Transforming Domestic Space: Arapoğlu Mansion, a Single-family House in Pera

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 185 - 196, 30.12.2019

Burcu Selcen Coşkun , Ceren Lordoğlu

Öz

Throughout 19th century the Ottoman Empire witnessed significant economic, social and political transformations. The capital city of Istanbul, with a demographically diverse population had its own share of these changes. By the 19th century, Pera, which had gradually begun to be built up from the middle of the 18th century onwards became Istanbul‟s most cosmopolitan quarter, resembling the western presence in the city. It became a place for the elitist life of foreigners, the notables of the embassies and the non-Muslim minority groups. Around this period a new dwelling type emerged and began to be widely used. These were two to four storey structures, built on narrow frontage lots, each housing only one family. Located on populated roads, these houses didn‟t offer much outer space. The families moving into these houses probably had to abandon some of their existing living habits to adopt themselves to this new housing type. The Arapoğlu Mansion in Pera was one of these single family houses. It is one of the few buildings in Pera of this typology, which has managed to survive to the present day. After being used as a family residence, it was transformed into a multi-family residential building, and later, into various workshops. This paper aims to introduce the Arapoğlu Mansion as an example to develop an understanding of this typology and to evaluate the domestic life from an architectural perspective, which was formed through the change in lifestyles in the 19th century. Survey drawings of the building, together with written documents describing domestic life in 19th century were employed to investigate how space and social mutually might have affected each other, and, if space actually had an impact in the transforming of social life.

Anahtar Kelimeler

Pera, Single-Family House, Arapoğlu Mansion, Domestic Space, Social Transformation

Konut Mekanında Değişim ve Beyoğlu’nun Tek Aile Konutları: Arapoğlu Evi Örneği

Öz

Osmanlı Ġmparatorluğu, 19. yüzyıl‟da önemli siyasal, ekonomik ve sosyal değiĢimlere sahne olmuĢ; çeĢitli etnik grupları barındıran baĢkent Ġstanbul da bu değiĢimlerden payına düĢeni almıĢtır. 18. yüzyıldan baĢlayarak Istanbul‟un Batı‟ya dönük yüzünü temsil eden Pera, Ģehrin en kozmopolit, yabancılara, elçilik mensuplarına ve gayrimüslimlere seçkin yaĢam öğeleri sunan bir semt haline gelmeye baĢlar. Bu dönemde görülmeye baĢlayan, dar parseller üzerinde bitiĢik nizam kurgularla yükselen 2-4 katlı tek aile evleri, kentte varolan konut tiplerine bir yenilik getirir. SıkıĢık yerleĢimlerde konumlanan, sınırlı açık alana sahip bu yapılara geçmiĢ alıĢkanlıklarını terk ederek taĢınan kullanıcıların yeni bir yaĢam tarzına adapte olmaya çalıĢtıkları düĢünülebilinir. Bu makale bu yeni konut tipine örnek oluĢturan, günümüze dek ayakta kalmayı baĢaran az sayıdaki yapıdan biri olan Arapoğlu Evi örneği ekseninde bu tipolojiyi tanıtmayı ve 19. yüzyılın değiĢen yaĢam tarzında Ģekillenen konut yaĢamını mimari açıdan yorumlamayı hedeflemektedir. ÇalıĢmada Arapoğlu Evi‟nin mimari çizimleri ve dönemle ilgili ev hayatını tasvir eden yazılı belgelere baĢvurulacaktır. Böylece, sosyal değiĢimlerin mekan üzerindeki etkileri ve mekanın sosyal yaĢamı dönüĢtürmesindeki itici gücü irdelenmeye çalıĢılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Pera, Tek-Aile Konutu, Arapoğlu Evi, Evsel Mekan, Sosyal DeğiĢim

Kaynakça

• Akın N. (1998). 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera. Ġstanbul 1998.
• Aktuna Z. (2003). Re-Reading The Social Context of Apartment Block, Development in Istanbul: 1889-1922. YayımlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi. ODTÜ, Ankara 2003. Annuarie Oriental (1883). Salt AraĢtırma. İstanbul.
• Aygen Z. (2007) “From A Ship Sailing East with its Voyagers Travelling West Architectural Saints, City Fathers and Design Patrons in the Late Ottoman Empire”. J Design Hist 20/2 (2007) 93- 108.
• Batur A. (1996). “Galata and Pera 1, A Short History, Urban Development Architecture and Today”. ARI, The Bulletin of the Istanbul Technical University 55/1 (1996) 1-10.
• Batur A., Yücel A. & Fersan N. (1979). “Ġstanbul‟da 19. yüzyıl Sıra evleri”. ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 5/2 (1979) 185-203.
• Buluttekin M. B. (2014). “A City Right at the Core of Global, Political, Economical and Social Changes of the 19th Century: Istanbul”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 19 (2014) 30-31.
• Cezar M. (1971). Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi. Ġstanbul 1971.
• Cezar M. (1991). “19. yüzyılda Beyoğlu neden ve nasıl değiĢti?”. Proceedings Book of XIth Turkish History Congress (5-9 September 1990). Vol. VI (1991) 2674-2690.
• Çelik Z. (1986). The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century. Washington 1986.
• Demirakin N. I. (2015). The City as a Reflecting Mirror: Being an Urbanite in the 19th Century Ottoman Empire. YayımlanmamıĢ Doktora Tezi. Bilkent Üniversitesi, 2015.
• Duben A. & Behar C. (1991). Istanbul Households: Marriage, Family and Fertility1880–1940. Cambridge 1991.
• Duhani S. (1982). Eski İnsanlar Eski Evler-19.Yüzyılda Beyoğlu'nun Sosyal Topoğrafyası. Ġstanbul 1982.