Yarı Kurak Şartlarda Farklı Tohum Miktarlarının İki Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşidinde Tane Verimi ve Bazı Verim Öğeleri Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 10 - 20, 01.06.2021

Mehmet Yağmur , Ömer Sözen , Derya Pala

Öz

Kırşehir ekolojik koşullarında 2013-2014 ve 2014-2015 yıllarında yürütülen bu araştırmada, Pehlivan ve Tosunbey ekmeklik buğday çeşitlerinde farklı ekim sıklıklarının (350, 400, 450, 500, 550, 600, 650, 700 tohum/m2) tane verimi ve bazı verim öğelerine etkisi belirlenmiştir. Çalışmada metrekaredeki fertil başak sayısı (adet), bitki boyu (cm), başakta tane sayısı (adet), başak tane ağırlığı (g) ve tane verimi (kg/da) gibi özellikleri incelenmiştir. Yılların etkisinin (Y) metrekarede fertil başak özelliği hariç incelenen tüm özellikleri önemli düzeyde etkilediği belirlenmiştir. Bunun yanında ekmeklik buğday çeşitleri (Ç) incelenen tüm verim ve verim karakterlerini istatistiki bakımdan önemli düzeyde etkilemiştir. Ayrıca tohum miktarları (TM) ise benzer olarak tüm incelenen verim ve verim öğelerini önemli düzeyde etkilediği saptanmıştır.
Yıllara göre çeşitlerin tane verimleri incelendiğinde her iki yılda da Tosunbey ekmeklik buğday çeşidinin tane veriminin Pehlivan ekmeklik buğday çeşidine göre daha yüksek bulunduğu tespit edilmiştir. Ayrıca iki yılın ortalama tane verimleri tohumluk miktarı artışına bağlı olarak önce artmış sonra ise düşmüştür. Yıllara göre farklı ekim sıklıklarında tane verimleri ilk yılda en yüksek 650 tohum/m2 ekim sıklığında 272.8 kg/da olarak belirlenmiştir. Oysa ikinci yılda en yüksek tane verimi 550 tohum/m2 tohumluk miktarında 331.7 kg/da olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte yağışın yetersiz alındığı 2013-2014 yıllında Pehlivan ekmeklik buğday çeşidindeki tane verimi kayıplarının Tosunbey ekmeklik buğday çeşidine göre daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Bu durum yağışın yetersiz olduğu yılda kılçıklı buğday çeşidinin daha az etkilendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tohum miktarı, Ekim sıklığı, Ekmeklik buğday, Tane verimi

Teşekkür

Bu makale Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü’nde sunulan Derya PALA’nın Yüksek Lisans Tezinin bir kısmından oluşmaktadır.

The Effects of Different Seeding Rates on Grain Yield and Some Grain Yield Components in Two Bread Wheat (Triticum aestivum L.) Varieties under Semi-Arid Climate Conditions

Öz

 It was conducted to determine the effects of two different bread wheat varieties (Pehlivan and Tosunbey) and eight different sowing densities (350, 400, 450, 500, 550, 600, 650, 700 seeds / m2) on grain yield and some grain yield components in Kırşehir ecological conditions in 2013-2014 and 2014-2015 years. In the study, yield components such as fertile spike number per square meter (number), plant height (cm), grain number per spike (number), spike grain weight (g) and grain yield (kg da-1) were investigated. It was determined that the years (Y) significantly affected all the characteristics examined in the study except the fertile spike per square meter. Besides, bread wheat varieties (W) significantly affected all yield and yield components examined in the study. In addition, the seeding densities (SD) used in the study were found to effected on all examined yield and yield components. When the grain yields of the varieties by years were examined in the study, it was found that the grain yield of Tosunbey bread wheat variety was higher than the Pehlivan bread wheat variety in both years. In addition, the average grain yield of the two years first increased and then decreased depending on the increase in the seeding rates. Grain yields at different sowing densities according to years were determined as 272.8 kg da-1 at 650 seed m-2 seeding rates in 2013-2014. However, in the second year (2014-2015), the highest grain yield was determined as 331.7 kg da-1 at 550 seeds m-2 seeding rates. In addition, in 2013-2014 when rainfall was insufficient, grain yield losses in Pehlivan bread wheat variety were determined to be higher than Tosunbey.. This situation shows that the awned wheat variety is less negatively affected in the year when the rainfall is insufficient.

Anahtar Kelimeler

Seeding rates, Sowing rates, Bread wheat, Grain yield

Kaynakça

• Akkaya A 1994. Erzurum Koşullarında Farklı Ekim Sıklıklarının 2 Kışlık Buğday Çeşidinde Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Etkisi. Turkish J. of Agri. and Forestry 18(2): 161-168.
• Balla L; Szunıcs L; Bedo Z 1987. Hızlandırılmış Buğday Islah Yöntemleri. Türkiye Tahıl Sempozyumu (6-9 Ekim), Bursa 415-428.
• Bilgin AY 1997. Üç Ekmeklik Buğday Çeşidinde Farklı Kardeş Sayısının Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniv. Fen Bil. Enst. Tarla Bitkileri Anabilim Dalı s:55,.
• Black AL; Aase JK 1982. Yield component comparisons between US and USSR winter wheat varieties. Agron. J. 68: 411-422.
• Coventry DR, Reeves TG, Brooke HD, Cann DK 1994. Influence of Genotype, Sowing Date and Seeding Rate on Wheat Development and Yield. Wheat, Barley Triticale Abst. 11 (4): 436.
• Demir Z, Yürür N 1984. Kışlık Arpada Tohum İrilik, Miktar ve Sıra Arası Açıklığının Tane Verimine Etkileri. Ankara Ünv. Fen Bilimleri Ens. TB. Ankara
• Evans L, Bıngham TJ, Jackson P, Sutherland J 2008. Effect Of Awns and drought on the supply of photosynthate and its distribution within wheat ears. Annals of Applied Biology 70(1): 67 - 76
• Geçit HH, Şahin N 1999. Buğdayda Ekim Sıklıklarına Göre Bazı Verim Unsurlarının Değişimi. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi, Genel ve Tahıllar, Cilt I, 15-18 Kasım, Adana, s: 327-332.
• Genç İ 1978. Cumhuriyet-75 Buğday Çeşidinde (T. aestivum L. Em Thell) Bitki Başına Kardeş Sayısının Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Ç.Ü.Z.F., Bilimsel İnceleme ve Araştırma Tezleri, Yayın No, 127, 21s, Adana,
• Joseph KDSM, Alley MM, Brann DE, Gravelle WD 1985. Row Spacing And Seeding Rate Effects On Yield And Yield Components Of Soft Red Winter Wheat. Agron. J. 77: 211-214.
• Karaca M, Güler M, Ünver İ, Pala M, Durutan N 1980. Değişik Tohumluk Miktarlarının Bolal 2973, Haymana 79 Ve Çakmak 79 Buğday Çeşitlerinin Verim Ve Verim Öğelerine Etkileri. Tarımsal Araştırma Dergisi 2(1): 22-30.
• Kaydan D, Yağmur M 2008. Bazı Tritikale (Triticosecale wittmack) Çeşitlerinde Farklı Ekim Sıklıklarının Tane Verimi ve Verim Öğeleri Üzerine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi 14 (2): 175-182.
• Kramer T, Didden FAM 1981. The influence ofawns on grain yield and kernel weight in springwheat (Triticum aestivum L). Cereal Res Com. 9: 25-30
• Lafond GP 2004. Effects Of Row Spacing, Seeding Rate And Nitrogen On Yield Of Barley And Wheat Under Zero-Till Management. Can. J. Plant Sci. 74: 703-711.
• Öztürk A, Akten Ş 1999. Kışlık buğdayda bazı morfofizyolojik karakterler ve tane verimine etkileri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 23: 409-422.
• Pelton WL 1969. Influence of Low Seeding Rates on Wheat Yield in South-Western Saskatchewan, Can. J. Plant Sci. 49: 607-14.
• Sezer İ, Kurt O, Köycü C 1998. Samsun Ekolojik Koşullarında Buğdayda Verim ve Bazı Verim Unsurlarına Farklı Ekim Sıklıkları İle Azotlu Gübre Doz ve Uygulama Zamanlarının Etkisi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fak. Der. 13(3): 61-73.
• Shpiler L, Blum A 1986. Differential relations of wheat cultivars to hot environments. Euphytica 35: 483–492.
• Shpiler L, Blum A 1991. Heat tolerance to yield and its components in different wheat cultivars. Euphytica 51: 257–263.
• Taheri S, Jalal S, Farid S, Thohirah LA 2011. Effects of drought stress condition on the yield of spring wheat (Triticum aestivum) lines. African Journal of Biotechnology 10 (80): 18339-18348
• Tugay E 1978. Dört Ekmeklik Buğday Çeşidinde Ekim Sıklığının Ve Azotun Verim, Verim Komponentleri ve Diğer Bazı Özellikler Üzerine Etkileri. Ege Üniv. Ziraat Fakültesi, Agronomi-Genetik Kürsüsü, İzmir,
• Vahamidis P, Karamanos A, Economou G 2019. Grain number determination in durum wheat as affected by drought stress: An analysis at spike and spikelet level. Annals of Applied Biology 174 (2): 190-208.