Examination of Adolescents 'Perceptions of Peer Bullying and Teachers' Attitudes Towards Peer Bullying

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 1106 - 1122, 17.07.2023

Mehtap Morkan Şahin , Neriman Aral

https://doi.org/10.33206/mjss.1159316

Cited By: 1

Öz

In this study, it was aimed to analyze adolescents' perceptions of peer bullying and teachers' attitudes towards peer bullying. The study group of the research consists of 303 adolescents and 27 teachers who attend Vocational Technical Anatolian High Schools in Sakarya. General Information Form, Peer Bullying Scale Adolescent Form and Teacher Attitudes towards School Bullying Scale were used as data collection tools in the study. Statistical methods such as descriptive statistics, Mann Whitney U test, Kruskal Wallis Test and Spearman Correlation analysis were used in the analysis process. As a result of the research, A significant difference was found between the gender of the adolescents, being bullied at school, bullying at school, perception of academic success and peer bullying. A significant difference was found between the gender and age of teachers and the Teacher Attitudes Towards School Bullying Scale. It was found that there was a statistically significant relationship between the indifferent and humane sub-dimensions of the "Scale of Teacher Attitudes Towards School Bullying" and the physical and social isolation sub-dimensions of the "Peer Bullying Identification Scale Adolescent Form".

Anahtar Kelimeler

Peer Bullying, Adolescents, Victim, Teacher Attitudes, Bully

Ergenlerin Akran Zorbalığı Algıları ile Öğretmenlerin Akran Zorbalığına İlişkin Tutumlarının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada, ergenlerin akran zorbalığı algıları ile öğretmenlerin akran zorbalığına yönelik tutumlarının analiz edilmesi hedeflenmiştir. Araştırmanın çalışma grubu; Sakarya’daki merkez ilçelerde bulunan Mesleki Teknik Anadolu Liselerine devam eden 303 ergen ve 150 öğretmenden meydana gelmektedir. Çalışmanın verilerini toplamak için Genel Bilgi Formu’ndan, Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu’ndan ve Okul Zorbalığına İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği’nden faydalanılmıştır. Analiz sürecinde betimsel istatistikler, Mann Whitney U testi, Kruskal Wallis Testi ve Spearman Korelasyon analizi gibi istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Sonuç olarak; ergenlerin cinsiyet, zorbalığa uğramaları, zorbalık yapmaları, akademik başarılarını algılamaları ile akran zorbalığı arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Öğretmenlerin cinsiyet ve yaşı ile okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumları arasında anlamlı farklılık saptanmıştır. “Okul Zorbalığına İlişkin Öğretmen Tutumları Ölçeği”nin önemsemez ve insancıl alt boyutları ile “Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu”nun fiziksel ve sosyal izolasyon alt boyutları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akran Zorbalığı, Ergenler, Kurban, Öğretmen Tutumları, Zorba

Kaynakça

• Adalar Çelenk, T. ve Yıldızlar, O. (2019). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve mağduriyetinin incelenmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1, 24-31.
• Ahtola, A., Haataja, A., Kärnä, A., Poskıparta, E., ve Salmıvallı, C. (2012). For children only? Effects of the KiVa Anti-Bullying Program on Teachers. Teaching and Teacher Education, 28, 851-859.
• Ateş, A.D. ve Yağmurlu, B. (2010). Examining victimization in Turkish schools. European Journal of Educational Studies, 2, 31-37.
• Atik, G. (2006). The role of locus of control, self-esteem, parenting style, loneliness and academic achievement in predicting bullying among middle school students. (Yüksek Lisans Tezi). Middle East Technical University, Institute of Social Sciences, Ankara.
• Atik, G., Özmen, O., ve Kemer, G. (2012). Bullying and submissive behaviour. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 45, 191-208.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3), 550-568.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2015). Akran zorbalığı belirleme ölçeği ergen formu. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 316-324.
• Aypay A. ve Durmuş, E. (2008). Zorba, kendine güvenen ve zorbalıktan kaçınan tutumları sergileyen lise öğrencilerinin iş birliği yapma karakter özelliği açısından değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41, 23-42.
• Barboza, G.E., Schıamberg, L.B., Oehmke, J., Korzenıewski, S.J., Post, L.A. ve Heraux, C.G. (2009). Individual characteristics and the multiple contexts of adolescent bullying: An ecological perspective. J Youth and Adolesc, 38, 101-121.
• Bayar, Y. ve Uçanok, Z. (2012). Ergenlerin dahil oldukları zorbalık statülerine göre okul sosyal iklimi ve genellenmiş akran algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12, 2337-2358.
• Beale, A.V. ve Scott, P.C. (2001). Bullybusters: Using drama to empower students to take a stand against bullying behaviour. Professional School Counseling, 4, 300-306.
• Berger, K.S. (2007). Update on bullying at school: Science forgotten? Developmental Review, 27: 90-126.
• Bilgin, A. (2007). Yatılı ve gündüzlü ilköğretim okulu öğrencilerinin zorbalığa ilişkin görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 8, 1-18.
• Bosworth, K., Espelage, D.l. ve Sımon, T.R. (1999). Factors associated with bullying behaviour in middle school students. Journal of Early Adolescence, 19, 341-362.
• Brown, S.L., Bırch, D.A. ve Kancherla, V. (2005). Bullying perspectives: experiences, attitudes, and recommendations of 9- to 13-year-olds attending health education centres in the United States. Journal of School Health, 75, 384-392.
• Burnukara, P. ve Uçanok, Z. (2012). İlk ve orta ergenlikte akran zorbalığı: Gerçekleştiği yerler ve baş etme yolları. Türk Psikoloji Yazıları, 15, 68-82.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2020). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (28. baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Cooper, D. ve Snell, J.L. (2003). Bullying is not just a kid thing. Educational Leadership, 60, 22-25.
• Craıg, W.M. vePepler, D.J. (2003). Identifying and targeting risk for involvement in bullying and victimization. The Canadian Journal Of Psychiatry, 48, 577-582.
• Çam, E. ve Üstün, A. (2016). Öğretmenlerin mesleki tutumları ile yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişki. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 0-0.
• Çapri, B., Balcı, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin sınıf içi istenmeyen davranışlara ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 89-102.
• Çetinkaya, S., Nur, N., Ayvaz, A., Özdemir, D. ve Kavakcı, Ö. (2009). Sosyoekonomik durumu farklı üç ilköğretim okulu öğrencilerinde akran zorbalığının depresyon ve benlik saygısı düzeyiyle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 151-158.
• Demir, Y., Ersanlı, E. ve Kutlu, M. (2016). Öğretmenlerin tolerans düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. İçinde Ersanlı K. (Edt.), hedefe doğru insan (pdr sempozyumu II), (ss: 548-555), Samsun, Türkiye: Canik Belediyesi Kültür Yayınları.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Adolesan Sağlığı II, Sempozyum Dizisi, 63, 19- 21.
• Doll, B., Song, S. ve Siemers, E. (2004). Classroom ecologies that support or discourage bullying. In, D, Espelage. ve S, Swearer. (Eds.), Bullying in American schools: a social-ecological perspective on bullying prevention and intervention (pp. 161-184.) New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
• Donat, M., Knıgge, M. ve Dalbert, C. (2018). Being a good or a just teacher: Which experiences of teachers’ behaviour can be more predictive of school bullying? Aggress. Behav. 44, 29–39.
• Dölek, N. (2002). Öğrencilerde zorbaca davranışların araştırılması ve önleyici bir program modeli. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Dursun-Balanuye I, (2007). Okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumlarının incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eroğlu, S.E. (2009). Saldırganlık davranışının boyutları ve ilişkili olduğu faktörler: lise ve üniversite öğrencileri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 205-221.
• Esen, B.K. (2003). Akran baskısı ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 2, 65-76.
• Espelage, D.L. ve Swearer Napolıtano, S.M. (2003). Research on school bullying and victimization: What have we learned and where do we go from here? [mini-series] School Psychology Review, 12, 365-383.
• European Communıty European Socıal Fund (2001). Bullying: A reader for the diploma for connexions personal advise, rs. 1-77.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6, 511-537.
• Günay, Ş. ve Can, G. (2018). Zorbalıkla baş etmeye yönelik bir akran destek programının etkililiği. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 8, 266-294.
• Günbayı, İ. (2000). Örgütlerde İş Doyumu ve Güdüleme. Ankara: Özen Yayımcılık.
• Hanısh, L.D. ve Guerra, N.G, (2000). Children who get victimized at school: What is known? What can be done? Professional School Counseling, 4, 113-119.
• İncedal, Z. (2012). Karaman il merkezindeki ilköğretim ikinci kademede okuyan öğrencilerde zorba ya da kurban olma sıklığı ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı A.B.D, Kayseri.
• İrfaner, S. (2009). Öğrenciler arasında gerçekleşen zorbalık eylemleri ve zorbalık konusunda öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin tutum ve görüşleri. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Jacobs, J.E., Bleeker, M.M. ve Constantıno, M.J. (2003). The self-system during childhood and adolescence: Development, Influences and Implications. Journal of Psychotherapy Integration, 13, 33–65.
• Kabaklı Çimen, L. ve Karaboğa, Y. (2015). Yönetici ve öğretmenlerin ortaöğretim okullarındaki disiplin sorunlarına ilişkin görüşleri. International Journal of Science Culture and Sport, 3, 613- 628.
• Kabil, M. (2010). Sınıflardaki öğrenci sayılarının, zorbalık üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Karabacak, K., Ekşioğlu, S., Öztunç, M., Başçiçek, F., Soydan, E. ve Yaşar, V. (2015). Lise öğrencilerinin zorbalık davranışları. Route Educational and Social Science Journal, 2, 365-377.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 19. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karataş, H. (2011). İlköğretim okullarında zorbalığa yönelik geliştirilen programın etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Köksal Akyol, A. ve Bilbay, A. (2018). Examination of the correlation between peer bullying, exposed to bullying, and emphatic tendencies of adolescents. Journal of History Culture and Art Research, 7, 667-675.
• Menesini, E., Smith, P., Genta, M., Giannetti, E., Fonzi, A., ve Costabile, A. (1997). Cross-national comparison of children’s attitude toward bully/victim problems in school. Aggressive Behaviour, 23, 245-257.
• Mercan, H., ve Yıldırım Sarı, H. (2018). Lise öğrencilerinde akran zorbalığı ve sosyodemografik değişkenlerle ilişkisi. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26, 21-29.
• Morkan, M. ve Ara,l N. (2020). Peer bullying. In P.M. Chernopolskı, N.L. Shapekova, B. Ak, ve B. Sançar (Eds.), Pedıatrıcs and chıld development, e-book: Advances in Health Sciences Research, (Section IV Chapter 28.) Sofıa: St. Kliment Ohridski University Press.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory (2nd ed.). New York: McGraw-Hill.
• Olweus, D. (1978). Aggression in the Schools: Bullies and Whipping Boys. Washington, DC: Hemisphere Press.
• Olweus, D. (1995). Bullying or peer abuse at school: Facts and intervention. Current Directions in Psychological Science, 4, 196–200.
• Olweus, D. (2004). Bullying at School: What We Know and What We Can Do. 9. Baskı. Blackwell, UK.
• Öğülmüş, S. (2006). Okullarda şiddet ve alınabilecek önlemler. Eğitime Bakış, 2, 16-24.
• Öztürk, N., Atlı, A. ve Kutlu, M. (2014). Ortaokul öğrencileri arasında zorbalık olaylarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 43-63.
• Pelendecioğlu, B. (2011). Lise öğrencilerinde zorbalık olgusunun okul yaşam kalitesi ve empati değişkenleri bakımından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Pellegrini, A.D (2003). Perceptions and possible functions of play and real fighting in early adolescence. Child Development, 74, 1459-1470.
• Pontzer, D. (2010). A theoretical test of bullying behaviour: Parenting, personality, and the bully/victim relationship. Journal of Family Violence, 25, 259-273.
• Sabuncuoğlu, Ö., Ekinci, Ö., Bahadır, T., Akyuva, Y., Altınöz, E. ve Berkem, M. (2006). Ergen öğrenciler arasında akran örselenmesi ve depresyon belirtileriyle ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 9, 27-35.
• Scarpaci, R.T. (2006). Bullying: Effective strategies for its prevention. Kappa Delta Pirecord. 42, 170-174.
• Sencer, M. ve Sencer, Y. (1978). Toplumsal Araştırmalarda Yöntembilim. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Sourander, A., Helstelä, L., Helenius, H., ve Piha, J. (2000). Persistence of bullying from childhood to adolescence: A longitudinal 8 year follow up study. Child Abuse and Neglect, 24(7), 873-881.
• Storch, E.A., Phil, M., Nock, M.K., Masia-Warner, C. ve Barlas, M.E. (2003). Peer victimization and social psychological adjustment in Hispanic and African, American children. Journal of Child and Family Studies, 12, 439-452.
• Süzük, E. ve Akınci, T. (2022). Lise öğrencilerinin akran zorbalığına maruz kalma düzeylerini yordayan değişkenlerin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 62-79.
• Şen, Z. ve Doğan, A. (2021). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin tutumlarının, akran zorbalığı ile baş etme stratejilerinin ve algıladıkları okul ikliminin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 46, 43-62.
• Tanhan, F. ve Şentürk, E. (2011). Sınıf içi istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik öğretmen tutumları ölçeğinin geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4, 44-53.
• Tezcan, M. (1997). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Kendi Basımı.
• Totan, T. ve Kabakçı, Ö.F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde sosyal duygusal öğrenme becerilerinin zorbalığı yordama gücü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 575-600.
• Uysal, H. ve Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5, 468- 483.
• Ünal, N. (2019). Akran zorbalığı ile ergenlerin algıladıkları aile işlevselliğinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Veenstra, R., Lınderbeng, S., Oldehınkel, A.J., Wınter, A.F., Verhults, F. ve Ormel, J. (2005). Bullying and victimization in elementary schools: a comparison of bullies, victims, bully/victims and uninvolved preadolescents. Developmental Psychology, 41, 672–682.
• Wienke Totura, Cm., Mackinnon-Lewis, C., Gesten, El., Gadd, R., Divine, Kp., Dunham, S. ve Kamboukos, D. (2009) Bullying and victimization among boys and girls in middle school: The influence of perceived family and school contexts. J Early Adolesc, 29, 571-609.
• Yaban, E.H. (2010). Ergenlerin arkadaşlık niteliği, ebeveynden ve okul ortamında öğretmenden algılanan destek ile akran zorbalığı/zorbalığa maruz kalma arasındaki ilişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yaman, E. ve Ceylan Çuha, N. (2014). Sınıf öğretmenlerinin okul zorbalığına ilişkin tutumları ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 435-448.
• Yaman, E. ve Türker, S. (2011). İlköğretim öğretmenlerinin çatışma yönetim stratejileri ve öfke ifade düzeyleri arasındaki ilişki. Akademik Bakış Dergisi, 23, 1-12.
• Yeşilyaprak, B. ve Dursun Balanuye, I. (2012). Okul zorbalığına ilişkin öğretmen tutumları ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4, 38-48.
• Yıldırım, M. (2016). Lise öğrencilerinde kendilik imgesinin okul başarısına etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 43, 157-168.
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 39-51.
• Yılmaz, O. ve Destegüloğlu, B. (2021). Çocuk kitaplarında akran zorbalığı. Millî Eğitim Dergisi, 230, 241-257.
• Yoon, J.S. (2004). Predicting teacher interventions in bullying situations. Education and Treatment of Children, 27, 37-45.
• Yurtal, F. ve Yaşar, M. (2018). Öğretmenlerin sınıf yönetimi profillerine göre sınıflarında görülen akran zorbalığı. SDU International Journal of Educational Studies, 5, 64-75.
• Zarzour, K. (2000). Facing the Schoolyard Bully. First Edition. U.S.: Friefly Books.