“Never Again Alone”: The Membership Crisis And Türkiye in the Context Of Finland-NATO Relations

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 3, 1127 - 1140, 08.07.2024

Evren Küçük

https://doi.org/10.33206/mjss.1469642

Cited By: 1

Öz

The North Atlantic Pact (NATO) is a major military organization that has expanded since its inception and continues to exist today. After the Cold War, many European countries joined NATO, but Finland and Sweden did not enter any military organization due to their policy of neutrality. However, the threat posed by Russia's invasion of Ukraine has put NATO membership on the agenda for two northern European countries, Finland and Sweden. The authorities of both countries quickly initiated the process of NATO membership, preparing public opinion with their statements and policies. However, Türkiye used the veto card against Finland and Sweden, which it used from time to time in its foreign policy. Finland wanted to enter the NATO security zone to eliminate the “Finlandization” syndrome, keep geopolitical risks at a minimum level, and not be left alone again, based on its historical experience. The first part of the article examines Finland's policy of “Finlandization”, which Finland followed in the shadow of the USSR during the Cold War, and the second part discusses the historical background of relations between Finland and NATO. The third section will examine Turkey's decision to veto Finland's application for NATO membership in three main ways. This study claims that Russia's military interventions and unpredictable situation led to the emergence of 'traditional' Russian fear in Finland and the end of “Finlandization”. It aims to evaluate Finland-NATO relations from the perspective of Türkiye within the framework of the Political History discipline.

Anahtar Kelimeler

Finland, NATO, Türkiye, Veto, Finlandization

“Bir Daha Asla Yalnız Kalma”: Finlandiya-NATO İlişkileri Çerçevesinde Üyelik Krizi ve Türkiye

Öz

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) kuruluşundan itibaren genişleyip günümüze kadar varlığını sürdüren en önemli askeri örgüt olma özelliğini taşımaktadır. Soğuk Savaş’tan sonra birçok Avrupa devleti NATO’ya katıldı fakat izlemiş oldukları tarafsızlık politikasından dolayı Finlandiya ve İsveç herhangi bir askeri örgüte katılmadılar. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile ortaya çıkan tehdit, iki Nordik devleti Finlandiya’nın ve İsveç’in NATO üyeliğini gündeme getirmiştir. Her iki devletin yetkilileri, yaptıkları açıklamalar ve yürüttükleri politikalar ile kamuoylarını hazırlayarak hızlı bir şekilde NATO üyelik sürecini başlatmışlardır. Fakat Türkiye, zaman zaman dış politikasında uyguladığı veto kartını Finlandiya’ya ve İsveç’e karşı da uygulamıştır. Finlandiya, “Finlandizasyon” sendromundan kurtulmak, jeopolitik riskleri minimum seviyede tutmak ve tarihte yaşadığı tecrübelere istinaden bir daha yalnız kalmamak için NATO’nun güvenlik şemsiyesine girmek istemiştir. Makalenin ilk bölümünde Soğuk Savaş döneminde Finlandiya’nın SSCB’nin gölgesinde izlediği “Finlandizasyon” politikası, ikinci bölümde Finlandiya-NATO ilişkilerinin tarihsel arka planı ve üçüncü bölümde ise Finlandiya’nın NATO üyelik başvurusu çerçevesinde Türkiye’nin veto kararı üç ana başlık altında incelenecektir. Bu çalışma Rusya’nın askerî müdahaleleri ve öngörülemez durumunun, Finlandiya’daki ‘geleneksel’ Rus korkusunun ortaya çıkmasına ve “Finlandizasyon” sürecinin tamamen sona ermesine yol açtığını iddia etmektedir. Siyasi Tarih disiplini çerçevesinde Finlandiya-NATO ilişkilerini Türkiye perspektifiyle değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Finlandiya, NATO, Türkiye, Veto, Finlandizasyon

Etik Beyan

“Bir Daha Asla Yalnız Kalma”: Finlandiya-NATO İlişkileri Çerçevesinde Üyelik Krizi ve Türkiye” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel kurallara, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamış ve bu çalışma herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiştir. Çalışma doküman ve arşiv incelemesi değerlendirilerek hazırlandığından etik kurul izni gerektirmemektedir.

Kaynakça

• AA, (2023a). “Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö, ülkesinin NATO’da daha güvende hissettiğini söyledi”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/finlandiya-cumhurbaskani-niinisto-ulkesinin-natoda-daha-guvende- hissettigini-soyledi/2945399 (3.4.2023)
• AA, (2023b). “Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ile Ortak Basın Toplantısı”, https://www.youtube.com/watch?v=ysgpf8sfgp8 (5.2.2023)
• AA, (2023c). “Finlandiya resmen NATO’nun 31’inci üyesi oldu”, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/finlandiya- resmen-natonun-31inci-uyesi- oldu/2863311#:~:text=Son%20olarak%2027%20Mart’ta,te%20resmen%20ittifakın%20üyesi%20oldu (22.12.2022)
• AA, (2022a). “Madrid’de Türkiye, Finlandiya ve İsveç arasında ‘Üçlü Muhtıra’ imzalandı”, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/madridde-turkiye-finlandiya-ve-isvec-arasinda-uclu-muhtira-imzalandi/2625012 (3.12.2022)
• AA, (2022b). “Türkiye ile İsveç ve Finlandiya heyetleri Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde görüştü”, https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-ile-isvec-ve-finlandiya-heyetleri-cumhurbaskanligi- kulliyesinde-gorustu/2597547# (2.1.2023)
• Arter, D. (1996). Finland: from neutrality to NATO? European security, 5 (4), 614–632.
• Arter, D. (2023). From Finlandisation and post-Finlandisation to the end of Finlandisation? Finland’s road to a NATO application, European Security, 32:2, 171-189.
• Ataöv, T. (2006). Amerika, NATO ve Türkiye. İstanbul: İleri Yayınları.
• Aunesluoma, J. ve Rainio-Niemi, J. (2016). Neutrality as Identity?: Finland’s Quest for Security in the Cold War. Journal of Cold War Studies, 18(4), 51–78.
• BBC, (2022a). “NATO: İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine Türkiye neden karşı çıkıyor; Ankara’nın kaygıları giderilebilecek mi?”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-61492109 (19.5.2022).
• BBC, (2023). “Nato’s border with Russia doubles as Finland joins”, https://www.bbc.com/news/world-europe- 65173043 (10.1.2024)
• BBC, (2024). “ABD, Türkiye’ye F-16 satışına onay verdi”, https://www.bbc.com/turkce/articles/ce5kxnere86o (11.4.2024)
• BBC, (2017), “5 milyon nüfuslu Finlandiya dev komşusu Rusya ile iyi geçinmeyi nasıl başarıyor?”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-40739459 (3.11.2023)
• BBC, (2022b), “Biden: İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğini tümüyle destekliyoruz”, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-61512685 (3.3.2024)
• CBC, (2015), “NATO fighter jets join nordic countries in Arctic military exercise”, https://www.cbc.ca/news/canada/north/nato-fighter-jets-join-nordic-countries-in-arctic-military- exercise-1.3086264 (26.03.2024)
• CFR, (2022), “How NATO Will Change if Finland and Sweden Become Members”, https://www.cfr.org/in- brief/how-nato-will-change-if-finland-and-sweden-become-members (1.4.2024)
• Çolakoğlu, E.F. (2023). "NATO Karar Alma Mekanizmasında Türkiye: Muhalif Bir Sorun Yaratıcı ya da Çıkar Peşinde Bir Rasyonel Aktör?" Siyasi İlimler Türk Derneği’nin II. Ulusal Siyaset Bilimi Kongresi (Bildiriler).
• Diken, (2022). “Yetkililer yanıtladı: Türkiye NATO, İsveç ve Finlandiya’dan ne istiyor?”, https://www.diken.com.tr/yetkililer-yanitladi-turkiye-nato-isvec-ve-finlandiyadan-ne-istiyor/ (18.11.2023).
• Euronews, (2022a). “Cumhurbaşkanı Erdoğan, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine ‘evet’ demeyeceklerini açıkladı”, https://tr.euronews.com/2022/05/16/cumhurbaskan-erdogan-isvec-ve- finlandiya-n-n-nato-uyeliklerine-evet-demeyeceklerini-ac-kla (16.11.2023).
• Euronews, (2022b). “Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğinin önünde iki engel kaldı: Macaristan ve Türkiye” https://tr.euronews.com/2022/10/06/finlandiya-ve-isvecin-nato-uyeliginin-onunde-iki-engel-kaldi- macaristan-ve-turkiye (7.3.2024).
• EVA, (2021). “There has been a sharp increase in support for NATO membership”, https://www.eva.fi/en/blog/2021/10/26/there-has-been-a-sharp-increase-in-support-for-nato- membership/ (26.03.2024).
• Forsberg, T., and Pesu, M., (2016). The ‘finlandization’ of Finland: the ideal type, the historical model and the lessons learnt. Diplomacy and statecraft, 27 (3), 473-495.
• Galip Dalay, “NATO… Türkiye’nin Önünde Zorlu bir yol”, Turquie Diplomatique, Ağustos 2022, Sayı:160.
• Habertürk, (2022). “MHP lideri Bahçeli’den İsveç ve Finlandiya mesajı”, https://www.haberturk.com/son- dakika-mhp-lideri-bahceli-den-aciklamalar-3440921 (2.2.2024)
• Hürriyet, (2023). “PKK’dan İsveç’te küstah eylem”, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/pkkdan-isvecte- kustah-eylem-42203196 (23.1.2024).
• İletişim Başkanlığı, (2022a). “İki İskandinav ülkesinin NATO katılım müzakereleri… Türkiye Cumhurbaşkanı: Diplomatik zafer”, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/dis_basinda_turkiye/detay/iki-iskandinav-ulkesinin- nato-katilim-muzakereleri-turkiye-cumhurbaskani-diplomatik-zafer (3.3.2024)
• İletişim Başkanlığı, (2022b). “Cumhurbaşkanı Erdoğan, Finlandiya Cumhurbaşkanı Niinistö ile telefonda görüştü” https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-finlandiya- cumhurbaskani-niinisto-ile-telefonda-gorustu (27.03.2024).
• İletişim Başkanlığı, (2022c). “Cumhurbaşkanı Erdoğan: İsveç ve Finlandiya terörle mücadelede net adımlar atana kadar duruşumuzu kesinlikle değiştirmeyiz”, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-isvec-ve-finlandiya-terorle- mucadelede-net-adimlar-atana-kadar-durusumuzu-kesinlikle-degistirmeyiz (16.3.2024)
• Jonathan M. (2022). “How NATO Will Change if Finland and Sweden Become Members”, https://www.cfr.org/in-brief/how-nato-will-change-if-finland-and-sweden-become-members (2.2.2024).
• Kamp, K.-H. (2012). NATO Enlargement Reloaded. NATO Defense College.
• Middle East Eye, (2022). “Turkey demands extradition of PKK members from Sweden, Finland for Nato bid”, https://www.middleeasteye.net/news/sweden-finland-nato-turkey-demands-extradition-pkk-members (19.1.2024).
• NATO, (2024), “Relations with Finland”, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_49594.htm#:~:text=On%204%20April%202023%2C%20Finland,at %20NATO%20Headquarters%20in%20Brussels (22.03.2024).
• NATO, (2016). “NATO Enlargement and open door”, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2016_07/20160627_1607-factsheet-enlargement- eng.pdf (2.2.2024).
• NATO, (2024). “NATO Nedir”, https://www.nato.int/nato-welcome/index_tr.html (22.02.2024).
• NATO, (2023) “The North Atlantic Treaty”, https://www.nato.int/cps/fr/natohq/official_texts_17120.htm? selectedLocale=en (3.05.2024).
• Ovalı, A. Ş. (2024). Türkiye-NATO İlişkilerinde Veto Krizleri: Benzerlikler ve Farklılıklar Üzerine Bir Değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 79(1), 137-157.
• Resmî Gazete, Sayı: 32150, 1 Nisan 2023.
• Reuters, (2022a). “Erdogan says Turkey not supportive of Finland, Sweden joining NATO”, https://www.reuters.com/world/erdogan-says-turkey-not-positive-finland-sweden-joining-nato-2022-05- 13/ (23.3.2024).
• Reuters, (2023). “Erdogan says Turkey positive on Finland’s NATO bid, not Sweden’s”, https://www.reuters.com/world/europe/turkey-looks-positively-finlands-nato-bid-not-swedens-erdogan- 2023-02-01/ (9.4.2024).
• Reuters, (2022b). “Finland’s president held “open and direct” talks with Turkey’s Erdogan”, https://www.reuters.com/world/europe/finlands-president-held-open-direct-talks-with-turkeys-erdogan- 2022-05-21/ (8.4.2024).
• Sözcü, (2023). “CHP’den İsveç’in NATO üyeliğine destek”, https://www.sozcu.com.tr/chpden-isvecin-nato- uyeligine-destek-wp7744104 (1.24.2024).
• Star, (2022). “PKK’yı İsveç Fonluyor”, https://www.star.com.tr/dunya/terore-destek-bir-kez-daha-desifre- oldu-pkkyi-isvec-fonluyor-haber-1718983/ (18.11.2023).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı, (2022a). “Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ile Telefon Görüşmesi”,
• https://www.tccb.gov.tr/basin-aciklamalari/365/136355/cumhurbaskani-recep-tayyip-erdogan-finlandiya- cumhurbaskani-sauli-niinisto-ile-bir-telefon-gorusmesi-gerceklestirdi- (9.3.2024).
• T.C. Cumhurbaşkanlığı, (2022b). “Türkiye, Finlandiya ve İsveç tarafından NATO Madrid Zirvesi’nde imzalanan Üçlü Muhtıra çerçevesinde kurulan Daimi Ortak Mekanizma’nın ilk toplantısı”, https://www.tccb.gov.tr/cumhurbaskanligi-sozculugunden/1695/139255/turkiye-finlandiya-ve-isvec- tarafindan-nato-madrid-zirvesi-nde-imzalanan-uclu-muhtira-cercevesinde-kurulan-daimi-ortak- mekanizma-nin-ilk-toplantisi- (9.3.2024).
• The Christian Science Monitor, (2014). “Could Putin’s Russia push neutral Finland into NATO’s arms?”, https://www.csmonitor.com/World/Europe/2014/1015/Could-Putin-s-Russia-push-neutral-Finland-into- NATO-s-arms (3.3.2024).
• TRT Haber, (2023). “Cumhurbaşkanı Erdoğan açıkladı: Finlandiya’nın NATO üyeliğine onay”, https://www.trthaber.com/haber/gundem/cumhurbaskani-erdogan-acikladi-finlandiyanin-nato- uyeligine-onay-753958.html (24.3.2024).
• U.S. Department of State, (2023). “Secretary Antony J. Blinken and Turkish Foreign Minister Mevlut Cavusoglu at the Deposit of Türkiye’s Instruments of Ratification of Finland’s NATO Accession”, https://www.state.gov/secretary-antony-j-blinken-and-turkish-foreign-minister-mevlut-cavusoglu-at- the-deposit-of-turkiyes-instruments-of-ratification-of-finlands-nato-accession/ (21.3.2024).
• Verkkouutiset, (2014). “Verkkouutiset selvitti: Kansa valmis Natoon, jos valtiojohto niin haluaa”, https://www.verkkouutiset.fi/a/verkkouutiset-selvitti-kansa-valmis-natoon-jos-valtiojohto-niin-haluaa- 17919/#04d2c99a, 26.03.2024.
• Yeni Şafak, (2022). “HDP’den Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya için NATO vetosuna tepki”, https://www.yenisafak.com/gundem/hdpden-turkiyenin-isvec-ve-finlandiya-icin-nato-vetosuna-tepki-3831268 (10.4.2024).
• Yenişafak, (2023). “İsveç’in hayali: Kılıçdaroğlu kazanırsa NATO üyesi oluruz”, https://www.yenisafak.com/dunya/isvecin-hayali-kilicdaroglu-kazanirsa-nato-uyesi-oluruz-4525517 (27.12.2023).
• YLE, (2022a). “Finland’s Parliament approves Nato application in historic vote”, https://yle.fi/a/3-12449487 (13.2.2024).
• YLE, (2022b). “It’s official: Finland to apply for Nato membership”, https://yle.fi/a/3-12446441 (27.03.2024).
• YLE, (2022c). “Marin on Nato: Finland should keep options open”, https://yle.fi/a/3-12255035 (27.03.2024).
• YLE, (2022d). “Turkey blocks accession talks as Finland, Sweden formally submit application letters to Nato”, https://yle.fi/a/3-12450593 (9.11.2023).
• YLE, (2022e). “Turkey may oppose Finland and Sweden joining Nato, Erdogan says”, https://yle.fi/a/3- 12445222 (11.11.2023).
• TDA (524), 219047/212676/0, 17.02.1940.
• TDA (524), 219049/212678/27, 12.10.12.
• TDA (524), 219061/212428/0, 23.01.1947.
• TDA (524), 219827/212985/0, 18.07.1928.
• TDA (524), 219861/213154/1, 17.05.1931.
• TDA (524), 219865/213223/0, 13.06.1931.
• TDA (524), 219865/213223/3, 30.04.1931.
• TDA (524), 219865/213223/4, 22.05.1931.
• TDA (539), 219556/213211/0, 28.06.1949.
• TDA (539), 220207/213150/0, 15.02.1949.
• TDA (539), 220209/213962/0, 16.02.1949.
• TDA (539), 220209/213962/0, 19.02.1949.
• TDA (539), 220209/213962/0, 24.02.1949.
• TDA (539), 220209/213962/0, 5.03.1949.
• TDA (539), 220209/213962/16, 8.02.1949.
• TDA, (524), 219050/212679/0, 9.02.1949.
• TDA, (539), 220209/213962/0, 16.02.1940.