The Relationship Between Burnout Levels and Demographic Characteristics of Health Workers: The Case of Samsun

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 3, 1773 - 1787, 21.07.2020

Osman Çevik , Ahmet Alp Özbalcı

https://doi.org/10.33206/mjss.664811

Cited By: 8

Öz

Burnout is a situation that adversely affects those struggling to adapt to today's world and all occupational group workers. Due to the nature of their working environment, health workers are exposed to more occupational burnout than other groups because they have to provide continuous and quality service to people in need of assistance. For this reason, health professionals were selected as the occupational group that constitutes the demographic structure of the study. Considering that health workers are at risk in terms of occupational burnout, possible negativities that may occur were evaluated, measuring burnout levels and determining whether burnout levels made demographic differences
This study was conducted on staff working in five public hospitals in Samsun in March 2019. In the survey, 449 of the health care workers to whom the form was distributed provided feedback. In the study, the demographic characteristics of the health care workers in the sample group and the characteristics of the health institutions they work for were given as frequency and percentage distributions. As a result of the findings obtained from the research, it was found that the factors of gender, number of children and employment type did not affect the burnout levels of the health workers participating in the survey.On the other hand, age, education level, marital status, total term of duty in the profession, total term of duty in the institution and position in the institution were found to affect the burnout level of the employees.When the effect of individual variables on burnout level is evaluated, it is seen that burnout syndrome is present among the employees and it is moderate.

Anahtar Kelimeler

Burnout, Health, Health Workers, , Demography, Samsun

Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri ile Demografik Özellikleri Arasındaki İlişki -Samsun İli Örneği-

Öz

Tükenmişlik, günümüz dünyasına adapte olma mücadelesi içinde yaşayanları ve tüm meslek grubu çalışanlarını olumsuz yönde etkileyen bir durumdur. Sağlık çalışanları, çalışma ortamlarının doğası gereği yardıma ihtiyaç duyan kişilere sürekli ve kaliteli hizmet sunmak zorunda olduğu için diğer meslek gruplarına nazaran daha fazla mesleki tükenmişliğe maruz kalmaktadır. Bu sebeple, çalışmanın demografik yapısını oluşturan meslek grubu olarak sağlık çalışanları seçilmiştir. Sağlık çalışanlarının mesleki tükenmişlik açısından risk altında olduğu göz önünde bulundurularak oluşması muhtemel olumsuzlukların değerlendirilmesi yapılmış, tükenmişlik düzeylerinin ölçülmesi ve tükenmişlik düzeylerinin demografik açıdan farklılık oluşturup oluşturmadığı değerlendirilmiştir.
Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri ile demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlayan bu çalışma, Mart 2019 tarihinde Samsun ilinde sağlık hizmeti sunan beş kamu hastanesinde çalışmakta olan personel üzerinde yapılmıştır. Gerçekleştirilen anket uygulamasında formun dağıtıldığı sağlık çalışanlarının 449’undan geri dönüş alınmıştır. Araştırmada, örneklem grubunu oluşturan sağlık çalışanlarının demografik ve çalıştıkları sağlık kurumlarına ilişkin özellikleri frekans ve yüzde dağılımları şeklinde verilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde ankete katılan sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeylerine cinsiyet, çocuk sayısı ve istihdam şekli faktörlerinin etki etmediği, bunun yanında yaş, eğitim düzeyi, medeni durum, meslekteki toplam görev süresi, kurumdaki toplam görev süresi ve kurumdaki pozisyonu faktörlerinin ise etkilediği saptanmıştır. Bireysel değişkenlerin tükenmişlik düzeyine olan etkisi değerlendirildiğinde çalışanlar arasında tükenmişlik sendromunun bulunduğu ve orta seviyede olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, Sağlık, Sağlık Çalışanları, demografi, samsun

Kaynakça

• Akbolat, M., & Işık, O. (2008). Sağlık çalışanlarının tükenmişlik düzeyleri: Bir kamu hastanesi örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(2), 229-254.
• Akbolat, M., Işık, O., & Karadağ, M. (2008). Tükenmişlik ve Örgütten Ayrılma ile İlgili Tıbbi Sekreterler Üzerinde Ampirik Bir Çalışma. 7. Ulusal Büro Yönetimi ve Sekreterlik Kongresi (s. 393–406). Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Beşikdüzü Meslek Yüksekokulu.
• Aslan, D., Kiper, N., Karaağaoğlu, E., Topal, F., Güdük, M., & Ös, C. (2005). Türkiye’de Tabip Odalarına Kayıtlı Olan Bir Grup Hekimde Tükenmişlik Sendromu ve Etkileyen Faktörler. Türk Tabipler Birliği Yayınları.
• Aşan, Ö., & Aydın, M. (2006). Örgütsel Davranış (1 b.). Ankara: Arıkan Yayım.
• Beemsterboer, J., & Baum, J. (1984). Burnout: Definitions And Health Care. Social Work in Healthcare(10), 97-110.
• Borkowski, N. (2005). Stress in the Workplace and Stress Management. N. Borkowski içinde, Organizational Behavior in Health Care (s. 231 - 269). Sudbury, Massachusetts: Jones and Bartlett Publishers.
• Buğdaycı, R., Kurt, A., Şaşmaz, T., & ark. (2004). Mersin İlinde Görev Yapan Hekimlerde Ruhsal Tükenmişlik Durumu ve Etkileyen Faktörler. 93 Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Özet Kitabı (s. 307). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Cemaloğlu, N., & Erdemoğlu Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Cordes, C., & Dougherty, T. (1993). A review and an integration of research on job burnout. Academy of management review, 18(4), 621-656.
• Çağlıyan, Y. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve İş Doyumuna Etkisi (Devlet ve Vakıf Üniversitelerindeki Akademisyenlere Yönelik Bir Araştırma. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması"". Mersin Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 63.
• Çimen, M., & Ergin, C. (2001). Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmislik Düzeylerinin incelenmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 43(2), 169-176.
• Çiper, A. (2006). Tükenmişlik Sendromu Hizmet Kalitesine Etkisi ve Çağrı Merkezi Uygulaması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Ulusal Tez Merkezi.
• Dikmetaş, E., Top, M., & Ergin, G. (2011). Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. ürk Psikiyatri Dergisi, 137-149.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (s. 143 - 160). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2), 37 -50.
• Friberg, T. (2009). Burnout: From Popular Culture To Psychiatric Diagnosis in. Culture, Medicine and Psychiatry(33(4)), 538 -558.
• Goldberg, R., Boss, R., Chan, L., Goldberg, J., & ark. (1996). Burnout and its correlates in emergency physicians: four years' experience with a wellness booth. Academic Emergency Medicine, 3(12), 1156 - 1164.
• Gürses, İ. (2006). Avukatların Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişlenler Açısından İncelenmesi: Sakarya Örneği. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya.
• Hair, J., Anderson, R., Tatham, R., & Black, W. (1998). Multivariate Data Analysis (2 b.). Englewood Cliffs: Prentice-Hall. Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, M., Üner, S., Karanfil, E., Uluyol, R., Yüksel, F., & Yüksel, M. (2007). Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Durumları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(5), 357-363.
• KHK696. (2017, 12 24). Resmi Gazete. 10 18, 2019 tarihinde Resmi Gazete: ttps://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171224-22.htm adresinden alındı
• Kırılmaz, A., Çelen, Ü., & Sarp, N. (2003). İlköğretimde Çalışan Bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu Araştırması. İlköğretim Online, 2(1), 2-9.
• Kozak, M. (2001). Türkiye'de Konaklama Sektörü ve Çalışan Kadınların Tükenmişlik Durumları Üzerine Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Turizm Akademik Dergisi(2), 11 - 12.
• Lee, R., & Ashford, B. (1993). A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an Integrated Model. Journal of Organizational Behavior(14), 3 -20.
• Maslach, C. (2003). Job Burnout: New Directions in Research and Intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), s. 189-192.
• Maslach, C., & Jackson, S. (1981). Maclach Burnount Inventory Manual. Polo, Consulting Psychologist Press.
• Maslach, C., Jackson, S., & Leiter, M. (1996). Maslach Burnout Inventory Manual. Palo Alto, CA Consulting Psychologists Press.
• Maslach, C., Schaufeli, W., & Leiter, M. (2001). Job Burnout. Annual review of psychology, 397-422.
• Maslach, C., Schaufeli, W., & Leiter, M. (2001). Job Burnout. Annual Review Of Psychology.
• Özgüven, İ. (2003). Endistüri Psikolojisi. Ankara: Nobel/Pdrem Yayınları.
• Öztürk, A., Tolga, Y., Şenol, V., & Günay, O. (2008). Kayseri İlinde Görev Yapan Sağlık İdarecilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Erciyes Tıp Dergisi, 30(2), 92-99.
• Öztürk, G., Çetin, M., Yıldıran, N., Türk, Y., & Fedai, T. (2012). Hekimlerde Tükenmişlik Ve İş Doyumu Düzeyleri. Anatol J Clin Investing, 239-245.
• Pelit, E., & Türkmen, F. (2008). Otel İşletmeleri İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeyleri: Yerli Ve Yabancı Zincir Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 117-139.
• Ramires, A., Graham, J., Richards, M., & ark. (1996). Mental health of hospital consultanst: the effect of stress and satisfaction at work. Lancet(347), 724-728.
• Rodoplu, D. (2006). Bilgi Yönetim Projeleri Uygulamalarındaki Teknolojik Değişimlere Karşı Çalışan Direncinin Ölçümü Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Ve Anadolu Sağlık Merkezinde Bir Uygulama. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sağlam, A., & Bal, E. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Celal Bayar Üniversitesi, İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(3), s. 131 - 148.
• Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş., & Özgüven, H. (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi, 5(2), 71-77. doi:10.1501/Kriz_0000000009
• Schweitzer, B. (1994). Stress and Burnout in Junior Doctors. South African Medical Journal, 84(6), 352 - 354.
• Süloğlu, A. (2009). Diyaliz Merkezlerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerde. Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi. Aile Hekimliği Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. İstanbul.
• Tuğrul, B., & Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(12), 1-11.
• WHO. (2002). European Forum of Medical Associations and the WHO. 08 05, 2019 tarihinde www.cmpe.eu: http://www.cpme.eu/european_forum_of_medical_associations_and_the_who adresinden alındı
• Yaman, H., & Urgan, M. (2002). Tükenmişlik: Aile hekimliği asistan hekimleri. Türk Psikoloji Dergisi(17), 37 - 44.
• Yavuzyılmaz, A., Topbaş, M., Çan, G., & Özgün, Ş. (2007). Trabzon İl Merkezindeki Sağlık Ocakları Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu İle İş Doyumu Düzeyleri Ve İlişkili Faktörler. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(1), 41-50.