Türkçe Sözlüğe Katkılar I

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 63 - 68, 30.06.2011

Ali Cin

Öz

Eklemeli bir dil sistemine sahip olan Türkçenin zengin bir kelime yapma mekanizması vardır. Önemli olan bu zenginliğin yerinde ve doğru bir şekilde kullanılmasıdır. Türkçenin eklerinin zenginliğine ve türetme imkânının genişliğine rağmen Cumhuriyet dönemine kadar kelime türetiminin daha ziyade Arapça ve Farsça kökler ve eklere dayanan türetmelerle yapıldığını görüyoruz. Ancak bu dili kullanan halk, kullandığı dilin imkânlarından yararlanarak yeni bir takım kelimeler türetmekten hiçbir zaman vaz­geçmemiştir. Ağızlarda kullanılan Türkçe kelimeler bunun en güzel kanıtıdır. Cumhuriyetten sonra bir zihniyet değişikliğiyle Arapça, Farsça kök ve eklere dayanan bu türetmeden vazgeçilerek Türkçe kök ve eklerle yeni türetmeler yapılmaya başlanmıştır. Cumhuriyetten günümüze değin yaklaşık seksen yıllık zaman diliminde kelime türetimiyle ilgili ciddi mesafe alınmıştır. Kelime türetme işi bazen bu dili kulla­nan halk tarafından bazen bu dilde edebî ürünler veren yazarlar, bazen bilim adamlarınca, bazen de gaze­teciler tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada bugün Türkiye Türkçesi sözlüğünde kullanılmayan ancak bazı gazetecilerimiz ve yazarlarımız tarafından kullanılan kelimeler üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

sözlük, kelime, türetme

Kaynakça

• Ahmet, V. P. (2000). Lehçe-i Osmanî. Hazırlayan: Recep Toparlı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ahteri, M. (1310). Ahter-i Kebir. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Argunşah, M. (2008). Sözüm Türkçe Üstüne. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Deny, J. (1941). Grammaire De la Langue Turque (Dialecte Osmanlı). Ali Ulvi Elöve Çevirisi 1941. 1022.
• Develi, H. (2008). Dil Doktoru. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Ergin, M. (1993). Türk Dilbilgisi. 318-576. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• İnalcık H., ve Oğuz, M. (1989). Gazavat-ı Sultan Murad b. Mehemmed Han. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları