palaestina Naturally Distributed in Kahramanmaras Flora

Öz

 Sage (Salvia spp.) species have very high medicinal and aromatic values because they contain many secondary metabolites, especially terpenes with strong pharmacological effects and phenolics. In this study, essential and fixed oil components of the herbage of the endemic Salvia pilifera Montbret & Aucher ex Benth., Salvia tomentosa Mill., and Salvia palaestina Benth., naturally distributed in the flora of Kahramanmaraş province were determined. The study was carried out in the Medical and Aromatic Plants laboratory of Kahramanmaraş Sütçü İmam University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops. Essential oil components and percentages were determined in the GC/MS device. According to the results of the research, 46 different essential oil components were determined in three different Salvia species. The endemic S. pilifera species has the highest number of components with 32 out of 46 components. The main components of the essential oil of these species varied according to the species. In S. pilifera the main component is α-thujone with 20.43%, in S. tomentosa with 19.32% α-humulene and 18.14% with 13-epi-manool, in S. palaestina with 23.23% linalyle acetate and 22.57%. β-caryophyllene was determined as the main components. 20 different components were determined in the fixed oil of the examined species, with S. tomentosa having the highest number of components. The main fixed fatty acid component varied according to the species. The main fixed fatty acid components were found to be gamma-linolenic acid (36.37%) in S. pilifera, cis-11,14-eicosadienoic acid (18.83%) in S. tomentosa, and 38.10% heneicosanoic acid in S. palaestina. S. pilifera and S. tomentosa have a higher ratio of unsaturated fat than saturated fat, while S. palaestina has a much higher ratio of saturated fat than unsaturated fat. S. pilifera has α-higher rate of α-thujone than other species.

Anahtar Kelimeler

Essential oil, fixed oil, Salvia palaestina, Salvia pilifera, Salvia tomentosa

Kaynakça

• Albayrak S, Aksoy A, Hamzaoğlu E 2008. Determination of antimicrobial and antioxidant activities of Turkish endemic Salvia halophila Hedge. Turk. J. Biol., 32: 265-270.
• Al-Jaber HI, Al-Qudah MA, Barhoumi LM, Abaza IF, Afifi FU 2012. Essential oil composition of the aerial parts of fresh and air-dried Salvia palaestina Benth. (Lamiaceae) growing wild in Jordan. Natural Product Research, 26(13): 1179-1187.
• Anonim 2012. https://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.php?c=Salvia. (Erişim Tarihi: 14.09.2021)
• Anonim 2020. Adaçayı Fizibilite Raporu ve Yatırımcı Rehberi. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı.
• Anonim 2021. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.
• Aşkun T, Başer KHC, Tumen G, Kürkcüoğlu M 2010. Characterization of essential oils of some Salvia species and their antimycobacterial activities. Turk J Biol., 34: 89-95.
• Avcı AB 2013. Essential oil content and composition of Salvia tomentosa Mill. from Gölcük. Isparta. Suleyman Demirel University Journal of Natural and Applied Science 17(1): 1-4.
• Baydar H 2005. Tıbbi aromatik ve keyf bitkileri bilim ve teknolojisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 51, Isparta, 125s.
• Cantino PD, Harley RM, Wagstaff SJ 1992. Genera of Labiatae: Status and classification. In: Harley R., M., Reynolds T. (eds) Advances in Labiatae science. Royal Botanic Gardens, Kew. 511-522.
• Celep F 2010. Revision of the genus Salvia L. (Labiatae) in the Mediterranean and the Aegean geographic regions of Turkey. PhD Thesis Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• Ceylan A 1976. Salvia officinalis L. (Tıbbi Adaçayı) üzerinde bir çalışma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 283-288.
• Davis PH (Ed.) 1982. Flora of Turkey and East Aegean Islands, Vol.7, Edinburgh, University Press, Edinburg.
• Duman H, Byfield A 2000. Salvia albimaculata. Curtis’s Botanical Magazine, 17 (2): 60-65.
• Exarchou V, Kanetis L, Charalambous Z, Apers S, Pieters L, GekasV, Goulas V 2015. HPLC-SPE-NMR characterization of major metabolites in Salvia fruticosa Mill. extract with antifungal potential: relevance of carnosic acid, carnosol, and hispidulin Journal of Agricultural and Food Chemistry, 63(2): 457-463.
• Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT 2012. Türkiye bitkileri listesi (Damarlı Bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını. İstanbul.
• Gürsoy N, Tepe B, Akpulat A 2012. Chemical composition and antioxidant activity of the essential oils of Salvia palaestina (Bentham) and S. ceratophylla (L.), Rec. Nat. Prod. 6(3): 278- 287.
• Heywood V.H, Brummitt R.K, Seberg O, Culham A 2007. Flowering plant families of the World. Ontario, Firefly Books, Canada.
• Kahraman A, Bagherpour S, Karabacak S, Doğan M, Doğan HM, Uysal İ, Celep F 2012. Reassessment of conservation status of Salvia L. (Lamiaceae) in Turkey II. Turk. J. Bot.,36: 103-124.
• Kaya A, Dinç M, Doğu S, Demirci B 2017. Compositions of essential oils of Salvia adenophylla, Salvia pilifera, and Salvia viscosa in Turkey, Journal of Essential Oil Research, 29(3): 233- 239.
• Kelen M, Tepe B 2008. Chemical composition, antioxidant and antimicrobial properties of the essential oils of three Salvia species from Turkish flora, Biores. Technol., 99: 4096-4104.
• Kintzios S (Ed.) 2000. Sage- The Genus Salvia-Medicinal and Aromatic Plant- Industrial profiles, Harwood Academic Publishers.
• Kürkçüoğlu M, Duran A, Başer KHC 2019. The essentıal oils of four endemic Salvia species in Turkey. Chemistry of Natural Compounds, 55(2): 354-358.
• Orhan İ, Şener B 2007. Antioxidant and anticholinesterase evaluation of selected Turkish Salvia species. Food Chemistry, 103:1247-1254.
• Özgüven M, Sener B, Orhan I, Şekeroğlu N, Kirpik M, Kartal M 2008. Effects of varying nitrogen doses on yield: yield components and artemisinin content of Artemisia annua. Ind. Crops Prod. 27: 60-64.
• Pavlidou V, Karpouhtsis I, Franzios G, Zambetaki A, Scouras Z, Mavraganitsipidou P 2004. Insecticidal and genotoxic effects of essentiial oils of Greek sage, Salvia fruticosa, and mint, Mentha pulegium, on Drosophila melanogaster and Bactrocera oleae (Diptera: Tephritidae). J. Agr. Urban. Entomol. 21(1): 39-49.
• Sarrou E, Ganopoulos I, Xanthopoulou A, Masuero D, Martens S, Madesis P, Mavromatis A, Chatzopoulou P 2017. Genetic diversity and metabolic profile of Salvia officinalis populations: implications for advanced breeding strategies, Planta, 246(2): 201-215.
• Senatore F, Formisano C, Arnold N.A, Piozzi F 2005. Essential Oils from Salvia sp. (Lamiaceae). III. Composition and antimicrobial activity of the essential oil of Salvia palaestina Benth. growing wild in Lebanon, Journal of Essential Oil Research, 17(4): 419-421.
• Şenel FS, Orhan I, Celep F, Kahraman A, Doğan M, Yılmaz G, Şener B 2010. Survey of 55 Turkish Salvia taxa for their acetylcholinesterase inhibitory and antioxidant activities. Food Chemistry, 12: 34-43.
• Sezik E, Ezer N 1983. Türkiye’de halk ilacı ve çay olarak kullanılan bitkiler üzerinde morfolojik ve anatomik araştırmalar. Doğa Bilim Dergisi, 7: 163-168.
• Tulukcu E 2020. Salvia sclarea’nın bitki kısımlarının yağ asidi bileşenlerinin belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 20: 957-960.
• Uysal Bayar F, Çınar O 2020. Yield and quality parameters of some cultivated Origanum spp. species. Derim, 37(1): 10-17.
• Walker JB, Sytsma KJ 2007. Staminal evolution in the genus Salvia (Lamiaceae): molecular phylogenetic evidence for multiple origins of the staminal lever, Annals of Botany, 100(2): 375-391.