Production Based on Industry and Crafts in Manisa in the Last Periods of the Ottoman Empire

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 2, 716 - 726, 28.04.2022

İbrahim İnci , Selahaddin Gök

https://doi.org/10.33206/mjss.901712

Cited By: 1

Öz

The Ottoman Empire entered into a series of trade agreements with European states, especially Britain, starting in 1838 and continuing over the century. Thus, the state could not pursue an independent foreign trade policy and lost the opportunity to raise customs tariffs to protect domestic industry. In XIX century, the state made some attempts at industrialization, but the desired result was not achieved. Before the First World War, industrialization attempts in the Ottoman Empire were very puny in open economic conditions. The aim of the study is to demonstrate the decline in industrial production in Manisa in the face of European industrial products in open economic conditions. Artisans largely covered the production of finished goods in Manisa. Craft-based production resisted imported industrial goods, while on the one hand it tried to adapt itself to the new situation. Manisa has experienced these transformations more intensively since it is located in the western Anatolia region, which has a close commercial relationship with Europe. Especially in the textile sector, traditional crafts such as leather and shoemaking have continued their activities using imported production input. The liberality in the foreign trade has provided the development of agriculture, and especially led to a trend of a fast decrease in the textile product which was outside the agriculture sector. 

Anahtar Kelimeler

Manisa, Production, Industry, Craft

Osmanlı'nın Son Dönemlerinde Manisa'da Sanayi ve Zanaatlara Dayalı Üretim

Öz

Osmanlı devleti başta İngiltere olmak üzere Avrupa devletleriyle 1838’de başlayıp yüzyıl içinde devam eden bir dizi ticaret anlaşmaları yapmıştır. Böylece devlet, bağımsız dış ticaret politikası izleyememiş, yerli sanayiyi korumak için gümrük tarifelerini yükseltme imkânını kaybetmiştir. XIX. yüzyılda devlet sanayileşme konusunda bazı girişimlerde bulunmuş, ancak istenilen sonuç elde edilememiştir. Birinci Dünya Savaşına kadar Osmanlı’da sanayileşme girişimleri açık ekonomi koşullarında çok cılız olarak ilerleyebilmiştir. Araştırmada Manisa’da sanayi ve zanaatlara dayalı üretim Osmanlı genelindeki üretimle karşılaştırmalı olarak verilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın amacı açık ekonomi koşullarında Avrupa sanayi ürünleri karşısında Manisa’daki sınaî üretimindeki gerilemeyi ortaya koymaktır. Manisa’da mamul mal üretimini büyük ölçüde zanaatlar karşılamaktaydı. Zanaatlara dayalı üretim ithal sanayi mallarına direnirken bir yanda da kendini yeni duruma uydurmaya çalışmıştır. Manisa Avrupa ile sıkı bir ticari ilişki içinde olan Batı Anadolu Bölgesinde bulunduğundan bu dönüşümleri daha yoğun bir biçimde yaşamıştır. Başta tekstil sektörü olmak üzere, dericilik, ayakkabıcılık gibi geleneksel zanaatlar ithal üretim girdisi kullanarak faaliyetlerini sürdürmüşlerdir. Ancak dış ticaretin liberalleştirilmesi, bölgede tarımın gelişmesini sağlarken tarım-dışı üretim faaliyetlerinin özellikle de tekstil üretiminin hızlı bir gerileme eğilimine girmesine neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sanayi, Zanaatlar, Manisa, Osmanlı

Kaynakça

• Akşin, S. (2006). 1839'da Osmanlı Ülkesinde ideolojik ortam ve Osmanlı Devleti'nin uluslararası durumu. Tanzimat değişim sürecinde Osmanlı İmparatorluğu içinde (ss. 83-90). İstanbul: Phonix Yayınevi.
• Aydın Vilayeti Salnamesi. (1307). İzmir: Vilayet Basımevi.
• Aydın Vilayeti Salnamesi. (1311). İzmir: Vilayet Basımevi.
• Aydın Vilayeti Salnamesi. (1326). İzmir: Vilayet Basımevi.
• Çavdar, T. (1970). Osmanlıların yarı sömürge oluşu. İstanbul: Ant Yayınları.
• Damlıbağ, F. (2021). Modernleşen Osmanlı cam üretimi: Paşabahçe şişe fabrikası. Beykoz 2020 sempozyumu tebliğler kitabı (. ss. 701-713). İstanbul: Beykoz Belediyesi Kültür Yayınları
• Duran B. (1987). Osmanlı Devleti’nin tarım politikası ve politikanın tarımsal gelişmeye etkisi, Aydın vilayeti örneği 1870-1914 (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Eldem, V. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nun iktisadi şartları hakkında bir tetkik. Ankara: TTK Yayınları.
• Emecen, F. (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara: TTK Yayınları.
• Faroqhi, S. (1994). Osmanlıda kentler ve kentliler (Çev: Neyyir Kalaycıoğlu), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gökçen, İ. (1945). Manisa’da XVI. ve XVII. yüzyılda deri sanatları tarihi üzerine bir araştırma. İstanbul: Marifet Basımevi.
• Huberman, L. (1995). Feodal toplumdan yirminci yüzyıla (3. Baskı). İstanbul: İletişim Yayınları.
• İnalcık, H. (1979). Osmanlı pamuklu pazarı, Hindistan ve İngiltere: Pazar rekabetinde emek maliyetinin rolü. ODTÜ Gelişme Dergisi, Özel Sayı, 1-65.
• Kurmuş, O. (1974). Emperyalizmin Türkiye’ye girişi. İstanbul: Bilim Yayınları.
• Kütükoğlu, M. (1976). Osmanlı İngiliz İktisadi Münasebetleri II 1838-1850. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Kütükoğlu, M. (1994). İzmir Ticaret Odası istatistiklerine göre XX. yüzyıl başlarında İzmir ticareti. Son yüzyıllarda İzmir ve Batı Anadolu uluslararası sempozyumu tebliğleri, İzmir, 25-58.
• Manisa Vilayeti Hususi İdaresi, (1932). T.C. Manisa Vilayeti Hakkında Tabii, Coğrafi, Tarihi, İdari, İktisadi, İçtimai Malumatı Cami Mecmua. Manisa: Vilayet Hususi İdaresi Yayınları.
• Martal, A. (1992). XIX. yüzyılın ikinci yarısında İzmir ve çevresinde sanayi ve ticaret (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Meriç, C. (1985). Tunuslu Hayreddin Paşa. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye ansiklopedisi, 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 1295-1298.
• Ortaylı, İ. (1987). İmparatorluğun en uzun yüzyılı. İstanbul: Hil Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2007). Batılılaşma yolunda. İstanbul: MK Yayınları.
• Oskay, B. (1941a). XVI. ve XVII. asırlarda Manisa debbağları. Gediz, 5(53), 3-4.
• Oskay, B. (1941b). Ayakkabıcılara dair. Gediz, V (51), 3-4.
• Ökçün, G. (1997). Osmanlı sanayii 1913-1915 yılları sanayi istatistikî. Ankara: Başbakanlık Devlet İstatisitik Enstitüsü Yayınları.
• Pamuk, Ş. (1988). Osmanlı Türkiye iktisadi tarihi 1500-1914. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Pamuk, Ş. (1994). Osmanlı ekonomisinde bağımlılık ve büyüme 1820-1913 (2. Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Sarç, Ö. C. (1940). Tanzimat ve sanayimiz, Tanzimat, 1, İstanbul, 432-439.
• Seyidoğlu, H. (1992). Ekonomik terimle ansiklopedik sözlük. Ankara: Güzem Yayınları.
• Su, K. (1941). Manisa’dan İstanbul’a gönderilen yelken bezleri. Gediz, 4(46), 3-4.
• Ticaret ve Ziraat Nezareti. (1917). 1329-1331 sanayi istatistiği. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Toprak, Z. (1985). Osmanlı Devleti ve sanayileşme sorunu. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, 5, İstanbul: İletişim Yayınları, 1340-1344.
• Uluçay, Ç. (1942). XVII. yüzyılda Manisa’da ziraat ticaret ve esnaf teşkilatı. İstanbul: Manisa Halkevi Yayınları.
• Varlık, B. (1976). 19. yüzyılda emperyalizmin Batı Anadolu’da yayılması. Ankara: Tüm İktisatçılar Birliği Yayınları.