Kabalis Bölgesi Demirçağ Yerleşim Tipleri ve Gözetleme/Haberleşme Kaleleri

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 2, 223 - 242, 30.12.2017

Eray Dökü , İsmail Baytak

Öz

Hellenistik ve Roma dönemlerinde Kibyra‟nın güçlenmesiyle Kibyratis olarak anılan bölge, antik yazarların aktarımların işaret ettiği gibi Demir Çağı‟nda, Lydialıları oluşturan halklardan biri olan Kaballerin egemenlikleri nedeniyle Kabalis olarak adlandırılmıştır. Bölgede, Kalkolitik Dönem‟de başlayan yerleşimler geç antikçağa kadar kesintisizce sürerken, özellikle Demir Çağı‟nda komşusu Milyas gibi önemli bir merkez olmuş ve kendi geleneklerinde belirgin bir kültür üretmiştir. Demir Çağı‟nda yoğun olarak, yüksek dağlarla çevrelenmiş nispeten büyük ovalarda, göl kenarlarında ve dağ eteklerinde birbirine yakın dağınık ve küçük yerleşim alanları halinde izlenmektedir. Bu yerleşimlerle bağlantılı nekropolislerde ise, basit sandık mezar, kaya mezarları ve Lydia Tipi olarak adlandırdığımız tümülüs tipi yanında Milyas ve Kabalis bölgelerinin neredeyse ortak gömü geleneği olarak karşılaşılan, sayıları yüzlerle ifade edilen taş yığma tümülüslerle izlenir. Zor ve yüksek bir coğrafyada görülen bu Demir Çağ yerleşimlerini ve yol ağları, yüksek tepelerde birbirlerini gören, basit moloz taş örgü savunma duvarları içerisinde, yoğun Demir Çağ seramik buluntularıyla dönemlerini söyleyen, gözetleme ve haberleşme kaleleri ile savunulduğu ortaya çıkmıştır. Bu yerleşim ve savunma tipi, Roma Dönemi‟nde ve hatta geç antikçağda da, aynı coğrafyaya, aynı şekilde yerleşen ve aynı yolları kullanan ve hatta aynı güvenlik sorunlarına benzer çözümler sunan bir biçimde, zamanı aşan bir şekilde kullanılmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Demir Çağı, Kabalis, Lydia, Yerleşim Tipleri, Gözetleme ve Haberleşme Kaleleri

Kaynakça

• Akarca A. (1972). Şehir ve Savunması: Yunan Arkeolojisinin Ana Çizgileri-I. Ankara 1972.
• Akurgal E. (1996). “Batı Anadolu‟da Konut, Yerleşme ve Kent Planlaması (MÖ. 3000-30)”. Ed. Y. Sey, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme (1996) 122-43.
• Baytak İ. (2014). Kabalis (Kibyratis) Bölgesi Tarihi Coğrafyası ve Çağlar Boyu Yerleşim Modelleri- Urbanizasyon. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya 2014.
• Butler H. C. (1922). Sardis, Volume I. The Excavations Part 1: 1910-1914. Leyden 1922.
• Coldstream J. N. (2009). Greek Geometric Pottery. A Survey of Ten Local Styles and Their Chronology. 2009.
• Corsten Th. & Hülden O. (2011). “Kibyratis Araştırmaları 2010”. Anmed 9 (2011) 180-183.
• Corsten Th. & Hülden O. (2012a). “Kibyratis Araştırmaları”. Anmed 10 (2012) 174-177.
• Corsten Th. & Hülden O. (2012b). “Zwischen den Kulturen. Feldforschungen in der Kibyratis. Bericht zu den Kampagnen 2008-2011”. IstMitt 62 (2012) 7-117.
• Coulton J. J. (2012). The Balboura Survey and Settlement in Highland Southwest Anatolia Vol. 1: Balboura and the History of Highland Settlement; Vol. 2: The Balboura Survey: Detailed Studies and Catalogues Ankara 2012.
• Cummer W. W. (1970). “Phrygian Roof Tiles in the Burdur Museum”. Anatolia 14 (1970) 29-55.
• Çankaya A. (2014). “Bademli-Yuvalak Tümülüsleri Işığında Pisidia Bölgesi‟nin Hellenistik Dönem Öncesi Mezar Mimarisi”. Eds. B. Hürmüzlü, M. Fırat & A. Gerçek, Pisidia Sempozyumu: Pisidia Araştırmaları I (2014) 246-56.
• Çokay-Kepçe S. (2009). “The Pottery from Burdur Uylupınar Necropolis”. Adalya 12 (2009) 29-76.
• Dökü F. E. & Baytak İ. (2014). “Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması”. Eds. B. Hürmüzlü, M. Fırat & A. Gerçek, Pisidia Sempozyumu: Pisidia Araştırmaları I (2014) 71-89.
• Dökü F. E. & Baytak İ. (2015). “2014 Yılı Uylupınar(Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması”. Anmed 13 (2015) 208-217.
• Dökü F. E. & Baytak İ. (2016). “Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi 2013-2014 Yılları Yüzey Araştırmaları”. AST XXXIII/1 (2016) 217-240.
• Dökü F. E. & Baytak İ. (2017). “Korkuteli Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Işığında Demir Çağ Kabalis ve Milyas İlişkileri”. Cedrus V (2017) 11-19.
• Dökü F. E. & Baytak İ. (2018).“2016 Yılı Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması”. Anmed 15 (baskıda).
• Dökü F. E. (2013). “Uylupınar Yerleşmesi (Erken Kibyra) ve Çevresi Yüzey Araştırması 2012”. Anmed 11 (2013) 239-249.
• Dökü F. E. (2014). “2013 Yılı Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması”. Anmed 12 (2014) 230-236.
• Dökü F. E. (2015). “Manca ve Hasanpaşa‟daki Yeni Bulgular Işığında Kabalis Ölü Gömme Geleneklerinin Yeniden Değerlendirilmesi”. Adalya 18 (2015) 73-100.
• Dörtlük K. (1975). “1975 Uylupınar Kazı Raporu”. TAD 24/II (1975) 9-32.
• Dörtlük K. (1988). “Elmalı Bayındır Tümülüsleri Kurtarma Kazısı”. KST X/1 (1988) 171-174.
• Gay K. A. & Corsten Th. (2006). “Lycian Tombs in the Kibyratis and the Extent of Lycian Culture”. Anatolian Studies 56 (2006) 47-60.
• Greenewalt Jr. C. H. (1968). Lydian Pottery of the Sixth Century BC. The Lydion and Marbled Ware. Philadelphia 1968.
• Hürmüzlü B. & Gerçek A. (2015). “Pisidia‟da Yeni Bir Kale Yerleşmesi”. Eds. C. Şimşek, B. Duman & E. Konakçı, Mustafa Büyükkolancı’ya Armağan (2015) 309-313.
• Işık F. (2010). “Anadolu-Lykia Uygarlığı, Lykia‟nın „Hellenleşmesi‟ Görüşüne Eleştirel Bir Yaklaşım”. Anatolia 36 (2010) 65-125.
• Kahya T. & Ekinci H. A. (2015). “Düver- Yarım Ada‟da Keşfedilen Ana Tanrıça Tapınakları”. Adalya 18 (2015) 45-72.
• Kahya T. (2011). “Düver Yerleşim Tarihi Araştırmaları 2010”. Anmed 9 (2011) 219-223.
• Kahya T. (2012a). “Düver Yerleşim tarihi ve Araştırmaları 2011”. Anmed 10 (2012) 148-153.
• Kahya T. (2012b). “The Rock Tomb on The Düver Peninsula: An Early Example from Pisidia and Remarks on Cultural Interaction”. Adalya 15 (2012) 13-32.
• Kahya T. (2012c). “Pisidia Arkaik Dönem Pişmiş Toprak Çatı Elemanları Üzerine Bazı Gözlemler”. Eds. K. Dörtlük, T. Kahya, R. Boyraz Seyhan & T. Ertekin, Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması, Anadolu Akdenizi Sempozyum Bildirileri/International Young Scholars Conference-I: Mediterranean Anatolia, Symposium Proceedings (2012) 177-194.
• Kaşka M. (2014). “Uylupınar Yüzey Araştırmasında Ele Geçen Arkaik Dönem Seramikler”. Eds. B. Hürmüzlü, M. Fırat & A. Gerçek, Pisidia Sempozyumu: Pisidia Araştırmaları I ( 2014) 285-293. Lloyd S. & Mellaart J. (1962) Beycesultan I, The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. London 1962.
• Mellaart J. (1965). Early Civilisations of the Near East. London 1965.
• Milner N. P. & Hall A. S. (1998). An Epigraphical Survey in the Kibyra-Olbasa Region, Conducted, By: A.S. Hall, Regional Epigraphic Catalogues of Asia Minor-III, BIAA Monograph 24. Ankara 1998.
• Özsait M. (1977). “Pisidya Bölgesinde Yeni Prehistorik İskan Yerleri I: Kuruçay, Çiğirkankaya, Çallıca Yağlıyurt Yerleşmeleri”. AnAr 4/5 (1976/1977) (1977) 71-95.
• Özsait M. (1979). “Burdur Çevresinde Yeni Prehistorik Yerleşmeler”. TTKong.-8 (1979) 101-106.
• Özsait M. (1980). İlkçağ Tarihinde Pisidya, Başlangıçtan Büyük İskender Devrinin Sonuna Kadar. İstanbul 1980.
• Özsait M. (1983). “Pisidya Bölgesinde Yeni Prehistorik İskân Yerleri II (19 Levha ile birlikte)”. AnAr 9 (1983) 133-148.
• Özsait M. (1984). “1982 Yılı Burdur Çevresi Prehistorik Araştırmaları”. AST I (1984) 7-12.
• Özsait M. (1985). Hellenistik ve Roma Devrinde Pisidya Tarihi. İstanbul 1985.
• Özsait M. (1986a). “Burdur Çevresinde Prehistorik Araştırmalar”. TTKong.-9 (1986) 63-66.
• Özsait M. (1986b). “Pisidya Bölgesinde Yeni Prehistorik İskân Yerleri III”. AnAr 10 (1986) 73-87.
• Özsait M. (1989). “Pisidya Bölgesinde Yeni Prehistorik İskân Yerleri-IV(23 Levha ile birlikte)”. AnAr 11 (1989) 1-21.
• Özsait M. (1991). “1989 Yılı Gölhisar ve Çevresi Tarih Öncesi Araştırmaları”. AST VIII (1991) 35-44.
• Özsait M. (2006). “Burdur İli 2005 Yılı Yüzey Araştırmaları”. Anmed 4 (2016) 93-98.
• Özsait M. (2007). “Burdur İli 2005 Yılı Yüzey Araştırmaları”. AST XXIV/2 (2007) 463-478.
• Özsait M. (2008). “Burdur ve Isparta Yüzey Araştırmaları 2006”. AST XXV/2 (2008) 307-322.