Altman Z ve Springate S Skor Modelleri ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BIST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü İşletmeleri Üzerine Uygulama

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 971 - 991, 08.07.2024

Hakan Yılmaz

https://doi.org/10.33206/mjss.1405395

Öz

Çalışmada BIST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektöründe faaliyet gösteren 26 işletmenin 2020-2023 yılları finansal başarısızlıkları, Altman Z ve Springate S Skor modelleri ile tahmin edilmiştir. Literatürde finansal başarısızlıkla ilgili birçok çalışma bulunmaktadır. Ancak spesifik olarak bahsedilen sektör açısından çalışmalar nadir sayıdadır. Bahsedilen durum sebebiyle ve Türkiye ekonomisi için önemli görülmesi nedeniyle sektör, çalışma konusu olarak seçilmiştir. Yüksek tahmin başarısı ve sektör üzerinde iki modelin birlikte kullanımına rastlanmaması sebebiyle modeller, analiz yöntemi olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, Altman modeline göre 2022 yılında 2 işletme finansal başarısızlık yönünden belirsiz bulunmuş, diğer işletmelerin tüm yıllarda başarısız olduğu belirlenmiştir. Springate modeline göre 2020 yılında 6, 2021 yılında 7, 2022 yılında 13 ve 2023 yılında 7 işletme başarılı bulunmuş, diğer işletmelerin tüm yıllarda başarısız olduğu anlaşılmıştır. Sonuçlar doğrultusunda işletmelerin birçoğunun başarısız olduğu ve gelecekte likidite sorunu, aşırı borçlanma ve finansal sıkıntı yaşayacağı öngörülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Başarısızlık, Tekstil Sektörü, Altman Z Skor, Springate S Skor, BIST

Etik Beyan

“Altman Z ve Springate S Skor Modelleri ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BIST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü İşletmeleri Üzerine Uygulama” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir.

Financial Failure Prediction with Altman Z and Springate S Score Models: An Application on BIST Textile, Apparel and Leather Sector Enterprises

Öz

In the study, the financial failures of 26 enterprises operating in the BIST Textile, Apparel and Leather Sector for the years 2020-2023 are estimated with Altman Z and Springate S Score models. There are many studies on financial failure in the literature. However, studies in terms of the sector specifically mentioned are rare. Due to the aforementioned situation and its importance for the Turkish economy, the sector was chosen as the subject of the study. The models were chosen as the analysis method due to their high prediction success and the fact that the two models were not used together in the sector. As a result of the study, according to the Altman model, 2 enterprises were found to be uncertain in terms of financial failure in 2022, while the other enterprises failed in all years. According to the Springate model, 6 enterprises in 2020, 7 enterprises in 2021, 13 enterprises in 2022 and 7 enterprises in 2023 were found to be successful, while the other enterprises failed in all years. In line with the results, it is predicted that most of the enterprises have failed and will experience liquidity problems, excessive borrowing and financial distress in the future.

Anahtar Kelimeler

Financial Failure, Textile Industry, Altman Z Score, Springate S Score, BIST

Kaynakça

• Adana, B. A. ve Özbirecikli, M. (2023). Covid-19 salgınının etkilerine yönelik 2020 yılı dipnot açıklamaları ile finansal performans arasındaki uyumun değerlendirilmesi: Gıda ve perakende ile turizm sektörlerindeki halka açık şirketler üzerine mukayeseli bir inceleme. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25, ÖS425-ÖS446. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/mbdd/issue/76396/1213043
• Akdeniz, F. ve Güven, B. (2023). Altman Z ve Springate S skor modelleri ile finansal başarısızlık tahmini: Çimento sektörü üzerine Borsa İstanbul’da bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 14(2), 728-738. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/77936/1269369
• Aker, Y. ve Karavardar, A. (2022). Türkiye’deki kobilerin finansal başarılı ve başarısız olma durumlarının Altman, Springate ve yapay sinir ağları modeli ile tahmin edilebilirliği. Mali Çözüm Dergisi, 32(169), 151-169. Erişim adresi: https://ismmmo.org.tr/Yayinlar/Mali-Cozum-Dergisi/sayi-169/--2941
• Akıncı, A. (2002). Küçük ve orta boy işletmelerin başarı ve başarısızlık nedenleri üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 5(17), 121-125. doi: https://doi.org/10.14783/maruoneri.683432
• Akkaya, G. C., Demireli, E. ve Yakut, Ü. H. (2009). İşletmelerde finansal başarısızlık tahminlemesi: Yapay sinir ağları modeli ile İMKB üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 187-216. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ogusbd/issue/10996/131592
• Aksoy, E. E. A. ve Göker, İ. E. K. (2018). Bankacılık sektöründe finansal risklerin Z-skor ve Bankometer metodları ile tespiti, BİST’te işlem gören ticari bankalar üzerine bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20(2), 418-438. doi: 10.31460/mbdd.377424
• Aktaş, R., Doğanay, M. M. ve Yıldız, B. (2003). Mali başarısızlığın öngörülmesi: İstatistiksel yöntemler ve yapay sinir ağı karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(4), 1-24. doi: https://doi.org/10.1501/SBFder_0000001691
• Akyüz, F. (2020). Taş ve toprağa dayalı sektörde faaliyet gösteren şirketlerin finansal başarısızlık risklerinin tahmin edilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 40-51. doi: https://doi.org/10.25287/ohuiibf.652278
• Altman, E. I. (1968). Financial ratios, discriminant analysis and the prediction of corporate bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589-609. doi: https://doi.org/10.2307/2978933
• Aydın, N., Başar, M. ve Coşkun, M. (2015). Finansal yönetim. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bağcı, H. ve Sağlam, Ş. (2020). Sağlık ve spor kuruluşlarında finansal başarısızlık tahmini: Altman, Springate ve Fulmer modeli uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/hacettepesid/issue/53213/706489
• Beaver, W. H. (1966). Financial ratios as predictors of failure. Journal of Accounting Research, 4, 71-111. doi: https://doi.org/10.2307/2490171
• Beyaz, F. S., Öcek, C. ve Karadeniz, E. (2022). Konaklama ve yiyecek-içecek işletmelerinde finansal başarısızlık riski ve covid-19 salgınının etkisi. Turizm Akademik Dergisi, 9(2), 477-494. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/touraj/issue/73968/1071670
• Çavuş, G. ve Başar, A. B. (2020). Finansal başarısızlık durumunun öngörülmesinde nakit akış bilgilerinin rolü. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22, 292-318. doi: https://doi.org/10.31460/mbdd.647542
• Çelik, M. ve Dursun, G. D. (2021). Z skor modeli ile finansal risk tahmini ve Bist 100 tekstil, giyim eşyası ve deri imalat sanayi sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 6(14), 19-31. doi: https://doi.org/10.25204/iktisad.786034
• Çolak, Z. (2023). Lojistik regresyon modeli ile finansal başarısızlık tahmini: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Uluslararası Ekonomi, İşletme ve Politika Dergisi, 7(1), 184-202. doi: https://doi.org/10.29216/ueip.1178850
• Çöllü, D. A., Akgün, L. ve Eyduran, E. (2020). Karar ağacı algoritmalarıyla finansal başarısızlık tahmini: Dokuma, giyim eşyası ve deri sektörü uygulaması. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 6(2), 225-246. doi: https://doi.org/10.20979/ueyd.698738
• Daffa, K., Iradianty, A. ve Adiningtyas, H. (2022). Analysis of the effect of bankruptcy predictions with models Altman, Springate, Ohlson, Foster, Zmijewski and Grover on the return of shares in entertainment and film companies listed on the ındonesia stock exchange in 2018-2021. Proceedings of 5th International Conference of Economic, Business and Goverment Challenges. 1-1, August 2022, 9-15.
• Elmas, B. (2016). Finansal tablolar analizi (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Fidan, M. E. (2021). Bist’te işlem gören tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü işletmelerinin Altman-Z skor yöntemi ile finansal başarısızlık tahmini. İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(3), 1945-1969. doi: https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1239
• Güçlü, F. (2021). İslami hisse senedi piyasalarında finansal sıkıntı riskinin Altman-Z ve Springate modelleri ile incelenmesi: Katılım 50 endeksi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3667-3684. doi: https://doi.org/10.15869/itobiad.1002058
• Gülençer, S. ve Hazar, A. (2020). Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren ilaç şirketlerinin Altman Z skor ve Topsıs yöntemleri ile değerlendirilmesi. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 83-105. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jefr/issue/65940/1029393
• Güneş, R. ve Akyüz, F. (2022). Halka arz edilen işletmelerin halka arz edilme sürecindeki başarı durumlarının Altman Z skoruyla analizi: Borsa İstanbul’da yer alan işletmeler üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 237-256. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sduiibfd/issue/69757/1068586
• Kalkınma Bakanlığı. (2018). On Birinci Kalkınma Planı. Erişim adresi: https://www.sbb.gov.tr/kalkinma- planlari/, 06.10.2023.
• Kamu Aydınlatma Platformu (KAP). (2022). Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler, 13.10.2023.
• Karadeniz, E. ve Öcek, C. (2018). Konaklama işletmelerinde finansal başarısızlık riskinin ölçümü: Türkiye ve Avrupa karşılaştırması. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 645, 9-60. Erişim adresi: http://www.ekonomikyorumlar.com.tr/sayi/645
• Kaya, F. (2015). Finansal yönetim (1. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kılıçarslan, A. ve Sucu, M. Ç. (2022). Lojistik regresyon yöntemi ile firmaların başarılı ve başarısız olma durumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Bist 100 endeksinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 43, 252-274. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sbe/issue/72400/946785
• Korkmaz, P. ve Karan, O. (2022). Borsa İstanbul’da faaliyet gösteren teknoloji şirketlerinde lojistik regresyon modeli ile finansal başarısızlık tahminlemesi. Aurum Mühendislik Sistemleri ve Mimarlık Dergisi, 6(2), 207-224. doi: https://doi.org/10.53600/ajesa.1146849
• Kulalı, İ. (2016). Altman Z-skor modelinin Bist şirketlerinin finansal başarısızlık riskinin tahmin edilmesinde uygulanması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(27), 283-291. doi: https://doi.org/10.17130/10.17130/ijmeb.2016.12.27.1076
• Lestari, R. M. E., Situmorang, M. ve Pratama, M. I. P. (2021, March 7-11). Financial distress analysis using Altman (Z-Score), Springate (S-Score), Zmijewski (X-Score) and Grover (G-Score) models in the tourism, hospitality and restaurant subsectors listed on the Indonesia stock exchange period 2015-2019. Proceedings of the 11th Annual International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, Singapore.
• Lin, B., Lee, Z. H. ve Gibbs, L. G. (2008). Operational restructuring: Reviving an ailing business. Management Decision, 46(4), 539-552. doi: https://doi.org/10.1108/00251740810865049
• Medetoğlu, B. ve Tutar, S. (2023). Springate S ve Fulmer H skor modelleri ile finansal başarısızlık tespiti: Borsa İstanbul tekstil, giyim eşyası ve deri sektörü üzerine bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1), 307-319. doi: https://doi.org/10.31671/doujournal.1186265
• Milasinovic, M., Knezevic, S. ve Mitrovic, A. (2019). Bankruptcy forecasting of hotel companies in the Republic of Serbia using Altman’s Z-score model. Hotel and Tourism Management, 7(2), 87-95. doi: https://doi.org/10.5937/menhottur1902087M
• Okka, O. (2015). İşletme finansmanı (6. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Öcek, C., Beyazgül, M. ve Karadeniz, E. (2023). Seyahat acentesi ve tur operatörleri faaliyetleri sektöründe covid-19 salgınının finansal performans ve finansal başarısızlık riskine etkisi. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 7(1), 169-186. doi: https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1083594
• Öktem, B. ve Karabınar, S. (2022). SASB raporu yayınlanan şirketlerin finansal başarısızlıkları ile sürdürülebilirlik raporları arasındaki ilişkinin analizi. İstanbul İktisat Dergisi, 72(2), 823-845. doi: https://doi.org/10.26650/ISTJECON2021-1051041
• Örgün, G. S. (2023). Yönetim kurulu cinsiyet çeşitliliğinin finansal başarısızlığa etkisi: Borsa İstanbul imalat sektöründe bir uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25 (MODAVICA Özel Sayısı), 207-226. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/mbdd/issue/76396/1212491
• Özparlak, G. (2021). Finansal tablo manipülasyonlarının tespitinde yapay sinir ağlarının kullanılması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 60, 331-357. doi: https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.961463
• Öztürk, S. ve Yılmaz, C. (2021). Finansal sıkıntı tahmin modellerinden Altman Z skorunun Borsa İstanbul gelişen işletmeler pazarı’nda test edilmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 849-859. doi: https://doi.org/10.29106/fesa.1012094
• Rakshit, D. ve Paul, A. (2020). Earnings management and financial distress: An analysis of Indian textile companies. NMIMS Journal of Economics and Public Policy, 5(3), 40-53. Erişim adresi: https://epp- journal.nmims.edu/2020/08/earnings-management-and-financial-distress-an-analysis-of-indian-textile- companies/
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2019, 2020, 2021). Tekstil, Hazır Giyim ve Deri Ürünleri Sektörleri Raporu. Erişim adresi: https://www.sanayi.gov.tr/plan-program-raporlar-ve-yayinlar/sektor-raporlari, 06.10.2023.
• Sarıay, M. A. İ. (2023). İşletmelerin finansal sağlamlığının belirlenmesinde finansal oranlarla oluşturulan çok değişkenli modellerin karşılaştırılması: Bist’te işlem gören toptan ticaret sektöründe bir uygulama. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 16(1), 77-98. doi: https://doi.org/10.29067/muvu.1202858
• Sayın, H. C. (2022). Sermaye yapısı kararları ve finansal başarısızlık ilişkisi: Bist imalat sektörü firmaları üzerine ampirik bir inceleme. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 134-161. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/diclesosbed/issue/73179/1166753
• Selimoğlu, S. ve Orhan, A. (2015). Finansal başarısızlığın oran analizi ve diskriminant analizi kullanılarak ölçümlenmesi: Bist’de işlem gören dokuma, giyim eşyası ve deri işletmeleri üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 66, 21-40. doi: https://doi.org/10.25095/mufad.396529
• Springate, G. L. V. (1978). Predicting the possibility of failure in a Canadian firm: A discriminant analysis (Unpublished Master’s Thesis). Simon Fraser University, Canada.
• Tapan, İ. (2023). Tekstil sektöründe istihdam: Esenler atışalanı (İstanbul) örneği. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 13(1), 52-83. doi: https://doi.org/10.55024/buyasambid.1253182
• Tekin, B. ve Gör, Y. (2022). Finansal başarısızlık tahmin modelleri ve bankacılık sektörü mali tabloları üzerinden bir uygulama: Altman ve Springate modelleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40, 373- 404. doi: https://doi.org/10.14520/adyusbd.992296
• Terzi, S. (2011). Finansal rasyolar yardımıyla finansal başarısızlık tahmini: Gıda sektöründe ampirik bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(1), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/cuiibfd/issue/4147/54448
• Toraman, C. ve Karaca, C. (2016). Kimya endüstrisinde faaliyet gösteren firmalar üzerinde mali başarısızlık tahmini: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (70), 111-128. doi: https://doi.org/10.25095/mufad.396683
• Usmansyah, U. ve Pudjiastuty, P. (2023). To recognize ındication of financial distress and or bankruptcy of five textile company for five years period using five financial distress models. Return Study of Management, Economic and Business, 2(1), 24-33. doi: https://doi.org/10.57096/return.v2i1.35
• Yaman, S. ve Korkmaz, T. (2021). Finansal başarısızlık modellerinin çalışma sermayesi yatırım ve finansman politikaları doğrultusunda incelenmesi: Bist’te karşılaştırmalı bir uygulama. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 591-610. doi: https://doi.org/10.21547/jss.857946
• Yazan, Ö. ve Çulha, O. O. (2022). Konkordato kararı öncesi ve sonrasında işletmelerin iflas risklerinin incelenmesi: Altman Z-skoru ile bir karşılaştırma. Düşünce Dünyasında Türkiz, 13(63), 29-49. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/turkiz/issue/74243/1204335
• Yıldız, Ş ve Gürkan, S. (2022). Finansal başarısızlık tahmin modellerinin karşılaştırılması: Borsa İstanbul turizm şirketlerinde bir araştırma. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 6(2), 235-262. doi: https://doi.org/10.7596/jebm.31122022.005