Bedensel Engelli Sporcu ve Sedanter Bireylerin Normal Gelişim Gösteren Bireylere Karşı Tutumları: Tersine Bir Yaklaşım

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 4, 1473 - 1484, 11.10.2023

Hasibe Çil , Ekrem Levent İlhan

https://doi.org/10.33206/mjss.1266869

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma bedensel engele sahip sporcu ve sedanter bireylerin normal gelişim gösteren bireylere karşı tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji deseninin kullanılmasıyla yürütülmüştür. Katılımcılar ölçüt örnekleme yöntemine göre belirlenmiş olup çalışmaya toplam 6 yetişkin bireyin katılımı sağlanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniğine uygun olarak hazırlanmış olan 8 soru katılımcılara yöneltilmiştir. Görüşmeler katılımcıların isteği üzerine yüz yüze ya da online toplantı yoluyla tamamlanmıştır. Görüşmeler katılımcıların onayıyla birlikte ses kaydına alınmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bununla birlikte çalışma için güvenirlik hesaplaması yapılmış ve güvenirlik oranının %87 olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada bedensel engelli sporuna ilişkin görüşler teması 3 engel grubuna göre ayrı ayrı kodlanmıştır. Ayrıca normal gelişim gösteren bireylere karşı tutum temasında sporcular için aile bireylerine, arkadaşlara ve antrenörlere ilişkin alt temalar oluşturulmuştur. Sedanter bireylerde ise aile bireylerine, arkadaşlara ve sosyal çevreye ilişkin olmak üzere üç alt tema oluşturulmuştur. Çalışmada elde edilen sonuca göre bedensel engelli bireylerin normal gelişim gösteren bireylere karşı tutumlarında belirleyici rol oynayan unsur insanların engelli bireylere karşı davranışlarıyla şekillenmektedir. Sporcuların aile ve arkadaş bağlamında, sedanter bireylere göre daha fazla olumlu tutuma sahip oldukları gözlemlenmiştir. Çalışmanın nihai sonucu olarak engelli bireylerin normal gelişim gösteren bireylere karşı tutumlarının şekillenmesinde yaşanılan deneyimlerin etkili olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bedensel Engelli, Sporcu, Sedanter Birey, Tutum

Attitudes of Physically Disabled Athletes and Sedentary Individuals towards Normal Development Individuals: A Reverse Approach

Öz

This study was carried out to determine the attitudes of athletes and sedentary individuals with physical disabilities towards individuals with normal development. The study was carried out by using the phenomenology pattern, one of the qualitative research methods. Participants were determined according to the criterion sampling method, and a total of 6 adult individuals were included in the study. Eight questions prepared by the semi-structured interview technique were directed to the participants. Interviews were completed at the request of the participants, either face-to-face or via online meeting. The interviews were audio recorded with the consent of the participants. The content analysis method was used in the analysis of the data. However, the reliability calculation was made for the study and it was determined that the reliability rate was 87%. In the study, the theme of views on sports with physical disabilities was coded separately according to 3 disability groups. In addition, sub-themes related to family members, friends and coaches were created for athletes in the theme of attitude towards individuals with normal development. For sedentary individuals, three sub-themes were formed: related to family members, friends and social environment. According to the results obtained in the study, the factor that plays a decisive role in the attitudes of physically disabled individuals towards individuals with normal development is shaped by the behaviours of people towards disabled individuals. It has been observed that athletes have more positive attitudes in the context of family and friends than sedentary individuals. As a final result of the study, it has been determined that the experiences of individuals with disabilities are effective in shaping their attitudes towards individuals with normal development.

Anahtar Kelimeler

Physically Disabled, Athlete, Sedentary Individual, Attitude

Kaynakça

• Aahababaei, N. ve Tabik, T. (2015). Patience and mental health in Iranian Students. Iran J Psychiatry Behav Sci, 9(3). https://doi.org/10.17795/ijpbs-1252.
• Aitchison, B., Rushton, A. B., Martin, P., Barr, M., Soundy, A. ve Heneghan, N. R. (2022). The experiences and perceived health benefits of individuals with a disability participating in sport: A systematic review and narrative synthesis. Disability and Health Journal, 15(1). https://doi.org/101164.10.1016/j.dhjo.2021.101164
• Akbuğa, B. Ve Gürsel, F. (2007). Bilgilendirme yoluyla beden eğitimi spor yüksekokulu öğrencilerinin engelli bireye yönelik değişen tutumları. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 5-8. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000119
• Allan, V., Blair Evans, M., Latimer-Cheung, A. E. ve Côté, J. (2020). From the athletes’ perspective: A social- relational understanding of how coaches shape the disability sports experience. Journal of Applied Sport Psychology, 32(6), 546-564. https://doi.org/10.1080/10413200.2019.1587551
• Altın M. (2015). Anger expression styles of hearing impaired individuals doing sport and those not doing sport. Educational Research and Reviews, 10(17): 2406-12. https://doi.org/10.5897/ERR2015.2430
• Altınışık, Ü., İlhan, E. L. ve Kurtipek, S., (2021). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık: Spor yöneticisi adayları üzerine bir araştırma. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(2), 79-90. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.973598
• Altıparmak, S. ve Sarı, H. Y. (2012). Manisa ilinde engelli bireylere karşı toplumsal tutum. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2), 110 - 116.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. Sakarya Yayıncılık, 91.
• Bayram, L. (2013). Düzenli spor yapmanın ıslahevlerindeki çocuk ve gençlerin sosyal uyum ve iletişim becerileri üzerindeki etkisi (Doktora tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Billings, A. C., Butterworth, M. L. ve Turman, P. D. (2017). Communication and sport: Surveying the field. Sage Publications.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi, 240-248.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün, (Ed.), Siyasal Kitabevi, 79-82.
• Çar, B., Yarayan, Y. E., İlhan, E. L. ve Güzel, N. A., (2019). Zihinsel yetersizliği olan bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık: Fizyoterapist adaylarına yönelik bir araştırma. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(3), 267-273.
• Diaz R., Miller E.K., Kraus E. ve Fredericson M. (2019). Impact of adaptive sports participation on quality of life. Sports Medicine and Arthroscopy Review, 27(2) 73-82. https://doi.org/10.1097/JSA.0000000000000242
• Eaton, A. A. ve Visser, P. S. (2008). Attitude importance: Understanding the causes and consequences of passionately held views. Social and Personality Psychology Compass, 2(4), 1719-1736. https://doi.org/10.1111/j.1751-9004.2008.00125.x
• Emamvirdi, R., Hosseinzadeh, N., İlhan, E. L. ve Çolakoğlu, F. F. (2020). Bedensel engelli sporcularda psikolojik esneklik ve spora katılım motivasyonu. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 14(2), 271-281.
• Fan, E., Dowdy, D. W., Colantuoni, E., Mendez-Tellez, P. A., Sevransky, J. E., Shanholtz, C. ve Needham, D. M. (2014). Physical complications in acute lung injury survivors: A 2-year longitudinal prospective study. Critical Care Medicine, 42(4), 849. https://doi.org/10.1097/CCM.0000000000000040
• Fiori, K. L., Windsor, T. D. ve Huxhold, O. (2020). The increasing importance of friendship in late life: Understanding the role of sociohistorical context in social development. Gerontology, 66(3), 286-294. https://doi.org/10.1159/000505547
• Ginis, K. A. M., Ploeg, H. P., Foster, C., Lai, B., McBride, C. B., Ng, K., Pratt, M., Shirazipour, C.H., Smith, B., Vásquez, P. ve Heath, G. W. (2021). Participation of people living with disabilities in physical activity: A global perspective. The Lancet, 398(10298), 443-455. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(21)01164-8
• Goering, S. (2003). Choosing our friends: Moral partiality and the value of diversity. Journal of Social Philosophy, 34(3), 400-413. https://doi.org/10.1111/1467-9833.00190
• Gülünay, Y. İ., Kayışoğlu, N. B. ve İlhan, E. L., (2019). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının zihinsel engelli çocuklara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Karabuk University Journal of Institute of Social Sciences, 9(2), 626-639.
• Gür, Y. ve Taşkın, A.K. (2022). Farklı branşlardaki engelli sporcuların antrenör ve spora yönelik metaforik algıları. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 7(3), 176-187. https://doi.org/10.31680/gaunjss.1149007
• İlhan E. L. ve Yarımkaya E. (2022). Özel gereksinimli bireyler için uyarlanmış beden eğitimi ve spor. E. L. İlhan, E. Yarımkaya, O. K. Esentürk, (Ed.), Pegem Akademi, 1-3.
• İlhan, E. L., Esentürk, O. K. ve Yarımkaya, E., (2016). Attitude scale of individuals having mental disabilities towards sports activities zebseytö validity and reliability study. International Journal of Human Sciences, 13(1), 1141-1160.
• İlhan, L. (2009). Zihinsel engelli çocuğu olan anne-babaların çocuklarının özel eğitimleri sürecinde beden eğitimi ve spor etkinliklerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 38- 48.
• Jones, M., Meijen, C., McCarthy, P. J. ve Sheffield, D. (2009). A theory of challenge and threat states in athletes. International Review of Sport and Exercise Psychology, 2(2), 161-180. https://doi.org/10.1080/17509840902829331
• Kırımoğlu, H., İlhan, E. L., Kayıhan, G., Aksoy, U. M. ve Yılmaz, A., (2016). Evaluation of dissociative life of male athletes in some disability sportive branches. Journal of Human Sciences, 13(1), 1786-1791.
• Kissow, A. M. (2015). Participation in physical activity and the everyday life of people with physical disabilities: A review of the literature. Scandinavian Journal of Disability Research, 17(2), 144-166. http://doi.org/10.1080/15017419.2013.787369
• Koşar, S. (2021). Zihinsel engelli birey ebeveynlerinin beden eğitimi ve spor derslerine karşı tutumları: Muş ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Krahé, B. ve Altwasser, C. (2006). Changing negative attitudes towards persons with physical disabilities: An experimental intervention. Journal of Community & Applied Social Psychology, 16(1), 59-69. https://doi.org/10.1002/casp.849
• Laws, G. ve Kelly, E. (2005). The attitudes and friendship intentions of children in United Kingdom mainstream schools towards peers with physical or intellectual disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 52(2), 79-99. https://doi.org/10.1080/10349120500086298
• Liou, T. H., Pi-Sunyer, F. X. ve Laferrere, B. (2005). Physical disability and obesity. Nutrition Reviews, 63(10), 321- 331. https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2005.tb00110.x
• Lumsdaine, G. ve Lord, R. (2021). (Re)creating a healthy self in and through disability sport: Autoethnographic chaos and quest stories from a sportswoman with cerebral palsy. Disability & Society, 1-20. https://doi.org/10.1080/09687599.2021.1983415
• Malm, C., Jakobsson, J. ve Isaksson, A. (2019). Physical activity and sports—real health benefits: A review with insight into the public health of Sweden. Sports, 7(5), 127. https://doi.org/10.3390/sports7050127
• Marks, J., de la Haye, K., Barnett, L. M. ve Allender, S. (2015). Friendship network characteristics are associated with physical activity and sedentary behaviour in early adolescence. PloS One, 10(12). https://doi.org/10.1371/journal.pone.0145344
• Mays, J. M. (2006). Feminist disability theory: Domestic violence against women with a disability. Disability and Society, 21(2), 147–158. https://doi.org/10.1080/09687590500498077
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Miners, R. (2001). Parenting style, moral development and friendship:(how) do we choose our friends? (Doctoral Dissertation). Concordia University.
• Monk, J. ve Wee, J. (2008). Factors shaping attitudes towards physical disability and availability of rehabilitative support systems for disabled persons in rural Kenya. Asia Pacific Disability and Rehabilitation Journal, 19(1), 93-113.
• Oğul, M. ve Erden, G. (2005). Amputasyonun psikososyal boyutu. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 7(1). https://doi.org/10.1501/Ashd_0000000054
• Özmen, D. ve Çetinkaya, A. (2012). Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşadığı sorunlar. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(3), 35-49.
• Özşenol, F., Işıkhan, V., Ünay, B., Aydın, H. İ., Akın, R. ve Gökçay, E. (2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi, 45(2), 156-164.
• Rohleder, P., Watermeyer, B., Braathen, S. H., Hunt, X. ve Swartz, L. (2019). Impairment, socialization and embodiment: The sexual oppression of people with physical disabilities. Psychoanalysis, Culture & Society, 24(3), 260-281. https://doi.org/10.1057/s41282-019-00128-6
• Satchidanand, N., Gunukula, S. K., Lam, W. Y., McGuigan, D., New, I., Symons, A. B. ve Akl, E. A. (2012). Attitudes of healthcare students and professionals toward patients with physical disability: A systematic review. American Journal of Physical Medicine & Rehabilitation, 91(6), 533-545. https://doi.org/10.1097/PHM.0b013e3182555ea4
• Slutzky, C. B. ve Simpkins, S. D. (2009). The link between children’s sport participation and self-esteem: Exploring the mediating role of sport self-concept. Psychology of Sport and Exercise, 10(3), 381-389. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2008.09.006
• Stewart, C.J. ve Cash, W. B. (1985). Interviewing: Principles and Practices. Dubuque, 7-10.
• Tekkurşun, D. G., İlhan, E. L., Esentürk, O. K. ve Kan, A. (2018). Engelli bireylerde spora katılım motivasyon ölçeği (ESKMÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(1), 95-106. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000347
• Tekkurşun-Demir, G. ve İlhan, L. (2020). Engelli sporcularda spora katılım motivasyonu. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 21(1), 49-69. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.490063
• Uzunçayır, D. ve İlhan, E. L., (2020). Özel gereksinimli çocuklara antrenör olmak: Antrenör görüşleri doğrultusunda nitel bir değerlendirme. Güven Yayınları, 145-180.
• Van-Brakel, W. H. (2006). Measuring health-related stigma literature review. Psychology, Health & Medicine, 11(3), 307-334. https://doi.org/10.1080/13548500600595160
• Wilson, M. C. ve Scior, K. (2014). Attitudes towards individuals with disabilities as measured by the implicit association test: A literature review. Research in Developmental Disabilities, 35(2), 294-321. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2013.11.003
• Yaşın, İ. ve İlhan, E. L., (2021). Beden eğitimi öğretmenlerinin zihinsel engelli bireylerin sportif etkinliklerine yönelik tutum profilleri. Herkes İçin Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3(1), 30-35.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.