Müslüman Türk Medeniyeti İnşasında Bir Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Ahilik

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 3, 2462 - 2483, 16.07.2019

Mehmet Kart , Rüştü Yeşil

https://doi.org/10.33206/mjss.528387

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın amacı, Müslüman Türk
tarihi birikiminden yola çıkarak modern Türk toplumunda neşvünema bulan sivil
toplum kuruluşlarının, yaşamın her alanında daha işlevsel hâle gelebilmesi için
gerekli olan tarihî ve kültürel dokuya uygun bir sivil toplum kültürünün ve
sivil toplum kuruluşu yapılarının oluşmasına zihinsel açıdan ve değer temelleri açısından katkı sunmaktır. Bu
amaçla, tarihî mirasımızda var olan ve bilim insanlarının hemen hepsinin
siyasal, sosyal, kültürel ve ekonomik yaşamda etkin bir yapıya sahip olduğu
kabul edilen Ahilik müessesesinin, bir sivil toplum kuruluşu olarak yapılarına
ilişkin tespitler yapılmaya çalışılmıştır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden
“doküman analizi” tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda,
yapılan incelemeler sonunda şu tespitlerin öne çıktığı söylenebilir: (1)
Ahilik, başta Anadolu olmak üzere ülke coğrafyasında meydana gelen dinî ve
siyasi olaylar ile savaş, göç, toplumsal bunalımlar gibi kriz dönemlerinde
duyulan toplumsal ihtiyaçların doğal bir sonucu olarak çıkmıştır. (2) Modern
sivil toplum kuruluşlarının yaşamış olduğu maddiyat ve insan kaynağı
problemlerini kendi iç dinamikleri yoluyla aşabilmiştir. (3) Ekonomik ve insan
kaynağını yetiştirme konusundaki başarısı, bağımsız bir sivil toplum kuruluşu
olma vasfını güçlendirmiştir. Bu ve benzeri tespitler,
alanyazın eşliğinde tartışılmış ve günümüz Müslüman Türk toplumundaki sivil
toplum yapılanmaları ve çalışmalarına ilişkin öneriler sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ahilik, Medeniyet İnşası

Akhism As A Non-Governmental Organization in Building Of Muslim Turkish Civilization

Öz

The
primary goal of this study is to contribute to the formation of a civil society
culture and NGO structures suitable for the historical and cultural textures
necessary for the civil society organizations developing in modern Turkish
society to be more functional in all areas of life. For this purpose, it has
been tried to be determined about the structures of the Akhism, which is
accepted to be an effective structure in the political, social, cultural and
economic life and the structures that exist in our historical heritage. The
study was carried out by using “document analysis technique”. In this regard,
it can be said that the following findings come to the forefront: (1) Akhism
came to existence as a result of the crisis caused by religious and political
events, wars and migration in Anatolia. (2) It was able to overcome the
problems of material and human resources experienced by modern non-governmental
organizations through its internal dynamics. (3) Its success in the area of
raising human resource strengthened its independent NGO statue.  These and similar findings were discussed in
the light of the literature and suggestions were made about the NGO structures
and activities in the modern Turkish society

Anahtar Kelimeler

Akhism

Kaynakça

• Aslan, S. (2010). Türkiye’de sivil toplum. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 31(31).
• Aytekin, S. (2013). Yerel ekonomik kalkınmada Sivil toplum kuruluşlarının rolü: Kayseri örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/İktisat Anabilim Dalı, Niğde.
• Ball, C. ve Dunn, L. L. (1995). Non-Governmental Organisations: Guidelines for good policy and practice. Commonwealth Foundation.
• Bayram, S. (2012). Osmanlı Devleti’nde ekonomik hayatın yerel unsurları: Ahilik teşkilâtı ve esnaf loncaları. İstanbul Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 81-115.
• Cora, İ. (1990). Ahilik örgütünün Osmanlı toplumundaki yeri ve ahilik örgütü ilkelerinin günümüz esnaf ve zanaatkârlarına uygulanabilirliği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çağatay, N. (1989). Bir Türk kurumu olan Ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Çaha, Ö. (2005). Sivil toplumun Türkiye’deki sorunları, (Editörler: Selahaddin Bakan, Adnan Küçük ve Ahmet Karadağ), 21. Yüzyılın Eşiğinde Türkiye’de Siyasal Hayat içinde (s. 689-707). Bursa: Alfa Aktüel Yayınları, 2.
• Çaha, Ö., Çaylak, A. ve Tutar, H. (2013). Tra2 Sivil toplum kuruluşları profili. Ankara: Serka Kalkınma Ajansı.
• Çopur, H. (2009). Teoriden pratiğe sivil toplum, http://www.ekopolitik.org/public/page.aspx?id=615. Erişim tarihi: 24.07.2018.
• Demir, G. (1998). Türk kültürü Ahilik. İstanbul: Ahilik Araştırma ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Demirci, M. (1992). Ahilik’te tasavvufî boyut: Fütüvvet. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, 83-90.
• Doğan, İ. (2007). Türkiye’de çok partili dönemde sivil toplum gelişimi (1945-2000). Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Eylül, 83-97.
• Durak, İ. (2016). Sosyal girişimcilik ve Ahilik teşkilatı: teorik çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 101-120.
• Durak, İ. ve Yücel A. (2010), “Ahiliğin sosyoekonomik etkileri ve günümüze yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 151-168.
• Ekinci, Y. (1990). Ahilik ve meslek eğitimi. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• Ekinci, Y. (2008). Ahilik (10. Baskı). Ankara: Özgün Matbaacılık.
• Erken, V. (2008). Bir sivil örgütlenme modeli: Ahilik (4. Baskı). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Erözden, O. (2004). Sivil toplumun karanlık yüzü: demokrasiye geçiş sürecinde sivil toplumun farklı görünümleri, Hırvatistan örneği. Sivil Toplum, 2(5), 61-68.
• Gülerman, A. ve Taştekil, S. (1993). Ahi Teşkilatının Türk toplumunun sosyal ve ekonomik yapısı üzerindeki etkileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları, 194,16.
• Gülvahaboğlu, A. (1991). Sosyal güvenlik öncüsü Ahi Evran Veli ve Ahilik. Ankara: Memleket Yayınları.
• Gündüz, A. Y. ve Kaya, M. (2014). Küresel dünyada sivil toplum kuruluşlarının ekonomik kalkınmadaki rolleri üzerine bir değerlendirme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 6(10).
• Hoff, L. ve Hickling-Hudson, A. (2013). The role of International Non-governmental organisations in promoting adult education for social change: A research agenda. International Journal of Educational Development, 31, 187–195.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kart, M. (2017). Değerler eğitiminde bir model olarak Ahilik. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ahi Evran Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Kırşehir.
• Kaya, U. (2013). Değerler eğitiminde bir meslek teşkilâtı: Ahilik. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 41-69.
• Keyman, E. F. (20. 04. 2008). Avrupa’da ve Türkiye’de sivil toplum. 17.07.2018 tarihinde Sivil Toplum Geliştirme Merkezi: http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/a/v/avrupadaveturkiyedesiviltoplum.doc adresinden alındı.
• Öztürk, N. (2002). Ahilik teşkilatı ve günümüz ekonomisi, çalışma hayatı ve iş ahlakı açısından değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 43-56.
• Sancaklı, S. (2010). Ahilik ahlâkının oluşumunda hadislerin etkisi. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-28.
• Sarıkaya, S. (1999). Osmanlı devletinin ilk asırlarında toplumun dini yapısına Ahilik açısından bir bakış denemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6 (Kuruluşunun 700. Yılında Osmanlı Özel Sayısı), 49-67.
• Soykut, R. (1978). Esnaf kimdir. Ankara: Esnaf Araştırma-Eğitim Merkezi Yayınları.
• Tekin, M. (2006). Bir sosyal kontrol aracı olarak Ahilik ve toplumsal dinamikleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21, 219-235.
• Tortajada, C. (2016). Nongovernmental organizations and influence on global public policy. Asia & the Pacific Policy Studies, 3(2), 266-274.
• Tutar, F., Tutar, E., ve Erkan, Ç. (2012). AB-Türkiye ilişkilerinde sivil toplum kuruluşlarının rolü. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (10).
• TÜSEV. (2014, Mayıs 16). Sivil toplum kuruluşlarının Ortak Sorunları. 20.07.2018 tarihinde Bianet.org: http://bianet.org/bianet/toplum/155715-sivil-toplum-kuruluslarinin-sorunlari-ortak adresinden alındı.
• Uçma, İ. (2011). “Bir sosyal siyaset kurumu olarak Ahilik” (1. Baskı). İstanbul: İşaret Yayınları, Akademik Dizi, 135.
• YADA. (2016). Sivil toplum kuruluşlarına yönelik algı ve yaklaşımlar. Ankara: Odak Ofset Matbaacılık.
• Yeşil, R. (2018). Sivilleşme algısı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 77-88.
• Yeşil, R. ve Kart, M. (2018). Değer eğitimi modeli olarak Ahilik. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 161-177.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.