Türkiye Ekonomisinde Dış Borç, Ekonomik Büyüme ve Cari İşlemler Dengesi İlişkisinin Analizi

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 4, 3416 - 3438, 15.10.2019

Fazlı Yıldız

https://doi.org/10.33206/mjss.527590

Cited By: 9

Öz

Bu
çalışmanın amacı, Türkiye’de dış borç, ekonomik büyüme ve cari işlemler dengesi
ilişkisini analiz etmektir. Çalışmada, Türkiye ekonomisine ait 1998:Q1-2017:Q4
dönemi verileri kullanılarak VAR modeline dayalı analizler yapılmıştır.
Nedensellik analizi sonuçları; dış borç stokunun gayrısafi yurt içi hasıla
üzerinde çift yönlü, cari işlemler dengesinin gayrısafi yurt içi hasıla ve dış
borç stoku üzerinde ise tek yönlü nedensellik ilişkisine sahip olduğunu
göstermiştir. Etki-tepki fonksiyonu sonuçlarında; gayrısafi yurt içi hasılanın
dış borçlardaki değişimlere verdiği tepki artan, cari işlemler dengesindeki
değişime verdiği tepki ise azalan; dış borçların gayrısafi yurt içi hasıladaki
değişimlere verdiği tepki artan, cari işlemler dengesindeki değişime verdiği
tepki ise azalan niteliktedir. Bu sonuçlara göre Türkiye’de, cari açığın
ekonomik büyüme ile dış borçlar üzerinde ve dış borçların ekonomik büyüme
üzerinde pozitif etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Dış Borç, Ekonomik Büyüme, Cari İşlemler Dengesi

An Analysis Of The Relationship Of External Debt, Economic Growth And Current Account Balance in Turkish Economy

Öz

The aim of this study is to analyze the relationship between external debt, economic growth and current account balance in Turkey. Econometric analysis were made using cointegration analysis, causality test, impulse-response functions based on the VAR model, and variance decomposition methods. Causality analysis results show that external debt stock is bidirectional on GDP, current account balance is one-way causality relationship on GDP and external debt stock. In the impulse-response function results; current deficit has the effect of increasing on GDP, also external debt is used as an important source of financing for the current account deficit and external debt has been positively impacted on GDP. According to the results, external debt has been an important source of financing for economic growth and the current account deficit.

Anahtar Kelimeler

External debt, Economic growth, Current account balance, Causality analysis

Kaynakça

• Akçay, A. Ö. & Erataş, F. (2012). Cari Açık ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Panel Nedensellik Analizi Ekseninde Değerlendirilmesi, http://teacongress.org/../akcay.eratas.pdf, (Erişim Tarihi: 14.05.2018).
• Akçay, B. (2012). Yunanistan Ekonomisinde Devlet Borç Krizi-Cari Açık İlişkisi, Maliye Dergisi, 163: 15-35.
• Alam, N. & Md. Taib, F. (2013). An Investigation of The Relationship of External Public Debt With Budget Deficit, Current Account Deficit, and Exchange Rate Depreciation in Debt Trap and Non-Debt Trap Countries, European Scientific Journal, 9 (22): 144-158.
• Aliaksei, Z. (2015). Current Account Deficit and The Economic Growth in Visegrad Countries, Eal-Economics and Informatics, 13 (1): 124-134.
• Aristovnik, A. (2007). Short-and Medium-Term Determinants of Current Account Balances in Middle East and North Africa Countries, William Davidson Working Paper, University Of Michigan, No: 862: 1-38.
• Arshad Z., Zaid, M. & Latif, A. (2014). Relative Effectiveness of Foreign Debt and Foreign Aid on Economic Growth in Pakistan, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Busness, 6(1): 51-67.
• Bal, O. (2017). Kalkınmakta Olan Ülkelerin Dış Borç, Cari Açık Sorunu: Türkiye Örneği, Uluslararası Hakemli Ekonomi Yönetimi Araştırmaları Dergisi, 14: 1-22.
• Changyong, X., Jun, S. & Chen, Y. (2012). Foreign Debt, Economic Growth and Economic Crisis, Journal Of Chinese Economic and Foreign Trade Studies, 5 (2): 157-167.
• Çağlayan, E. & Saçaklı, İ. (2006). Satın Alma Gücü Paritesinin Geçerliliğinin Sıfır Frekansta Spektrum Tahmincisine Dayanan Birim Kök Testleri İle İncelenmesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1): 121-137.
• Çeştepe, H., Ursavaş, U. & Güdenoğlu, E. (2014). Türkiye’de Cari Açık ve Dış Borç Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi, 1. Karadeniz ve Balkan Ekonomik ve Politik Araştırmalar Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, Ankara: Buluş Matbaacılık, 100-109.
• Demir, S. (2015). Bireysel Kredilerin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dikmen, N. (2009). Ekonometri Temel Kavramlar Ve Uygulamalar, 1. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Duman, Y. K. (2017). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(4): 231-244.
• Edirneligil, A. & Mucuk, M. (2015). The External Debt in The Context of Economic Growth: The Sample of Turkey, International Journal of Economics and Management Engineering, 9 (8): 2809-2912.
• Eğilmez, M. (2013). Dış Borçlarımız, Kendime Yazılar, mahfiegilmez.com/2013/12/Ds-Borclarmz.Html, (Erişim Tarihi: 13.05.2018).
• Eğilmez, M. (2018). Ne Kadar Açık O Kadar Büyüme Modelinin Sonuna Doğru, Kendime Yazılar, www.mahfiegilmez.com/2018/05/Ne-Kadar-Ack-O-Kadar-Buyume-Modelinin, (Erişim Tarihi: 13.05.2018).
• Ezeabasili, V. N., Isu, H.O. & Mojekwu, J. N. (2011). Nigeria’s External Debt and Economic Growth: An Error Correction Approach, International Journal of Business and Management, 6 (5): 156-170.
• Göçer, İ. & Gerede, C. (2016). Cari Açık-Ekonomik Büyüme-Enflasyon ve İşsizlik Açmazında Türkiye: Yeni Nesil Bir Ekonometrik Analiz, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2016 Kasım Özel Sayısı: 35-46.
• Gujarati, D.N. (2004). Basic Econometrics, Fourth Edition, New York: The Mcgraw − Hill Compaines, www.hse.ru/data...../Gujarati...,%201995.pdf, (Erişim Tarihi: 13.04.2018).
• Gür, B. (2017). Cari Açık ve Büyüme İçin Panel Nedensellik Analizi: Kırılgan Sekizli Ülke Grubu Örneği, Eurasian Econometrics, Statistics & Emprical Economics Journal, 6: 36-47.
• Güvenek, B., Alptekin, V. & Çetinkaya, M. (2010). Enflasyon ve Dolaylı Vergilerden Elde Edilen Gelirler Arasındaki İlişkinin Var Yöntemiyle Analizi, Kamu-İş Dergisi, 11(3): 1-28.
• Hazine Müsteşarlığı (2018). Türkiye Ekonomisi (Ekonomi Sunumu) Mayıs 2018, https://www.hazine.gov.tr/Ekonomi-Sunumu, (Erişim Tarihi: 25.05.2018).
• Ibhagui, O. W. (2018). External Debt and Current Account Adjustments: The Role of Trade Openness, Cogent Economics & Finance, 6/1446247: 1-42.
• Ijirshar, V. U., Joseph, F. & Godoo, M. (2016). The Relationship Between External Debt and Economic Growth in Nigeria, International Journal Of Economics & Management Sciences, 6 (1): 1-5.
• Inna, S. & Koilo, V. (2018). The Relationship Between External Debt and Economic Growth: Empirical Evidence from Ukraine and Other Emerging Economies, Investment Management and Financial Innovations, 15( 1): 387-400.
• Jawaid, S. T. & Ali Raza, S. (2013). Dynamics of Current Account Deficit: A Lesson from Pakistan, Transition Studies Review, 19 (3), 357-366.
• Kandil, M. & Greene, J. (2002). The Impact of Cyclical Factors on The U.S. Balance of Payments, IMF Working Paper, No.45.
• Karagöz, K. (2007). Türkiye’de Dış Borçlanmanın Nedenleri Ekonometrik Bir Değerlendirme, Sayıştay Dergisi, Sayı: 66-67: 99-110.
• Kutlar, A. (2017). Eviews İle Uygulamalı Çok Denklemli Zaman Serileri, Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Lebe, F., Kayhan, S., Adıgüzel, U. & Yiğit, B. (2009). The Empirical Analysis of The Effects of Economic Growth and Exchange Rate on Current Account Deficit: Romania and Turkey Samples, Journal Of Applied Quantitative Methods, 4(1): 69-81.
• Malik, S., Hayat, M. K. & Hayat, M. U. (2010). External Debt and Economic Growth: Empirical Evidence from Pakistan, International Research Journal of Finance and Economics, 44: 88-97.
• Mba, P. N., Bell-Gam, M. A. & Ubi, P. S. (2012). Interplay of Foreign Aid, External Debt and Economic Growth: The Nigeria Experience, International Journal of Economics and Finance, 4 (8): 177-185.
• Mehta, B. M. & Kayumi, H. F. (2014). Effects of India’s Current Account Deficits on External Debts and Foreign Exchange Rates, IOSR Journal Of Economics And Finance, 1 (7): 54-65.
• Musisinyani, B. J., Nyon, T. & Nyoni, M. (2017). The Impact of Current Account Deficits on Economic Growth in Zimbabwe, International Journal for Innovative Research in Multidisciplinary Field, 3(8): 1-16.
• Nwannebuike, U. S., Ike, U. J. & Onuka, O. I. (2016). External Debt and Economic Growth: The Nigeria Experience, European Journal of Accounting Auditing and Finance Research, 4 (2): 33-48.
• Saraç, T. B. & Yücel, M. S. (2017). Dış Borç ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, TURAN-SAM Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 9 (35): 15-20.
• Sevüktekin, M. & Nargeleçekenler, M. (2007). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, 2. Baskı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Shabbir, S. (2013). Does External Debt Affect Economic Growth: Evidence from Developing Countries, SBP (State Bank Of Pakistan) Working Paper Series, Karachi-Pakistan, 3-20.
• Siddique, A., Selvanathan, E A & Selvanathan, S. (2015). The Impact of External Debt on Economic Growth: Empirical Evidence from Highly Indebted Poor Countries, UWA Economics Discussion Papers: 15.10: 1-31.
• Songur, M. & Yaman, D. (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi, Maliye Dergisi, 164 (1): 220-232.
• Şahin, B. E. (2011). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 3 (2): 47-56.
• Şahin, İ. E. & Mucuk, M. (2014). The Effect of Current Account Deficit on Economic Growth: The Case of Turkey, 11th International Academic Conference, Reykjavik, International Institute Of Social and Economic Sciences, Http://Proceedings.Iises.Net/Index.Php?...&Id=3, (Erişim Tarihi: 16.05.2018).
• Şit, M. & Alancıoğlu, E. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Var Analizi, ASSAM Uluslararası Dergi, 3(5): 5-23.
• The World Bank (2017). International Debt Statistics, openknowledge.worldbank.Org/.../10986/25697/.pdf, (Erişim Tarihi: 20.05.2018).
• Tiruneh, M. W. (2003). External Imbalances as an Explanation for Growth Rate Differences Across Time and Space: an Econometric Exploration, Phd Thesis, Munich: Ludwig Maximilians University.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2018). TCMB Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS), https://evds2.tcmb.gov.tr/, (Erişim Tarihi: 11.05.2018).
• Ugwuegbe, S. U., Okafor, I.G. & Akarogbe, C.A. (2016). Effect of External Borrowing and Foreign Aid on Economic Growth in Nigeria, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 6 (4): 155-175.
• Umaru, A., Hamidu, A.A. & Musa, S. (2013). External Debt and Domestic Debt Impact on The Growth of The Nigerian Economy, International Journal Educational Research, 1 (2): 70-85.
• Üzümcü, A. & Kırpık, N. (2015). Türkiye Ekonomisinde 1980-2014 Döneminde Cari İşlemler Bilançosu Açıkları ve Dış Borçlanma İlişkisinin Analizi, 1. Uluslararası Kafkasya-Orta Asya Dış Ticaret Ve Lojistik Kongresi, (1th. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade And Logistics Congress) Bildiriler Kitabı (Editörler: Adem Karakaş V.D): 597-618, http://ademuzumcu.org/pdf/b1.pdf, (Erişim Tarihi: 03.06.2018).
• Yıldırım, M., Belen, M. & Kütük, Y. (2014). Mamul Fiyatları İle Hisse Senetleri Getirileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Erdemir Üzerine Bir Uygulama, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (2): 143-163.
• Yıldız, F. (2017). Türkiye’de Merkezi Yönetim Bütçesinden Yapılan Tarımsal Destekleme Ödemelerinin Tarımsal Üretim Üzerindeki Etkisi: 2006–2016 Dönemi, Sayıştay Dergisi, 104: 45-63.