ÇÖZÜM ODAKLI KISA SÜRELİ TERAPİNİN OKULLARDA KULLANIMI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, , 147 - 160, 31.12.2023

Şeyma Nur Bal

https://doi.org/10.56677/mkuefder.1394792

Öz

Okullar doğası gereği kalabalık ve birden çok problemin aynı anda yaşanabileceği bir mekandır. Birbirinden farklı insanların yer aldığı bu çok kültürlü ortamda yaşanan problemlerin çözümünün ise hızlı bir şekilde olması beklenmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalar, git gide artan sayıda öğrencinin depresyon, anksiyete, madde bağımlılığı ve kendine zarar verme davranışı gibi ruh sağlığı sorunlarıyla mücadele ettiğini ve bu öğrencilerde onda birinde ciddi duygusal problemlerin bulunduğunu görülmektedir. Yaşanan bu olaylar önleme, çözme gibi durumlarda okul rehberlik hizmetlerine büyük iş düşmektedir. Okul psikolojik danışmanlarından kısa sürede problemleri çözmeleri beklentisi ise onları kısa süreli yaklaşımlara yönelmeyi beraberinde getirmiştir. Bunun sonucunda ise çözüm odaklı kısa süreli terapi yaklaşımının okullarda kullanımı gittikçe önem kazanmıştır. Bu çalışmada Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapinin ne olduğu hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca, bu yaklaşımın okullarda kullanımına yönelik yapılan araştırmalar dikkate alınarak çözüm odaklı kısa süreli terapinin okullarda kullanımı incelenen literatür bağlamında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

okul psikolojik danışmanlığı, çözüm odaklı kısa süreli terapi, okul

Kaynakça

• Akbaş, E. (2021). Çözüm odaklı yaklaşımın adölesanlarda öfke yönetimine ve şiddet davranışına etkisi. (Tez No. 675410). [Doktora tezi, Pamukkale Üniversitesi- Denizli]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aktan, M. C. (2016). Türkiye’de okullarda öğrencilerin karşılaştıkları problemler ve okul sosyal hizmeti. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(1), 298-310.
• Alikaşifoğlu, M. (2011). Akran istismarı. Türk Pediatri Arşivi Dergisi 46, s. 31-34.
• Arslan, H. N., Terzi, Ö., Dabak, Ş., & Pekşen, Y. (2012). Substance, cigarette and alcohol use among high school students in the provincial center of Samsun, Turkey. Erciyes Medical Journal/Erciyes Tıp Dergisi, 34 (2).
• Arslan, N., & Akın, A. (2016). Çözüm odaklı kısa süreli grupla psikolojik danışmanın lise öğrencilerinin akran zorbalığına etkisi. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 72-84. https://doi.org/10.19126/suje.62580
• Arslan, Ü., & Gümüşçağlayan, G. (2018). Çözüm odaklı kısa süreli terapiye kısa bir bakış. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (47), 491-507. https://doi.org/10.21764/maeuefd.396228
• Atik, G., Özmen, O. & Kemer, G. (2012). Zorbalık ve boyun eğme davranışı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 45(1), 191-208.
• Bayar, A., & Balcı, M. (2023). Okul Rehber Öğretmenlerinin Bakış Açısından Akran Zorbalığı Ve Çözüm Yolları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(4), 87-105.
• Bayraktar, Y., & Ekşioğlu, S. (2021). Determining the opinions of guidance teachers on the problems they encounter at school. Yıldız Journal of Educational Research, 6(1), 9-20. doi: 10.51280/yjer.2021.010
• Berktin, C. T. (1974). Öğrenci Problemleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Bilgin, O. (2016). Çözüm odaklı kısa süreli grupla psikolojik danışmanın ergenlerin özgüven düzeyine etkisi. (Tez No. 448206). [Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi- Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bloom, B.L. (1997). Planned Short-term Psychotherapy: A Clinical Handbook (2nd ed.), Needham Heights, MA: Allyn & Bacon.
• Boztaş, M. H., & Arısoy, Ö. (2010). Uçucu madde bağımlılığı ve tıbbi sonuçları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 516-531.
• Bulut, S.S. (2010). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Sınav Kaygıları, Saldırganlık Eğilimleri ve Problem Çözme Becerilerindeki Yetersizliklerin Sağaltımında Grupla Çözüm Odaklı Kısa Terapinin Etkileri. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 30(2).
• Bulut, Y. & Alcı, B. (2014). Cyberbullying Among Secondary School Students. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2), 45-64.
• Cengizhan, C. (2005). Öğrencilerin bilgisayar ve internet kullanımında yeni bir boyut: “İnternet bağımlılığı”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 83-98.
• Christopher A, Kearney CA. & Bensaheb A. (2006). School absenteeism and school refusal behavior: A review and suggestions for school-based health professionals. J Sch Health, 76:3-7. https://doi.org/10.1111/j.1746-1561.2006.00060.x
• Corcoran, J. (2006). A comparison group study of solution-focused therapy versus “treatmentas-usual” for behavior problems in children. Journal of Social Service Research, 33(1), 69- 81. https://doi.org/10.1300/J079v33n01_07
• Corey, G. (2015). Psikolojik danışma, psikoterapi kuram ve uygulamaları (Çev. Tuncay Ergene). Mentis Yayıncılık.
• Çitemel, N. (2014). Çözüm odaklı kısa süreli grupla psikolojik danışmanın lise öğrencilerinin akran zorbalığına etkisi. (Tez No. 358197). [Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi- Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Dameron, M. L. (2016). Person-Centered Counseling and Solution-Focused Brief Therapy: An Integrative Model for School Counselors. Journal of School Counseling, 14(10), n10. De Shazer, S. (1985). Keys to solutions in brief therapy. Norton.
• Doğan, S. (2000). Okul psikolojik danışmanları için yeni ve pratik bir yaklaşım: Çözüm-odaklı kısa süreli psikolojik danışma. Eğitim ve Bilim, 25(116). doi: 10.1002/9781119221562.ch4
• Doğasal, O., & Karakartal, D. A. (2021). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapiye Kuramsal Bir Bakış. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 7(15), 130-142.
• Due, P., Holstein, B. H. & Lynch, J. (2005). Bullying and symptoms among school-aged children: international comparative cross sectional study in 28 countries. European Journal of Public Health, 15(2), 128–32. https://doi.org/10.1093/eurpub/cki105
• EMCDDA. (2019). Avrupa Uyuşturucu Raporu 2021: Eğilimler ve Gelişmeler (ISSN 2363-3972). Lüksemburg Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Bürosu.
• Emiroğlu, S., & Kurt, D. G. (2023). Psikolojik danışman bakış açısıyla okul terki. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 6(1), 51-78. https://doi.org/10.58433/opdd.1267965
• Franklin, C., Biever, J., Moore, K., Clemons, D., & Scamardo, M. (2001). The effectiveness of solutionfocused therapy with children in a school setting. Research on Social Work Practice, 11(4), 411-434. https://doi.org/10.1177/104973150101100401
• Franklin, C., Guz, S., Zhang, A., Kim, J., Zheng, H., Hai, A. H., ... & Shen, L. (2022). Solution-focused brief therapy for students in schools: A comparative meta-analysis of the US and Chinese literature. Journal of the Society for Social Work and Research, 13(2), 381-407.
• Franklin, C., Moore, K. & Hopson, L. (2008). Effectiveness of Solution-focused Brief Therapy in a School Setting. Children & Schools, 30(1), 15-26. https://doi.org/10.1093/cs/30.1.15
• Garza López, A. (2013). Estudio de caso: el proceso de la terapia breve en el afrontamiento del estrés en un cuidador de paciente diagnosticado con afasia. [Doctoral dissertation, Universidad Autónoma de Nuevo León].
• Gençdoğan, B. (2014). Çözüm odaklı terapi yaklaşımı. psikolojik danışma kuramları. A. Akın ve R. Şahin (Editörler), s. 325-354. Lisans Yayıncılık.
• Gerrard, B. (2008). School-based family counseling: overview, trends, and recommendations for future research. International Journal for School-Based Family Counseling, 1(1), 1- 30.
• Gingerich, W. J., & Eisengart, S. (2000). Solution‐focused brief therapy: A review of the outcome research. Family process, 39(4), 477-498. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2000.39408.x
• Gingerich, W. J., & Wabeke, T. (2001). A solution-focused approach to mental health intervention in school setting. Children & Schools, 23(1), 33-47. https://doi.org/10.1093/cs/23.1.33
• Gökçe, S. Önal Sönmez, A. Yusufoğlu, C., Yulaf, Y. & Adak, İ. (2017). Erken dönem uyumsuz şemaların ergenlik dönemi depresif bozuklukla ilişkisi, Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(3), 283-291. doi: 10.5455/apd.238486
• Guterman, J. T. & Rudes, J. (2015). A solution-focused approach to rationalemotive behavior therapy: toward a theoretical integration. Journal of Rational-Emotive & Cognitive Behavior Therapy 23 (3) 223- 244. https://doi.org/10.1007/s10942-005-0012-z
• Hamurcu, S. (2020). İlkokul öğrencilerinde akran zorbalığı: Ankara Pursaklar örneği. OPUS International Journal of Society Researches, 16(Eğitim ve Toplum Özel sayısı), 5540-5564. https://doi.org/10.26466/opus.758653
• Hatunoğlu, A. & Hatunoğlu, Y. (2006). Okullarda verilen rehberlik hizmetlerinin problem alanları. Kastamonu Eğitim Dergisi, C. 14, S. 1, s. 333-338.
• Henden, J. (2008). Preventing suicide: The solution focused approach. John Wiley & Sons.
• Juhnke, G. A. (1996). Solution-focused Supervision: Promoting Supervise Skills and Confidence Through Successful Solutions. Counselor Education and Supervision, 36, 48-57. https://doi.org/10.1002/j.1556-6978.1996.tb00235.x
• Kaffenberger, C. J. & Seligman, L. (2007). Helping students with mental and emotional disorders. B. T. Erford (Ed.). Transforming the school counseling profession in (s. 249-283). Upper Saddle River, NJ: PrenticeHall.
• Karataş, Z. & Tagay, Ö. (2018). Okul Psikolojik Danışmanının El Kitabı. Ayrıntı Basımevi.
• Karataş, Z. & Yavuzer, Y. (2018). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları: Örnek uygulamalarla temel ve güncel kuramlar. Pegem Akademi.
• Kearney CA. (2007). Forms and functions of school refusal behavior in youth: An empirical analysis of absenteeism severity. J Child Psychol Psychiatry, 48:53–61. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2006.01634.x
• Keiyinci, S. (2022). Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin uygulanmasında karşılaşılan güçlüklere ilişkin rehber öğretmen algıları (Tez No. 766749) [Yüksek lisans tezi, Hitit Üniversitesi- Çorum].
• Kılıç, C., Şensoy, G., & Ebru, İ. K. İ. Z. (2022). Okul psikolojik danışmanlarının davranım sorunları gösteren lise öğrencileriyle çalışma deneyimleri. Milli Eğitim Dergisi, 51(234), 1233-1256. https://doi.org/10.37669/milliegitim.853538
• Kırağ, N., Yıldız, H., Hayar, E., Güdü, G., Kandemir, E., Çınar, H., & Öztürk, N. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin internet bağımlılığı ve ilişkili faktörler, Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 15-36.
• Kim, S., & Franklin, C. (2008). Solution-focused brief therapy in schools: A review of the outcome literature. Children and Youth Services Review, 31, 464-470. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2008.10.002
• Lee, D. & Gavine, D. (2003). Goal-Setting and Self-Assessment in Year 7 Students. Journal of Educational Research, 45(1), 49-59. https://doi.org/10.1080/0013188032000086118
• Lewis, W. (1996). A proposal for initiating family counseling interventions by school counselors. The School Counselor, 44(2), 93-99.
• Liu, C. (2017). Examining the effectiveness of Solution-Focused Art Therapy (SF-AT) for sleep problems of children with traumatic experience [Doctoral dissertation, Ohio State University- Ohio]. OhioLINK Electronic Theses and Dissertations Center. http://rave.ohiolink.edu/etdc/view?acc_num=osu1500567615448267
• MacDonald, A. J. (2007). Solution-focused therapy: Theory, Research and Practice (1st Ed.). Sage Publications Inc.
• Malhotra, R., & Suri, S. (2020). Efficacy of Solution Focused Brief Therapy on Self-concept of Bullied Adolescents. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(05), 3930-3936. doi:10.37200/IJPR/V24I5/PR2020101
• Metcalf, L., & Connie, E. (2009). The art of solution focused therapy. Springer.
• Meydan, B. (2013). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Psikolojik Danışma: Okullardaki Etkililiği Üzerine Bir İnceleme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(39), 120-129.
• Miller, S.D., & Berg, I.K. (1995). The Miracle Method: A Radically New Approach to Problem Drinking, Norton & Company.
• Mohapatra, S., Agarwal, V., & Sitholey, P. (2013). Pediatric anxiety disorders. Asian Journal of Psychiatry, 6(5), 356-363. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2013.06.017
• Murdock, N. L. (2017). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. (2. Baskı), Akkoyun, F. (Çev.). Nobel Yayınları.
• Murphy, J. J. (1997). Solution Focused Counseling in Middle and Hight Schools. Alexandria VA, ACA.
• Murphy, J. J. (2022). Solution-focused counseling in schools. John Wiley & Sons.
• Nelson TS. (2019). Solution-Focused Brief Therapy with Families. Routledge. S: 212.
• Newsome, W. S. (2004). Solution-focused brief therapy groupwork with at-risk junior high school students: Enhancing the bottom line. Research on Social Work Practice, 14(5), 336-343. https://doi.org/10.1177/1049731503262134
• Nims, D. R. (2007). Integrating play therapy techniques into solution-focused brief therapy. International Journal of Play Therapy, 16(1), 54–68. https://doi.org/10.1037/1555-6824.16.1.54
• O'Hanlon, W.H., & Weiner-Davis, M. (1989). In Search of Solutions: A New Direction in Psychotherapy, Norton & Company.
• Okyay, C., & Bingöl, T. (2022). Lise öğrencileriyle çözüm odaklı kısa süreli yaklaşıma dayalı olarak yürütülen tezlerin incelenmesi. Journal of Sustainable Education Studies, (Özel Sayı (Ö1), 88-96.
• Onar, G., Odabaş, İ. S., & Canbolat, Z. (2021). Adolesan Döneminin Psikolojik Profili, Sorunları ve Koruyucu Sağlık Hizmetleri. Turkey Health Literacy Journal, 2(1), 52-66. doi:10.54247/SOYD.2021.25
• Özbay, A. (2017). Sanal zorbalığa maruz kalan ergenlerin çözüm odaklı kısa süreli terapi yönelimli psikoeğitim programının psikolojik belirtiler ve sanal mağduriyete etkisi. (Tez No. 470999). [Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi- Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özcan Ö, Kılınç BG, Aysev A. (2006). Okul korkusu yakınması olan çocukların ana babalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergi, 17:173- 80.
• Ratner, H., George, E., & Iveson, C. (2012). Solution focused brief therapy: 100 key points and techniques. Routledge.
• Selekman, M. D. (2005). Children in therapy: Using the family as a resource. Norton.
• Siyez, D. M., ve Tuna, D. (2014). Lise öğrencilerinin öfke kontrolü ve iletişim becerilerinde çözüm odaklı psiko-eğitim programının etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41). https://doi.org/10.17066/pdrd.48384
• Sklare, G. B. (2016). Okul danışmanları için çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danışma. (D. M. Siyez, Çev.) Pegem Akademi Yayıncılık.
• Sklare, G.B. (2023). Brief Counseling that Works: A Solution-focused Approach for School Counselors, Thousand Oaks, CA: Corwin Press, Inc.
• Soysal, F. S. Ö., Aslı, U. Z., & Aysan, F. (2016). Okul Psikolojik Danışmanlarının Psikolojik Danışma Yaklaşımlarına İlişkin Görüşleri. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(46), 53-69.
• Stoep, A. V., Weiss, N. S., Saldanha, E., Cheney, D. & Cohen, P. (2003). What proportion of failure to complete secondary school in the U. S. population is attributable to adolescent psychiatric disorders. Journal of Behavioral Health Services & Research, 30, 119-124. https://doi.org/10.1007/BF02287817
• Subaşı, Y. (2022). Madde kullanımı olan geç ergenlerde akran zorbalığı ve bilişsel çarpıtmaların incelenmesi (Tez No. 748795). [Yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi- İstanbul]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şahin, S., & Siyez, D. (2023). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Terapi: Temeller, Kavramlar ve Teknikler. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 1-18. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1052711
• Tagay, Ö. (2008). Okullarda Ruh Sağlığı Hizmetleri. Kuramsal Eğitim Bilim, 1(2), 76-83.
• Teich, J. L., Buck, J. A., Graver, L., Schroeder, D. & Zheng, D. (2003). Utilization of public mental health services by children with serious emotional disturbances. Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research, 30, 523-534. https://doi.org/10.1023/A:1025031218735
• Uysal, R. (2014). Çözüm odaklı kısa süreli yaklaşıma dayalı bir müdahale programınn ergenlerde risk alma davranışına etkisi. (Tez No. 358198) [Doktora tezi, Sakarya Üniversitesi- Sakarya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ünal, M. (2020). Çözüm odaklı psikolojik danışma yaklaşımına dayalı grupla psikolojik danışmanın ruminasyon ve öğrenilmiş çaresizlik üzerindeki etkisi. (Tez No. 642484). [Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi- İzmir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Walter, J.L., & Peller, J.E. (1992). Becoming Solution-focused in Brief Therapy, Brunner/Mazel Publishers.
• Whelley, P.C., Bryson, D. (2002). “Mental Health: More than Not Being Ill”, Education Digest, 68, 4, 51-56.
• WHO. (2019). Knowledge Summary:Women’s, Chıldren’s And Adolescents’ Health.
• Yüksel-Şahin, F. (2016). Okul Psikolojik Danışmanlarının Okullarında Verdikleri Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetlerini Değerlendirmeleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24 (1), 281-298.
• Zorlu, E. (2017). Öfke denetimi eğitim programının lise öğrencilerinin sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarına etkisi. (Tez No. 456553). [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi- Konya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.