Hizmetkâr Liderlik ve Örgütsel Güvenin İş Tatmini Üzerine Etkisinin Belirlenmesi: Sağlık Sektöründe Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 3, 1027 - 1043, 17.07.2023

Olkan Budak , Nurgül Erdal , Mustafa Filiz

https://doi.org/10.33206/mjss.1210758

Öz

Bu çalışmanın amacı, sağlık çalışanlarının hizmetkâr liderlik algılarının iş tatmini üzerindeki etkisinde örgütsel güvenin aracılık etkisini ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın evrenini Türkiye’de herhangi bir kamu sağlık kurumunda hizmet sunan sağlık çalışanları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise gönüllü katılım sağlayan 424 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Verilerin analiz edilmesinde betimleyici, tanımlayıcı, faktör analizi, korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 25 paket programı aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgulara göre yapılan korelasyon analizi ile kullanılan değişkenler arasında çoklu doğrusal bağlantı sorunun olmadığı görülmüştür. Araştırma modelinde 10 adet hipotez geliştirilmiş ve hepsi de kabul edilmiştir. Hizmetkâr liderliğin örgütsel güveni ve iş tatmini etkilediği ve örgütsel güvenin de iş tatminini etkilediği bulgulanmıştır. Hizmetkâr liderlik algısının iş tatminine etkisinde örgütsel güvenin çok yönlü olarak aracılık özelliğine sahip olduğu görülmüştür. Sağlık çalışanlarının hizmetkâr liderlik algıları yükseldikçe, iş tatmin düzeylerinin arttığı ve bu ilişkiye önemli oranda ve olumlu yönde yön verdiği görülmüştür Sağlık çalışanlarının hizmetkâr liderlik algıları olumlu yönde arttıkça, işe daha çok tatmin duydukları ve daha fazla örgüte güvendikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Çalışanları, Liderlik, Güven, Sağlık Kurumları

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Determining the Effects of Servant Leadership and Organizational Trust on Job Satisfaction: A Study in the Health Sector

Öz

This study aims to reveal the mediating effect of organizational trust on the effect of servant leadership perceptions of healthcare professionals on job satisfaction. The population of the research consists of health workers who provide services in any public health institution in Turkey. The sample of the study consists of 424 health workers who participate voluntarily. Descriptive, factor analysis, correlation and regression analysis were used to analyze the data. The analysis of the data was carried out using the SPSS 25 package program. According to the findings, it was seen that there was no problem of multicollinearity between the variables used with the correlation. In the research model, 10 hypotheses were developed and it was seen that all of them were accepted. It has been found that servant leadership affects organizational trust and job satisfaction, and organizational trust also affects job satisfaction. It has been observed that organizational trust has a multi-faceted mediation feature in the effect of servant leadership perception on job satisfaction. It has been observed that as the servant leadership perceptions of healthcare professionals increase, their job satisfaction levels increase and this relationship significantly and positively leads.

Anahtar Kelimeler

Healthcare Professionals, Leadership, Trust, Health Institutions

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Acar, A., Korkmaz, E. V. ve Özgül, D. (2018). Yiyecek içecek işletmelerinde hizmetkâr liderler ve örgütsel güven, Konya-Beyşehir Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 39, 151-159. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1725112
• Akdol, B., ve Arikboga, F. S. (2017). Leader-member exchange as a mediator of the relationship between servant leadership and job satisfaction: A research on Turkish ICT companies. International Journal of Organizational Leadership, 6, 525-535. https://ssrn.com/abstract=3335750
• Alnıaçık, E., Pamuk, M., ve Alnıaçık, Ü. (2020). Kurumsal imajın bağlılık, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri: Sağlık çalışanları üzerinde bir araştırma. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 43-55. http://ibaness.org/bnejss/2020_06_04/06_Alniacik_et_al.pdf
• Amoah, R., Frımpomaa, J., Amoah, G., Adutwumwaa, C., and Agyeıwaa Danso, C. (2020). Assessıng job satısfactıon among the workers of ghana water company lımıted (Gwcl) In Ashantı South Regıon (Doctoral dissertation). http://localhost:8080/xmlui/handle/123456789/912
• Anastasiou, S. (2020). The significant effect of leadership and conflict management on job satisfaction. Academic Journal of Interdisciplinary Studies, 9(6), 9-17.
• Archimi, C. S., Reynaud, E., Yasin, H. M., and Bhatti, Z.A. (2018). How perceived corporate social responsibility affects employee cynicism : the mediating role of organizational trust. Journal of Business Ethics, 151, 907–921. https://pure.port.ac.uk/ws/portalfiles/portal/13451838/BHATTI_cright_How_perceived_corporate_social_r esponsibility_affects_employee_cynicism.pdf.
• Arlı, H., ve Uncuoğlu Yolcu, İ. (2022). Psikolojik sermaye ile iş tatmini arasındaki ilişkide işe gönülden adanmanın aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 14(3), 1781-1794. https://doi.org/10.20491/isarder.2022.1471
• Artar, M., Adıgüzel, Z. ve Erdil, O. (2019). Örgütlerde yöneticiye duyulan güvenin, psikolojik sözleşme ihlali, örgütsel dışlanma ve iş tatmini arasındaki ilişkilerin incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1417-1432. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.680.
• Aslan, H. (2020). Hizmetkâr liderliğin iş tatmini üzerindeki etkisinde psikolojik sahiplenmenin aracı rolü, BMIJ, 8(1), 196-212 doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i1.1403.
• Aslan, Ş., ve Özata, M. (2011). Sağlık Çalışanlarında hizmetkâr liderlik: Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea hizmetkâr liderlik ölçeklerinin geçerlik ve güvenirlik araştırması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi , 18(1) , 139-154 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/yonveek/issue/13694/165740.
• Baron, R. M., and Kenny, D.A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual. Strategic and Statistical Considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51 (6), 1173-1182 https://doi.org/10.1037//0022-3514. 15.6.1173.
• Baykal, E., Zehir, C., ve Köle,M. (2018). Hizmetkâr liderlik firma performansı ilişkisinde örgütsel özdeşleşmenin aracı etkisi. Akademik Hassasiyetler, 5(9), 111-133. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/481522.
• Begenirbaş, M., ve Yalçın, R. C. ( 2020). Hizmet çalışanlarının iş tatmini ve performansı liderlik algılamalarından etkilenir mi? hizmetkâr liderlik örneği. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 30(1), 25-49. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1173608.
• Bil, E. (2018). Ortaöğretim okullarının öğrenen örgüt, örgütsel güven ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişki, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Boztosun, D., Filik, T. ve Demirtaş, Ö. (2022). Hizmetkâr lider davranışlarının güven iklimi aracılığıyla iş tatminine etkisi: sağlık sektöründe bir alan çalışması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 25(1), 87-98. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1823405.
• Brewer, C. (2010). Servant leadership: A review of the literature. Online Journal for Workforce Education and Development, 4(2),1-8.
• Chan, S. C., and Mak, W. M. (2014). The Impact of servant leadership and Subordinates organizational tenure on trust in leader and attitudes. Personnel Review, 43(2), 272–287.
• Chiniara, M., and Bentein, K. (2016). Linking servant leadership to individual performance: differentiating the mediating role of autonomy, competence and relatedness need satisfaction. The Leadership Quarterly, 27(1), 124-141. https://doi.org/10.1016/j.leaqua.2015.08.004.
• Chinomona, R., Mashiloane, M., and Pooe, D. (2013).The influence of servant leadership on employee trust in a leader and commitment to the organization. Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(14), 405-414.
• Churchill, G., Ford, N. M and Walker, O. C. (1974). Measuring the job satisfaction of industrial salesmen.Journal of Marketing Research, 1(3), 254-260, Stable URL: http://www.jstor.com/stable/3151140.
• Comer, J.M., Machleit, K.A., and Lagece ,R.A.( 1989). Psychometric assessment of a reduced version in sales. Journal of Business Research, 18 (4), 291-203.
• Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler. (Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Cortina, J. M. (1993). What is coefficient alpha? An examination of theory and applications. Journal of Applied Psychology, 78(1), 98-104. https://doi.org/10.1037/0021-9010.78.1.98
• Çakıroğlu, D. (2021). Örgütsel adaletin örgütsel güven ve iş tatmini üzerine etkisi toplum 5.0’a doğru sürdürülebilirlik, 165. https://books.google.com.tr/books?hl.
• Çelik, Y. ve Demir, B. (2020). İş görenlerin iş tatmini ve örgütsel bağlılık düzeylerinin performansları üzerindeki etkisinin incelenmesi. İstanbul Kent Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, 1(2), 29-49. https://dergipark.org.tr/en/download/article-.
• Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları İİe öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler. Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Demircan, N ( 2003) . Örgütsel güvenin bir ara değişken olarak örgütsel bağlılık üzerine etkisi; eğitim sektörümde bir uygulama Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü / Sosyal Bilimler Enstitüsü / İşletme Ana Bilim Dalı, Doktora tezi
• ͘Dennis, R. S. ve Bocarnea, M. (2006). Development of the servant leadership assessment instrument. Leadership & Organization Development Journal, 26 (8), 600–615 https://www.emerald.com/insight/content/doi/10.1108/01437730510633692/full/html
• Erdal, N. (2021).Organızatıonal cıtızenshıp behavıor and organızatıonal trust relatıonshıp: a fıeld study. ( Editör Prof. Sinan Sönmez, Assist Prof. Mücahit Yıldırım ) Academıc Research And Revıews In Socıal Scıences, Chapter-6, 107- 129
• Erdal, N. (2022). Investıgatıon of the effect of job satısfactıon and organızatıonal cıtızenshıp behavıor on trust ın the manager ın the example of nurses and health technıcıans. Asian Journal of Advances in Research, 12(3), 1- 16. https://mbimph.com/index.php/AJOAIR/article/view/2751/2394
• Erdal, N. ve Altindag, E. (2020). Research on the effects of job satisfaction on organizational trust and organizational citizenship in health workers: a case study of university hospitals. Journal of Management Marketing and Logistics, 7(3), 124-142. http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2020.1285
• Eskildsen, J. K. and Dahlgaard, J.J. (2000). A causal model for employee satisfaction. Total quality management, 11(8), 1081-1094.https://doi.org/10.1080/095441200440340.
• Farrington, S.M. and Lillah, R. (2019). Servant leadership and job satisfaction within private healthcare practices, Leadership in Health Services, 32(1), 148-168. https://doi.org/10.1108/LHS-09-2017-0056
• Filiz, M. (2022). Türkiye’de sağlık çalışanlarının karanlık üçlü kişilik özelliklerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Eurasian Journal of Health Technology Assessment, 6(1), 1-11. https://doi.org/10.52148/ehta.1079174.
• Gökçen, Z. G. (2019). Hizmetkâr liderlik, sosyal sürdürülebilirlik, örgütsel güven ve örgütsel özdeşleşme: aralarındaki ilişkilerin incelenmesine yönelik bir araştırma. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimi Dalı İşletme Yönetimi ve Organizasyon Bilim Dalı.
• Gören, S., ve Özdemir, M. (2015). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel güvene ilişkin görüşlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 793-801.
• Greenleaf, R.K. (1977). Servant leadership. New York: Paulist Press.
• Grisaffe, D. B., VanMeter, R., and Chonko, L. B. (2016). Serving first for the benefit of others: Preliminary evidence for a hierarchical conceptualization of servant leadership. Journal of Personal Selling & Sales Management, 36(1), 40-58.https://doi.org/10.1080/08853134.2016.1151303.
• Guillaume, O., Honeycutt, A., and Savage-Austin, A. R. (2013). The impact of servant leadership on job satisfaction. Journal of Business and Economics, 4(5), 444-448. http://www.academicstar.us
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, felsefe-yöntem analiz. Seçkin Yayıncılık/ Sosyal Bilimler. Birinci Baskı: Ankara.
• Joseph, E. E., and Winston, B. E. (2005). A correlation of servant leadership, leader trust, and organizational trust. Leadership and Organization Development Journal, 26(1), 6-15.
• Hidayat, R., and Patras, Y.E. (2022). The effect of organizational trust and job satisfaction on teachers’ organizational citizenship behaviour in private senior high schools. Al-Tanzim: Jurnal Manajemen Pendidikan Islam, 6(4), 1049-1063.Available online at https://ejournal.unuja.ac.id/index.php/al-tanzim/index.
• Hoppock, R. (1937). Job satisfaction of psychologists. Journal of Applied Psychology, 21(3), 300–303. https://doi.org/10.1037/h0057579.
• Hosmer, L. T. (1995). Trust: The connecting link between organizational theory and philosophical ethics. Academy of Management Review, 20(2), 379-403. htps://doi.org/10.5465/amr.1995.9507312923.
• İnan, İ. E., ve Çelik, E. (2018). Algılanan örgütsel güven ve iş tatmini: Kastamonu İli özel ve kamu bankalarında bir uygulama. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 23-52. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/528482.
• Jenkins, M., and Stewart, A.C. (2010). The importance of a servant leader orientation. Health Care Management Review, 35(1), 46-54. doi 10.1097/HMR.0b013e3181c22bb8.
• Kılıc, K.C., ve Aydın, Y. (2016). Hizmetkâr liderlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması:güvenirlik ve geçerlik çalışması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(30), 106-113.
• Köse, S. D., Uğurluoğlu, Ö. ve Tuncay, K. Ö. S. E. (2015). sağlık çalışanlarının hizmetkâr liderlik algılarının lider-üye etkileşimi ve örgütsel güven üzerindeki etkisi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(2), 239-262.
• Kurnaz G. (2018). Kurumsal sosyal sorumluluk ve inovasyon performansının örgütsel bağlılığa etkisi. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 21(2), 393-406.
• Küçük, K., ve Yavuz, E. (2018). Hizmetkâr liderlik: Gandhi örneği. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 1(2), 81-93. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/608707
• Lewicki, R. J. ve Bunker, B. B. (1996). Developing and maintaining trust in work relationships. Trust in organizations: Frontiers of theory and research, 114, 139. https://books.google.com.tr/books?
• Locke, E.A. (1976). The nature and causes of job satisfaction in Dunnette, M.D. (Ed.), Handbook of Industrial and Organizational Psychology, Rand McNally, Chicago, IL,1297-349.
• Mansur, F. ve Seyhan, F. (2021). Kişisel dozimetre taşıyan çalışanlarda aşırı iş yükünün örgütsel bağlılık ve iş tatmini üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(2), 1033-1049. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1182.
• Mayer, D.M., Aquino, K., Greenbaum,R.L. and Kuenzi, M. (2012). Who displays ethical leadership, and why does it matter? An examination of antecedents and consequences of ethical leadership. Academy of Management Journal, 55( 1), 151–171.
• Miears, L.D. (2004). Servant leadership and job satisfaction: A correlational study in Texas Education Agency Region X public schools. Doctoral Dissertation, Texas A&M University-Commerce, Texas.
• Nyhan, R.C. (1999). Increasing affective organizational commitment in public organizations: the key role of ınterpersonal trust. Review of Public Personnel Administration, 19, 58–70 https://doi.org/10.1177/0734371X9901900305.
• Nyhan, R.C., and Marlowe J.R. (1997). Development and psychometric properties of the organizational trust inventory. Evaluation Review, 21(5), 614-635. https://doi.org/10.1177/0193841X9702100505.
• Özbezek, D.B. (2022). Hizmetkâr liderlik ve işe adanmışlık: psikolojik güçlendirmenin aracılık rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 17(2), 584 – 602. Doi: 10.17153/oguiibf.1079602.
• Pallant, J. (2005). SPSS survival manual is a step-by-step guide to data analysis using SPSS for Windows (Version 12). Allen & Unwin, Sydney.
• Polat, Ş., ve Ay, F. (2020). Do individual and vocational features affect nurses' job satisfaction and organizational trust levels? Arc Health Sci Res, 2(2), 167-77.
• Rukshani, K. and Senthilnathan, S. (2015). A review of the relationship variables to employee morale and organizational trust. International Journal of Innovative Research and Practices, 1(10), 8-15. (ISSN 2321-2918 print, 2321-2926 online), Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2232794 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2232794.
• Sağlık İstatistikleri Yıllığı (2020). https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/43399,siy2020-tur-26052022pdf.pdf?0 19.02.2023.
• Saleem, F., Zhang Y. Z., Gopinath, C., and Adeel A. (2020). Impact of servant leadership on performance: the mediating role of affective and cognitive trust. SAGE Open, 10(1), 1-16.
• Sendjaya, S. and Pekerti, A. (2010). Servant leadership as an antecedent of trust in organizations, Leadership & Organization Development Journal, 31(7), 643- 663.
• Schwarz, G., Newman, A., Cooper, B. and Eva, N. (2016). Servant leadership and follower job performance: the medıating effect of public service motivation. Public Administration, 94(4), 1025-1041. https://doi.org/10.1111/padm.12266
• Shockley-Zalabak, P. Ellıs K. ve G. Wınograd (2000)Organizational trust: what it means, why it matters. Organization Development Journal, 18(4), 35-47. https://www.proquest.com/openview/9c8190aa1767aec0f251f68961eb521e/1?pq-origsite.
• Sökmen, A., ve Kenek, G. (2020). Normatif bağlılık ve işten ayrılma niyeti ilişkisi: İş tatmininin düzenleyicilik etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 1008-1024 doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.05.1355.
• Spears, L.C.. (2004). Practising servant-leadership, leader to leader. Fall, 7- 11.http://www.viterbo.edu/uploadedFiles/academics/msl/PracticingServantLeadershipbyLarrySpears.pdf.
• Şener, A.A. (2022). Algılanan örgütsel destek ve kendini işletmeden hissetme ilişkisinde örgütsel güvenin aracılık rolü: Sivil havacılıkta bir araştırma. Pearson Journal of Social Sciences/Humanities, 7(21),95-107. DOI Number: http://dx.doi.org/10.46872/pj.585.
• Thu, N. A. and Anh, D, H. (2017). Impacts of servant leadership style on the organizational engagement of employees. ımplications for research on leadership and employee engagement”. Vnu Journal of Science: Policy And Management Studies, 33(3), 58-71.https://doi.org/10.25073/2588-1116/vnupam.4112.
• Tischler, L., Giambatista, R., McKeage, R., and McCormick, D. (2016). Servant leadership and its relationships with core self-evaluation and job satisfaction. The Journal of Values-Based Leadership, 9(1), 1-18.
• Yalçıntaş, M., ve Eren, F. (2017). Hizmetkâr liderlik ile iş tatmini arasındaki ilişki: bir havayolu şirketi örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 851-864. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323535.
• Yazıcıoğlu, Y. ve Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Arştırma Yöntemleri. Ankara: Detay yayıncılık.
• Zargar, P., Sousan, A., and Farmanesh, P. (2019). Does trust in a leader mediate the servant leadership style– job satisfaction relationship? Management Science Letters, 9(13), 2253- 2268. doi 10.5267/j.msl.2019.7.028.