Ergenlerin Duygusal Zeka Düzeyleri ile Öz-yeterlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2019, Ek Sayı 1, 1205 - 1220, 22.02.2019

Melike Sert Zeliha Traş

https://doi.org/10.33206/mjss.500797

Cited By: 6

Öz

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin
duygusal zekâ düzeylerinin akademik, sosyal ve duygusal öz-yeterlikleri arasındaki
ilişkinin incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu İç Anadolu Bölgesi’nde yer
alan bir ilde merkez ilçelerde bulunan liselerde öğrenim gören, yaşları 14 ile
17 arasında değişen 376 (%60.54) erkek, 245 (%39.46)  kız olmak üzere toplam 621 öğrenciden
oluşmaktadır. Veri toplama sürecinde Bar-On Duygusal Zekâ Çocuk ve Ergen Formu
ve Çocuklar için Öz-yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin istatistik
analizi SPSS 18.00 paket programı ile yapılmış olup anlamlılık düzeyi olarak .05 alınmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre; Akademik Öz-yeterlik ile duygusal zekânın tüm alt boyutları
(bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk becerileri, stres
yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki) arasında pozitif yönlü anlamlı düzeyde
ilişkiler bulunmuştur. Sosyal Öz-yeterlik ile duygusal zekânın alt
boyutlarından (bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk
becerileri, genel ruh hali ve olumlu etki) pozitif yönlü anlamlı düzeyde
ilişkiler bulunmuştur. Duygusal Öz-yeterlik ile duygusal zekânın tüm alt
boyutları (bireyiçi ilişkiler, bireylerarası ilişkiler, uyumluluk becerileri,
stres yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki) arasında pozitif yönlü anlamlı
düzeyde ilişkiler bulunmuştur. Yapılan regresyon analizi sonucunda; bireyiçi,
uyumluluk, stres yönetimi, genel ruh hali ve olumlu etki Duygusal Öz-yeterlik
puanının önemli yordayıcıları olarak bulunmuştur. Bulgulara dayanarak öneriler
geliştirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Duygusal Zeka Düzeyleri, Öz-yeterlik Algıları, Ergenler

Examining Of The Correlation Between Emotional Intelligence Levels And Self Efficacy Perceptıons Of Adolescents

Öz

Purpose of this study is to examine the relationship between
academic, social and emotional self-efficacy of emotional intelligence levels
of adolescents. The study group consists of a total of 621 students, 376 boys (%60.54)  and 245 girls (%39.46)
, aged between 14 and 17, studying in high schools in
the central districts of a province in Central Anatolia. Bar-On Emotional Intelligence Child and Adolescent Form and
Self-Efficacy Scale for Children were used in data collection process. The statistical analysis of the data was done by SPSS 18.00
package program and the significance level was taken  as .05.According to the results of
study; it was found a significantly positive relationship between academic
self-efficacy and all sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonel,
interpersonel, adaptability, stress management, general mood and positive
impression). Significantly positive relationships were found from social
self-efficacy and the sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonel,
interpersonel, adaptability, general mood, and positive impression).
Significantly positive relationships were found between emotional self-efficacy
and all sub-dimensions of emotional intelligence (intrapersonel, interpersonel,
adaptability, stress management, general mood and positive impression).As a
result of regression analysis performed; it was seen a significant relation  between emotional self-efficacy and
sub-dimensions of emotional intelligence. Intrapersonel, adaptability, stress
management, general mood and positive impression were found as important
predictors of Emotional Self-Efficacy. Based on the
findings, recommendations have been developed.

Anahtar Kelimeler

Emotional Intelligence, Self Efficacy Perceptıons, Adolescents

Kaynakça

• Adeyemo, D. A., & Adeleye, A. T. (2008). Emotional Intelligence, Religiosity And Self-Efficacy As Predictors Of Psychological Well-Being Among Secondary School Adolescents İn Ogbomoso, Nigeria. Europe’s Journal Of Psycology, Vol 4, No 1.
• Akkan, E. (2010). Orta Öğretimdeki Üstün Yetenekli Öğrencilerin Duygusal Zekâ Ve Yaratıcılık Düzeylerinin Yaşam Doyumlarını Yordama Gücü. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ameneh, G., Safari, Y., Pashaei, T., Razaei, M., & Kajbaf, M. B. (2015). Emotional İntelligence As A Predictor Of Self-Efficacy Among Students With Different Levels Of Academic Achievement At Kermanshah University Of Medical Sciences. J Adv Med Educ Prof., Apr; 3(2): 50–55.
• Amini, S. (2002). The role of self-efficacy, self-regulation and self-esteem in students' academic achievement in junior high school experimental sciences course [dissertation] . Persian: Tehran Tarbiat Moallem University.
• Arslan, B. E., Kaynak , K., Pınarcık , Ö., & Arslan, E. (2013). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Duygusal Zekâları Ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3) , 75-83.
• Atalay, B. (2014). Ortaokul Öğrencilerinin Duygusal Zekâları İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Aydın, F. (2010). Akademik Başarının Yordayıcısı Olarak Akademik Güdülenme, Öz-yeterlik ve Sınav Kaygısı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward A Unifying Theory Of Behavioral Change. Psychological Review, 84,191-215.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. V. S. (Der.) içinde, Encyclopedia of Human Behavior (s. 4, 71-81). New York: Academic Press.
• Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise Of Control. New York: Freeman.
• Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective. Annual Review of Psychology , 52, 1-26.
• Bar-On, R. (1997). The Emotional Quotient inventory (EQ-İ): A Test of Emotional Intelligence. Toronto: Multi-Health Systems.
• Bar-On, R. (2006). The Bar-On Model of Emotional-Social İntelligence (ESI). Psicothema, 18, supl., 13-25.
• Buckley, M., Storino, M., & Saarni, C. (2003). Promoting Emotional Competence in Children and Adolescents: Implications for School Psychologists. School Psychology Quarterly, 18(2),177-191.
• Caprara, G., Barbaranelli, C., Cervone, D., & Pastorelli, C. (2004). Contribution Of Self-Efficacy Beliefs To Psychosocial Outcomes In Adolescence: Predicting Beyond Global Dispositional Tendencies. Personality and Individual Differences, 37,751-763.
• Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve Davranış. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Deniz, M. E., Işık, E., & Özer, E. (2013). Duygusal Zekâ Özelliği Ölçeği–Kısa Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması . Eğitim ve Bilim Cilt 38, Sayı 169, 407-419.
• Deniz, M. E., Traş, Z., & Aydoğan, D. (2009). Akademik Erteleme ve Denetim Odağının Duygusal Zekâ Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory & Practice, 9 (2) , Bahar , 607-632.
• Doğan, S., & Demiral, Ö. (2007). Kurumların Başarısında Duygusal Zekânın Rolü ve Önemi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi, 14(1), 209-230.
• Driscoll, M. P. (2000). Psychology of Learning for Instruction. Boston: Allyn and Bacon.
• Eli, İ. (2007). Özdüzenleme Eğitimi, Fen Başarısı ve Öz-yeterlik. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi.
• Ergün, O. (2016). Ergenlerde Duygusal Zekâ Özellikleri İle Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gençoğlu, C., & Yılmaz, M. (2013). Duygusal Farkındalık Eğitim Programının Duygu Kontrol Düzeyine Etkisi. International Journal of Social Science, 961-980.
• Gist, M. E., & Mitchell, T. (1992). Self-Efficacy: A theoretical analysis of its determinants and malleability. Academy of management review, 17(2),183-211.
• Gundlach, M. J., Martinko, M. J., & Douglas, S. C. (2003). Emotional Intelligence, Causal Reasoning and the Self- Efficacy Developmental Process. The International Journal of Organizational Anlysis, Vol. 11 No.3 229-246.
• Güneş, F. (2011). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Düzeylerinin ve Sosyal Yetkinlik Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Güneş, F., & Traş, Z. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Problem Çözme Düzeylerinin Sosyal Yetkinlik Açısından İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, Volume 6 Issue 7, p. 1099-1108.
• Gürol, A., Özercan, M., & Yalçın, H. (2010). A Comparative Analysis of Pre-Service Teachers’ Perceptions of Self-Efficacy and Emotional İntelligence. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 3246–32.
• Hashemi, M. R., & Ghanizadeh, A. (2011). Emotional Intelligence and Self-Efficacy: A Case of Iranian EFL University Students. International Journal of Linguistics, Vol. 3, No. 1: 1-16.
• İşeri, İ. (2016). Lise Öğrencilerinin Duygusal Zekâ Düzeyleri İle Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü .
• Izard, C. (1991). The Psychology of Emotions. New York: Plenium Press.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kirk, B. A., Schutte, N. S., & Hine, D. W. (2008). Development and preliminary validation of an emotional self-efficacy scale. Personality and Individual Differences,, 45(5), 432-436. doi:10.1016/j.paid.2008.06.010.
• Köksal, A. (2007). Üstün Zekâlı Çocuklarda Duygusal Zekâyı Geliştirmeye Dönük Program Geliştirme Çalışması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kulaksızoğlu, A. (2008). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mayer, J. D., & Salovey, P. (1990). The Intelligence of Emotional Intelligence. Intelligence, 17(4), 433-442.
• Mayer, J. D., Dipaolo, M., & Salovey, P. (1990). Perceiving Affective Content in Ambiguous Visual Stimuli: A Component of Emotional İntelligence. Journal of Personality Assessment, 772-781.
• Meyerhof, K. (2007). “’Emotional Intelligence’’. Pediatrics for Parents, Vol.23 n:5, pg.8.
• Millburg, S. (2009). The effects of environmental risk Factor on at risk urban high school students, academic self- efficacy. University of Cincinnati Education: Urban Educational Leadership.
• Muris, P. (2002). Relationships between Self-Efficacy and Symptoms of Anxiety Disorders and Depression in a Normal Adolescent Sample. Personality and Individual Differences, 32, 337-348.
• Öncü, H. (2012). Akademik lik Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 183-206.
• Pajares, F. (1996). Self-Efficacy Beliefs In Academic Settings. Review of Educational Research, 66(4), 543-578.
• Pastorelli, C., Barbaranelli, C., Rola, J., Rozsa, S., Bandura, A., & Caprara, G. V. (2001). Structure of Children’s Perceived Self-Efficacy: A Cross-national Study. European Journal of Psychological Assessment, 17, 87–97.
• Petrides, K. V., Sangareasu, Y., Furnham, A., & Fredrickson, N. (2006). Trait emotional intelligence and children‟s peer relations at school. Social Development, 15(3), 537–547.
• Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional Intelligence. Imagination, Cognition, and Personality. 185-211.
• Sarkhosh, M., & Rezaee, A. (2014). How Does University Teachers’ Emotional Intelligence Relate To Their Self-Efficacy Beliefs? Porta Linguarum, 21, 85 – 100.
• Satıcı, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Schunk, D. H. (1991). Self-Efficacy and Academic Motivation. Educational Psychologist, 26, 207-231.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Gönül Yayıncılık.
• Seyis, S. (2011). Ortaöğretim Öğrencilerinin Motivasyonları Ve Duygusal Zekâları İle Akademik Başarıları Arasındaki İlişki. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Stein, S., & Book, H. E. (2003). EQ: Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı. İstanbul: Özgür Yayınları.
• Şenel, E. (2015). Beden Eğitimi Ve Spor Yüksekokulunda Öğrenim Gören Öğrencilerin Sosyal Destek Algıları, Genel Öz Yeterlik İnançları Ve Duygusal Zekâ Düzeylerinin Değerlendirilmesi . Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Telef, B. B. (2011). likleri Farklı Ergenlerin Psikolojik Semptomlarının İncelenmesi. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Telef, B. B., & Karaca, R. (2012). Çocuklar İçin Öz- Yeterlik Ölçeği; Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 169-187.
• Topşar, A. (2015). Ortaokul 7. Sınıf Öğrencilerinde Duygusal Zekâ İle Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . İstanbul: Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Traş, Z., & Arslan, E. (2013). Ergenlerde Sosyal Yetkinliğin, Algılanan Sosyal Destek Açısından İncelenmesi. İlköğretim Online, 12(4), 1133-1140.
• Tuğrul, C. (1999). Duygusal Zekâ. Klinik Psikiyatri, 12-20.
• Uyar Kurt, A. (2016). Ebeveyn Kaybının Duygusal Zekâ Ve Problem Çözme Becerisi Üzerindeki Etkisi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ümit, N. (2010). Ergenlerin Duygusal Zekâları Ve Saldırganlık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Üredi, L., & Kösece Loğoğlu , P. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Duygusal Zekâ ve Akademik Öz-yeterlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Adana İli Örneği). IIIrd Internatıonal Eurasıan Educatıonal Research Congress Bildiri Kitabı (s. 286-290). Muğla: Anı Yayıncılık.
• Willemse, M. (2008). Exporing the Relationship Betwen Self-Efficacy and Aggressıon in a Group of Adolescents in The Peri-Urban Town of Worcester. University of Stellenbosch: Unpublish Master of Art Thesis.
• Yavuzer, H. (1996). Çocuk Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazıcı, H., Seyis , S., & Altun, F. (2011). Emotional intelligence and self-efficacy beliefs as predictors of academic achievement among high school students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15; 2319–2323.
• Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal Zekâ ve Eğitim Açısından Doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Yıl:7, Sayı: 25, , 139-146.
• Zeidner, M., Shani-Zinovich , I., Matthews , G., Richard , D., & Roberts, R. (2005). Assessing Emotional Intelligence in gifted high school student: outcomes depend on the measure. Intelligence, 33(4):369–91.
• Zirpoli, T. J., & Melloy, K. J. (1997). Behavior Management: Application for Teachers and Parents (2nd Edition). Upper Saddle River, New Jersey, Columbus, Ohio: Merrill Prentice Hall.