Bağlanma Örüntüleri ve Evlilik Uyumu Arasındaki İlişkide Eşe Yönelik Kişilerarası Şemaların Aracı Yolu

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 1, 187 - 199, 30.06.2019

Fatma Mahperi Uluyol , Sait Uluç

Öz

Bu çalışma kapsamında evlilik uyumu ile bağlanma örüntüleri arasındaki ilişkide kişilerarası şemaların aracı rolünün bootstrap analizi ile incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemi 135 kadın ve 133 erkek olmak üzere, 268 evli çiftten oluşmaktadır. Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II (YİYE-II), Kişilerarası Şemalar Ölçeği (KŞÖ) ve Çiftler Uyumu Ölçeği (ÇUÖ) ölçüm araçları olarak kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre güvensiz bağlanma örüntüsüne sahip evli bireylerin evlilik uyumları güvenli bağlananlara kıyasla daha düşüktür. Güvensiz bağlanma örüntüleri arasında ise kaçınıcı bağlananların evlilik uyumları kaygılı bağlananlara göre daha düşüktür. Güvensiz bağlanma ve evlilik uyumu arasındaki ilişkide ise yakınlık ekseninin (dostluk ve düşmanlık kişilerarası şemaları) aracı rolü bulunurken, kontrol ekseninin (baskınlık ve pasiflik kişilerarası şemalarının) aracı etkisi bulunmamıştır. Çalışma bulguları kişilerarası şemalar, bağlanma örüntüleri ve evlilik uyumu arasındaki ilişkinin mekanizmasının anlaşılması açısından önemli bulgular sunmaktadır. Araştırma bulguları ilgili alan yazın doğ- rultusunda ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kişilerarası Şemalar, Evlilik Uyumu, Bağlanma Örüntüleri, İlişki Kalitesi

Kaynakça

• Baldwin M. W. (1992). “Relational Schemas and the Processing of Social Information”. Psychological
• Bulletin 112/3 (1992) 461-484. DOI: 10.1037/0033-2909.112.3.461
• Banse R. (2004). “Adult Attachment and Marital Satisfaction: Evidence for Dyadic Configuration Effects”. Journal of Social and Personal Relationships 21/2 (2004) 273-282.
• Baron R. M. & Kenny D. A. (1986). “The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal of Perso- nality and Social Psychology 51/6 (1986) 1173-1182.
• Bartholomew K. & Horowitz L. M. (1991). “Attachment Styles in Young Adults: A Test of a Four- Category Model”. Journal of Personality and Social Psychology 61/2 (1991) 226-224.
• Bi S., Haak E. A., Gilbert L. R., El-Sheikh M. & Keller P. S. (2018). “Father Attachment, Father Emotion Expression, and Children’s Attachment to Fathers: The Role of Marital Conflict”.Journal of Family Psychology 32/4 (2018) 456-465. DOI: 10.1037/fam0000395
• Boden J. S., Fischer J. L. & Niehuis S. (2010). “Predicting Marital Adjustment from Young Adults’ Initial Levels and Changes in Emotional Intimacy Over Time: A 25-Year Longitudinal Study”. Journal of Adult Development 17/3 (2010) 121-134.
• Bodenmann G. & Randall A. K. (2012). “Common Factors in the Enhancement of Dyadic Coping”. Behavior Therapy 43/1 (2012) 88-98.
• Bowlby J. (1969). Attachment and Loss: Attachment. New York 1969.
• Boyacıoğlu G. & Savaşır I. (1995). “Kişilerarası Şemalar Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Psikologlar Dergisi 35 (1995) 40-58.
• Brennan K. A. Clark C. L. & Shaver P. R. (1998). “Self- Report Measurement of Adult Attachment: An mIntegrative Overview”. Eds. J. A. Simpson & W. S. Rholes, Attachment Theory and Close Relationship (1998) 46-76. New York.
• Carr D., Freedman V. A., Cornman J. C. & Schwarz N. (2014). “Happy Marriage, Happy Life? Marital Quality and Subjective Well‐being in Later Life”. Journal of Marriage and Family 76 (2014) 930-948.
• Collins N. L. & Feeney B. C. (2004). “Working Models of Attachment Shape Perceptions of Social Support: Evidence from Experimental and Observational Studies”. Journal of Personality and Social Psychology 87/3 (2004) 363-383.
• Donato S., Parise M., Bertoni A., Finkenauer C. & Bodenmann G. (2015). “Dyadic Coping Responses and Partners’ Perceptions for Couple Satisfaction: An Actor-Partner Interdependence Analysis”. Journal of Social and Personal Relationships 32/5 (2015) 580-600.
• Dumlupınar-Aslan M. (2016). Bağlanma Stilleri ve Kişilik Özelliklerinin Evlilik Uyumu Üzerindeki Etki- lerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul 2016.
• Elmas C. (2017). Evli Bireylerin Algıladıkları Sosyal Destek ve Kullandıkları Savunma Mekanizmalarının Evlilik Uyumu ile İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul 2017.
• Erbek E., Bestepe E., Akar H., Eradamlar N. & Alpkan R. L. (2005). “Evlilik Uyumu”. Düşünen Adam 18/1 (2005) 39-47.
• Erdoğan-Taycan S. & Çepik-Kuruoğlu A. (2013). “Evlilik Uyumu ile Bağlanma Stilleri ve Mizaç ve Karakter Özellikleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi”. Türk Psikiyatri Dergisi 24 (2013) 1-10.
• Feeney J. A. (2004). “Transfer of Attachment from Parents to Romantic Partners: Effects of Individual and Relationship Variables”. Journal of Family Studies 10 (2004) 220-238.
• Fışıloğlu H. & Demir A. (2000). “Applicability of the Dyadic Adjustment Scale for Measurement of Marital Quality of Turkish Couples”. European Journal of Psychological Assessment 16/3 (2000) 214-218.