Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı ile Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu ve Yaşamın Anlamı Arasındaki Yordayıcı İlişkiler

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 3, 1618 - 1631, 30.07.2021

Merve Koçak , Zeliha Traş

https://doi.org/10.33206/mjss.893201

Cited By: 10

Öz

Bu araştırmada, üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve yaşamın anlamı arasındaki yordayıcı ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, üniversite öğrencilerinden basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Araştırmaya 564 kız ve 167 erkek, toplamda 733 üniversite öğrencisi katılmıştır. Araştırmanın verileri Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği-Yetişkin Formu, Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu Ölçeği, Yaşamın Anlamı Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada; bağımsız örneklem t testi, One-Way Anova, Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Tekniği ve çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre, üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile cinsiyet değişkeni arasında anlamlı farklılık bulunmamıştır. Öte yandan üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile anne-baba beraberlik, sosyal medya kullanımının uyku düzenini etkileme durumu, sosyal medyayı kullanım amaçları, hafta içi günlük ortalama sosyal medya kullanım süresi, hafta sonu günlük ortalama sosyal medya kullanım süresi değişkenlerine göre anlamlı farklılık bulunmuştur. Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu arasında anlamlı ve orta düzeyde pozitif ilişki, sosyal medya bağımlılığı ve yaşamın anlamı arasında anlamlı ve düşük düzeyde negatif ilişki, sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve yaşamın anlamı arasında anlamlı ve düşük düzeyde negatif ilişki tespit edilmiştir. Sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ve yaşamın anlamı, sosyal medya bağımlılığını %23 oranında yordamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Medya Bağımlılığı, Sosyal Ortamlarda Gelişmeleri Kaçırma Korkusu, Yaşamın Anlamı

Destekleyen Kurum

--

Proje Numarası

--

Teşekkür

--

Kaynakça

• Adler, A. (2000). Yaşamın anlam ve amacı (Çev: K. Şipal). İstanbul: Say Yayınları.
• Aksoy, M. E. (2018). A qualitative study on reasons for social media addiction. European Journal of Educational Research, 7(4), 861-865. Erişim Adresi: https://www.eu-jer.com/a-qualitative-study-on-the-reasons-for-social-media-addiction.
• Aliusta, Z., Akmanlar, Z. ve Gökkaya, F. (2019). Üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri ve sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 20(1), 10-13. doi: 10.5455/apd.302644847
• Alnjadat, R., Hmaidi, M. M., Samha, T. E., Kilani, M. M. & Hasswan, A. M. (2019). Gender variations in social media usage and academic performance among the students of University of Sharjah. Journal of Taibah University Medical Sciences, 14(4), 390-394. https://doi.org/10.1016/j.jtumed.2019.05.002
• Alt, D. (2015). College students’ academic motivation, media engagement and fear of missing out. Computers in Human Behavior, 49, 111–119. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.02.057
• Andreassen, C. S., Pallesen, S. & Griffiths, M. D. (2017). The relationship between addictive use of social media, narcissism, and self-esteem: Findings from a large national survey. Addictive behaviors, 64, 287-293. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2016.03.006
• Arslan, A. (2019). Ortaöğretim Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Sivas İli Örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-80. Erişim Adresi https://dergipark.org.tr/tr/pub/gebd/issue/47331/537903
• Aypak, C., Akbıyık, D. İ., Güneş, N. A. ve Görpelioğlu, S. (2018). Lise öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ve uyku kalitesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 22(4), 185-192. doi: 10.15511/tahd.18.00475
• Balcı, Ş. ve Koçak, M. C. (2017). Sosyal medya kullanımı ile yaşam doyumu arasındaki ilişki: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı (ss. 34-45). İstanbul, Türkiye. Erişim Adresi: https://hdl.handle.net/11467/1598
• Baş, K. ve Diktaş, A. (2020). Social Media Dependency of Pre-Service Social Studies Teachers. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 21(1), 193-207. doi: 10.17679/inuefd.563544
• Baz, F. Ç. (2018). Sosyal medya bağımlılığı: Üniversite öğrencileri üzerine çalışma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 276-295. doi: 10.26466/opus.470118
• Beyler, B. (2019). Akdeniz Bölgesinde sosyal medya bağımlılığı ve bağlanma ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bilginer, A. (2020). Lise öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ile öz yeterlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Mardin ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Bloemen, N. & De Coninck, D. (2020). Social media and fear of missing out in adolescents: The role of family characteristics. Social Media + Society, 6(4), 1-11. https://doi.org/10.1177/2056305120965517
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Caplan, S. E. (2003). Preference for online social interaction: A theory of problematic internet use and psychosocial well-being. Communication Research, 30(6), 625-648. doi:10.1177/00936502032578423
• Chung, K. L., Morshidi, I., Yoong, L. C. & Thian, K. N. (2019). The role of the dark tetrad and impulsivity in social media addiction: Findings from Malaysia. Personality and Individual Differences, 143, 62-67. https://doi.org/10.1016/j.paid.2019.02.016
• Çelik, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılık düzeylerinin incelenmesi: Kültür Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma. 1. Uluslararası İletişimde Yeni Yönelimler Konferansı (ss. 1-10). İstanbul, Türkiye. Erişim Adresi: http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11467/1594/M00796.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Çınar, Ç. Y. ve Mutlu, E. (2019). İnternet bağımlılığının benlik saygısı, dikkat, gelişmeleri kaçırma korkusu, yaşam doyumu ve kişilik özellikleri ile ilişkisi. Bağımlılık Dergisi, 20(3), 133-142. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/bagimli/issue/45814/577995
• D’Souza, L. & Negahban, M. B. (2019). Instagram virtual network addiction and sleep quality among students pursuing a speech and hearing course. Interdisciplinary Journal of Virtual Learning in Medical Sciences, 10(1), 1-10. doi: 10.5812/ijvlms.89059
• Demir, B. (2019). Akdeniz Bölgesi’nde sosyal medya bağımlılığı ve kişisel iyi oluş ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Demirdağ, S. ve Kalafat, S. (2015). Yaşamın anlamı ölçeği (YAÖ): Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 83-95. doı: 10.17679/iuefd.16250801
• Deni̇z, L. ve Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (2) , 355-367. doi: 10.24106/kefdergi.389780
• Dossey L. (2014). FoMO, digital dementia, and our dangerous experiment. Explore: The Journal of Science and Healing, 2(10), 69-73. doi: 10.1016/j.explore.2013.12.008.
• Duman, Ö. D. (2019). Sosyal medya bağımlılığı: Erzurum ili üzerine bir inceleme. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Eligül, F. (2020). Algılanan ebeveyn tutumlarının internet bağımlılığı ve akademik başarı ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Eroğlu, O. ve Yıldırım, Y. (2017). Sosyal medya ağlarının kullanım amacı ve bağımlılığının uyku kalitesi ile ilişkisinin incelenmesi. Türkiye Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-10. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/tusbid/issue/33463/368462
• Fox, J. & Moreland, J. J. (2015). The dark side of social networking sites: An exploration of the relational and psychological stressors associated with Facebook use and affordances. Computers in Human Behavior, 45, 168–176. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.11.083
• Franchina, V., Vanden Abeele, M., Van Rooij, A. J., Lo Coco, G. & De Marez, L. (2018). Fear of missing out as a predictor of problematic social media use and phubbing behavior among Flemish adolescents. International journal of environmental research and public health, 15(10), 1-18. https://doi.org/10.3390/ijerph15102319
• Ganjayeva, N. (2019). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı, Eysenck’in kişilik envanteri ve özgüven arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Estitüsü, İstanbul.
• Gökler, M. E., Aydın, R., Ünal, E. ve Metintaş, S. (2016). Sosyal ortamlarda gelişmeleri kaçırma korkusu ölçeğinin türkçe sürümünün geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 17, 53-59. Erişim Adresi: https://toad.halileksi.net/olcek/sosyal-ortamlarda-gelismeleri-kacirma-korkusu-olcegi
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. (2006). Multivariate Data Analysis, 6, 69-72. New Jersey: Hoboken. Erişim Adresi: https://www.scirp.org/(S(lz5mqp453edsnp55rrgjct55))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=1747215
• Hamutoğlu, N. B., Topal, M. ve Gezgin, D. M. (2020). Investigating Direct and Indirect Effects of Social Media Addiction, Social Media Usage and Personality Traits on FoMO. International Journal of Progressive Education, 16(2), 248-261. doi: https://doi.org/10.29329/ijpe.2020.241.17
• Hato, B. (2013). Mobile phone checking behavior out of a fear of missing out: Development, psychometric properties and test-retest reliability of a C-FoMO-scale. (Master's Thesis). Faculty of Humanities Tilburg University. ANR: 610304
• Hawi, N. S. & Samaha, M. (2017). The relations among social media addiction, self-esteem, and life satisfaction in university students. Social Science Computer Review, 35(5), 576-586. https://doi.org/10.1177/0894439316660340
• Idubor, I. (2015). Investigating social media usage and addiction levels among undergraduates in University of Ibadan, Nigeria. Journal of Education, Society and Behavioural Science, 7(4), 291-301. https://doi.org/10.9734/BJESBS/2015/15808
• İnce, M. ve Koçak, M. C. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya kullanım alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736-749. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/joiss/issue/32387/360236
• Kacker, P. & Saurav, S. (2020). Correlatıon of mıssıng out (FoMO), anxıety and aaggressıon of young adults. International Journal of Research-Granthalayah, 8(5), 132-138. https://doi.org/10.29121/granthaalayah.v8.i5.2020.107
• Karasar, N. (2018). Bilimsel algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Keskin, S. ve Baş, M. (2015). Sosyal medyanın tüketici davranışları üzerine etkisinin belirlenmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (3), 51-69. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/28305/300777
• Kıran. S., Küçükbostancı, H. ve Emre, İ. E. (2020). Sosyal medya kullanımının kişiler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Bilişim Teknolojileri Dergisi, 13(4), 435-441. https://doi.org/10.17671/gazibtd.693331
• Kırık, A. M., Arslan, A., Çetinkaya, A. & Gül, M. (2015). “A Quantitative Research on the Level of Social Media Addiction among Young People in Turkey”. International Journal of Science Culture and Sport (IntJSCS), 3(3), 108-122. Erişim Adresi: http://www.intjscs.com/Makaleler/671028450_3c3s_11.pdf
• Macit, H. (2019). Marmara Bölgesi’nde Sosyal Medya Bağımlılığı Bulunan Bireylerin Psikolojik Semptomlarının İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Otu, A. A. (2015). Social Media Addiction among Students of the University of Ghana. (Doktora Tezi). Univesity of Ghana, Ghana.
• Pontes, H. M., Taylor, M. & Stavropoulos, V. (2018). “Facebook bağımlılığının” ötesinde: Sosyal paylaşım sitesi bağımlılığında bilişsel faktörlerin ve psikiyatrik sıkıntının rolü. Siberpsikoloji, Davranış ve Sosyal Ağ, 21(4), 240-247. https://doi.org/10.1089/cyber.2017.0609
• Pratiwi, A. & Fazriani, A. (2020). Hubungan antara fear of missing out (FoMO) dengan kecanduan media sosial pada remaja pengguna media sosial. Jurnal Kesehatan, 9(1), 119-130. https://doi.org/10.37048/kesehatan.v9i1.123
• Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R. & Gladwell, V. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out. Computers in Human Behavior, 29(4), 1841–1848. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
• Putri, AID ve Halimah, L. (2019). Hubungan FoMO dengan Adiksi Media Sosial pada Mahasiswa Pengguna Instagram di Universitas Islam Bandung. Prosiding Psikologi, 5(2), 525-532. Erişim Adresi: http://karyailmiah.unisba.ac.id/index.php/psikologi/article/view/17131
• Rosen, L., Carrier, L.M., Miller, A., Rokkum, J. & Ruiz, A. (2016). Sleeping with technology: cognitive, affective, and technology usage predictors of sleep problems among college students. Sleep Health, 2(1), 49-56. doı: 10.1016/ j.sleh.2015.11.003
• Rücker, J., Akre, C., Berchtold, A. & Suris, J. C. (2015). Problematic Internet use is associated with substance use in young adolescents. Acta paediatrica, 104(5), 504-507. https://doi.org/10.1111/apa.12971
• Steger, M. F. (2012). Experiencing meaning in life: Optimal functioning at the nexus of spirituality, psychopathology and wellbeing. In P. T. P. Wong (Ed.), The human quest for meaning, 2, 165–184. New York, NY: Routledge. Erişim Adresi:https://www.scirp.org/(S(i43dyn45teexjx455qlt3d2q))/reference/ReferencesPapers.aspx?ReferenceID=1160003
• Steger, M. F., Frazier, P., Oishi, S. & Kaler, M. (2006). The meaning in life questionnaire: Assessing the presence of and search for meaning in life. Journal of Counseling Psychology, 53, 80–93. doi: 10.1037/0022-0167.53.1.80
• Şahin, C. ve Yağcı, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığı ölçeği-yetişkin formu: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 18(1), 523-538. Erişim Adresi: https://toad.halileksi.net/olcek/sosyal-medya-bagimliligi-olcegi-yetiskin-formu
• Tekin, H. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımı ile algılanan insani değerlerin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Tektaş, N. (2014). Üniversite öğrencilerinin sosyal ağları kullanmalarına yönelik bir araştırma. Tarih Okulu Dergisi, 7(17), 851-870. http://dx.doi.org/10.14225/Joh474
• Traş, Z. ve Öztemel, K. (2019). Facebook yoğunluğu, gelişmeleri kaçırma korkusu ve akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(1), 91-113. doi: 10.15805/addicta.2018.6.1.0063  2019  6(1)  91‒113
• Tuğlu, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medyayı kullanım amaçları ve sosyal medya kullanımlarına ilişkin tutumları. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ümmet, D., Batal, Ö., Kaya, A. ve Alkan, H. (2019). Farklı Yaş Gruplarındaki Bireylerde Sosyal Medya Bağımlılığı: Çeşitli Değişkenlere Göre Bir İncelenme. 21.Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi (ss. 328-334).
• Ünal, Ç. (2019). Çevrimiçi sosyal destek ve gelişmeleri kaçırma korkusu ile sosyal anksiyete bozukluğu belirti düzeyi arasındaki ilişkinin açıklanmasında sosyal medya bağımlılığı ve sosyal medya yorgunluğunun aracı rolü. (Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ünlü-Dalaylı, F. (2018). Orta yaş üstü bireylerin dijital çağda iletişim kurma pratikleri: sosyal medya bağımlılığı ve sosyal izolasyon. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Varchetta, M., Fraschetti, A., Mari, E. & Giannini, A. M. (2020). Adicción a redes sociales, Miedo a perderse experiencias (fomo) y Vulnerabilidad en línea en estudiantes universitarios. Revista Digital de Investigación en Docencia Universitaria, 14(1), 1-13. http://dx.doi.org/10.19083/ridu.2020.1187
• Walker, L. (2011). What Is Social Networking Addiction? Erişim Adresi: http://personalweb. about.com/od/socialmediaaddiction/a/Social-Networking-Addiction.htm, Erişim Tarihi: 18.05.2020.
• Wong, H. Y., Mo, H. Y., Potenza, M. N., Chan, M. N. M., Lau, W. M., Chui, T. K., ... & Lin, C. Y. (2020). Relationships between severity of internet gaming disorder, severity of problematic social media use, sleep quality and psychological distress. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(6), 1-13. https://doi.org/10.3390/ijerph17061879
• Xanidis, N. & Brignell, C. M. (2016). The association between the use of social network sites, sleep quality and cognitive function during the day. Computers in Human Behavior, 55, 121-126. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.09.004
• Yalom, I. (2001). Varoluşçu psikoterapi. (Çev: Z. İyidoğan-Babayiğit). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.