ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE SİBER ZORBALIK AÇISINDAN İNTERNET BAĞIMLILIĞI VE SOSYAL MEDYA KULLANIMININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 9, 38 - 53, 30.06.2022

Özge Canoğulları , Yasin Yılmaz , Fulya Cenkseven Önder

Öz

Çalışmada üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı ile sosyal medya kullanım puanlarının siber zorbalığa maruz kalma ve siber zorbalık yapma açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin siber zorbalık yapma ve siber zorbalığa maruz kalma durumlarına göre sosyal medya kullanım amaçlarını da incelenmiştir. Kolay ulaşılabilir örneklem yöntemi kullanılarak Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi (n=193) ve Çukurova Üniversitesi (n=109) Eğitim Fakültesi’nde farklı bölümlerde öğrenim gören 302 öğrenciye ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, İnternet Bağımlılık Ölçeği (Hahn ve Jerusalem, 2001), Sosyal Medya Kullanım Ölçeği (Deniz ve Tutgun-Ünal, 2019) ve Siber Zorbalık Ölçeği (Garaigordobil, 2017) kullanılmıştır. Verilerin analizinde siber zorbalık yapma ve siber zorbalığa maruz kalma değişkenine ait puanların sosyal medya kullanım amaçlarına göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği Mann Whitney U testi aracılığıyla incelenmiştir. Öğrencilerin siber zorbalığa maruz kalma ve siber zorbalık davranışı gösterip göstermemeye göre internet bağımlığı ve sosyal medya kullanım amacı puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla t testi kullanılmıştır. Analiz sonucunda siber zorbalığa maruz kalıp kalmamaya göre sosyal medya kullanımı, siber zorbalık yapma-yapmamaya göre ise internet bağımlılığı puanlarının anlamlı düzeyde farklılaştığı belirlenmiştir. Aynı zamanda sosyal medyayı “içerik paylaşma” amacıyla kullanan öğrencilerin siber zorbalığa maruz kalma puanlarının anlamlı olduğu, sosyal medya kullanım amaçlarıyla siber zorbalık davranışı gösterme arasında ise anlamlı farklılık olmadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

internet bağımlılığı, siber zorbalık, sosyal medya kullanımı

Kaynakça

• Abaido, G. M. (2020). Cyberbullying on social media platforms among university students in the United Arab Emirates, International Journal of Adolescence and Youth, 25 (1), 407-420, DOI: 10.1080/02673843.2019.1669059.
• Aboujaoude, E. (2010). Problematic Internet use: An overview. World Psychiatry, 9(2), 85-90.
• Altundağ, Y . (2016). Lise öğrencilerinde sanal zorbalık ve problemli internet kullanımı ilişkisi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 3 (1), 27-43.
• Armağan, A. (2013). Gençlerin sanal alanı kullanım tercihleri ve kendilerini sunum taktikleri: Bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (27), 78-92.
• Bağatarhan, T. & Siyez, D. M. (2017). Ergenlik döneminde internet bağımlılığını önleme programları: Sistematik gözden geçirme. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4(2), 243‒265.
• Baştürk Akca, E., Sayımer, İ. & Ergül, S. (2015). Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımları ve siber zorbalık deneyimleri: Ankara örneği. Global Media Journal TR Edition, 5 (10), 71-86.
• Beran, T. & Li, Q. (2007). The relationship between cyberbullying and school bullying. Journal of Student Wellbeing, 1, 15-33.
• Bozkurt, H. Şahin, S. & Zoroğlu, S. (2016). İnternet bağımlılığı: Güncel bir gözden geçirme. Journal Of Contemporary Medicine, 6(3), 235-247.
• Caplan, S. E. (2002). Problematic internet use and psychosocial well-being: Development of a theory-based cognitive-behavioral measurement instrument. Computers in Human Behavior, 18(5), 553–575.
• Çapan, B., Bakioğlu, F. & Kırteke, S. (2020).Siber Zorbalık Ölçeğinin Türk kültürüne uyarlanması: Psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21,39-47.
• Çeçen, A. R. (2007). The Turkish short version of the Social and Emotional Loneliness Scale for Adults (SELSA-S): Initial development and validation. Social Behavior and Personality: An international journal, 35(6), 717-734.
• Davis, R. A. (2001). A cognitive - behavioral model of pathological Internet use (PIU). Computers in Human Behavior, 17(2),187-195. Demir, Ö., & Seferoğlu, S . (2016). Bilgi okuryazarlığı, internet bağımlılığı, sanal aylaklık ve çeşitli diğer değişkenlerin sanal zorbalık ile ilişkisinin incelenmesi. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 3(1), 1-26.
• Dempsey, A.G., Sulkowski, M.L., Nichols, R. & Storch, E. A. (2009). Differences between peer victimization in cyber and physical settings and associ¬ated psychosocial adjustment in early adolescence. Psychol Sch., 46(10), 962–972.
• Deniz, L. & Tutgun-Ünal, A. (2019). Sosyal medya çağında kuşakların sosyal medya kullanımı ve değerlerine yönelik bir dizi ölçek geliştirme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1025-1057. DOI: 10.26466/opus.557240.
• Dilmaç, B. (2009). Sanal zorbalığı yordayan psikolojik ihtiyaçlar: Lisans öğrencileri için bir ön çalışma. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(3), 1291-1325.
• Dinç, E. S. (2020). Sosyal medya ortamlarında siber zorbalık: Lise öğrencilerinin siber zorbalık deneyimlerinin incelenmesi. Yeni Medya Elektronik Dergi, 4 (1), 24-39.
• Döner, C. (2011). İlköğretim öğrencilerinde internet bağımlılığının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Eroğlu, Y. (2014). Ergenlerde siber zorbalık ve mağduriyeti yordayan risk etmenlerini belirlemeye yönelik bütüncül bir model önerisi. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Eroğlu, Y. & Güler, N. (2015). Koşullu öz-değer, riskli internet davranışları ve siber zorbalık/mağduriyet arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5/3, 118-129. http://dx.doi.org/10.19126/suje.56594
• Fredstrom, B.K., Adams, R.E. & Gilman, R. (2011). Electronic and school-based victimization: Unique contexts for adjustment difficulties during adolescence. J Youth Adolescent, 40(4), 405–415.
• Greenfield, D.N. (1999). The nature of Internet addiction: Psychological factors in compulsive internet use. Paper presentation at the 1999 American Psychological Association Convention, Boston, MA.
• Griffiths, M.D. (2015). Problematic technology use during adolescence: Why don’t teenagers seek treatment? Education and Health, 33(1), 6-9.
• Griffiths M.D. (2000). Internet addiction: Time to be taken seriously? Addiction Research, 8, 413-418.
• Garaigordobil, M. (2017). Psychometric properties of the cyberbullying test, a screening instrument to mea-sure cybervictimization, cyberaggression, and cyberobservation. J Interpers Violence, 32(23), 3556-3576.
• Haase, A.Q. & Young, A. L. (2010). Uses and gratifications of social media: A comparison of Facebook and instant messaging. Bulletin of Science Technology Society, 30 (5), 350-361.
• Hahn, A., & Jerusalem, M. (2001). Internetsucht: Reliabilität und validität in der online-Forschung. Online: http://psilab.educat.huberlin.de/ssi/publikationen/internetsucht_onlineforschung_2001b.pdf
• Hall, A.S. & Parsons, J, (2001) Internet addictions: College student case study using best practices in cognitive behavior therapy. Journal of Mental Health Counseling, 23,312-327.
• Hinduja S. & Patchin J. W. (2008). Cyberbullying: An exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant Behavior, 29, 129-156.
• Hinduja, S., & Patchin, W. J. (2014). Cyberbullying: Identification, prevention, & response, cyberbullying research center. http://cyberbullying.org/Cyberbullying-IdentificationPrevention-Response.pdf
• Holden C. (2001). 'Behavioral' addictions: Do they exist? Science, 294(5544), 980-982.
• Jung, Y.E., Leventhal, B., Kim, Y. S. …et al. (2014). Cyberbullying, problematic internet use, and psychopathologic symptoms among Korean youth. Yonsei Med J, 55(3):826-830.
• Karaca, M. (2007). Sosyolojik Bir Olgu Olarak İnternet Gençliği: Elazığ Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Elazığ: FÜ. SBE.
• Kang, M. & Schuett, M. A. (2013). Determinants of sharing travel experiences in social media. Journal Of Travel &Tourism Marketing, 30, 93–107. Kim K, Ryu E, Chon M.Y… et al. (2006). Internet addiction in Korean adolescents and its relation to depression and suicidal ideation: A questionnaire survey. International Journal of Nursing Studies 43, 185-192.
• Korkeila, J., Kaarlas, S., Jaaskelainen, M., Vahlberg, T. & Taiminen, T. (2010) Attached to the web—harmful use of the Internet and its correlates. Eur. Psychiatry 25(4), 236–241.
• Korkmaz, Ö., Usta, E. & Usta, İ. (2014). Sanal Ortam Yalnızlık Ölçeği (SOYÖ): Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 144-159.
• Kowalski, R. M., Limber, P., & Agatston, P.W. (2008). Cyberbullying: Bullying in the digital age: Molden, MA: Blackwell Publishing. Lee, S. & Shin, C. (2004). The effect of the service quality of public sports facilities on service loyalty. Journal of KAHPERD, 43(1), 425-433.
• Lei, L. & Yang, Y.(2007). Ergen Patolojik İnternet Kullanım Ölçeği’nin geliştirilmesi ve doğrulanması. Acta Psychologica Sinica, 39 (4), 688-696.
• Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: Research into cyberbullying and cyber victimisation. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
• López-Vizcaíno, M. F., Nóvoa, F. J., Carneiro, V. & Cacheda, F. (2021). Early detection of cyberbullying on social media networks. Future Generation Computer Systems, 118, 219–229. www.elsevier.com/locate/fgcs
• Mangold, W. G. & Faulds, D. J. (2009). Social Media: The new hybrid element of the promotion mix. Business Horizons, 52, 357-365. Mesch, G. S. (2009). Parental mediation, online activities, and cyberbullying. CyberPsychology & Behavior, 12(4), 387-393.
• Metli, G. & Şirin, T. (2019). Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve insani değerleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(77), 179-200.
• Olweus, D. (2012). Invited expert discussion paper Cyberbullying: An overrated phenomenon? European Journal Of Developmental Psychology, 1 -19. https://www.researchgate.net/publication/254222937
• Patchin, J. W. & Hinduja, S. (2010). Cyberbullying and Self-Esteem. Journal of School Health, 80 (12), 614-621. https://www.researchgate.net/publication/284484160
• Pempek, T. A., Yermolayeva, Y. A. & Calvert, S. L. (2009). College students' social networking experiences on Facebook. Journal of Applied Developmental Psychology, 30, 227–238.
• Petersen, K.U., Weymann, N., Schelb Y., Thiel, R. & Thomasius, R. (2009). Pathological internet use - epidemiology, diagnostics, co-occurring disorders and treatment. Fortschr Neurol Psychiatr. 77(5), 263–271. doi:10.1055/s-0028-1109361.
• Semerci, A. (2017). Lise öğrencilerinin siber zorbalık ve mağduriyet durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1285-1300.
• Şahin, C. & Korkmaz, Ö. (2011). İnternet bağımlılığı ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 101-115.
• Topçu, Ç., Erdur-Baker, Ö. & Çapa-Aydin, Y. (2008). Examination of cyberbullying experiences among Turkish students from different school Types. CyberPsychology & Behavior 11(6), 643-648.
• TUİK (2020). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2021-37437 sitesinden 26.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Tuncer, M. ve Dikmen, M. (2016). Sosyal ağlarda bekleyen yeni tehlike: Siber zorbalık. 4. International Instructional Technologies and Teacher Education Symposium, 94-104.
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Ünver, H. & Koç, Z. (2017). Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15 (2), 117-140.
• Whittaker, E. & Kowalski, R. M. (2015). Cyberbullying via social media. Journal of School Violence, 14, 11–29.
• Widyanto, L. & Griffiths, M. (2007). Internet addiction: Does it really exist? (revisited). In J. Gackenbach (Ed.), Psychology and the Internet: Intrapersonal, interpersonal, and transpersonal implications (2nd ed.). (pp. 141-163). San Diego, CA: Academic Press.
• Wigderson, S. & Lynch, M. (2013). Cyber- and traditional peer victimization: Unique relationships with adolescent well-being. Psychol Violence, 3(4), 297–309.
• Wolak, J., Mitchell, K., & Finkelhor, D. (2007). Does online harassment constitute bullying? An exploration of online harassment by known peers and online-only contacts. Journal of Adolescent Health, 41, 51-58.
• Vandebosch, H. & Van Cleemput, K. (2010). Cyberbullying among youngsters: profiles of bullies and victims. New Media Society, 11(8): 1349–1371. Doi: 10.1177/1461444809341263.
• Yaman, E. & Peker, A. (2012). Ergenlerin Siber zorbalık ve siber mağduriyete ilişkin algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3),819 -833.
• Yao, M., Chelmis, C. & Zois, D. S. (2019). Cyberbullying ends here: Towards robust detection of cyberbullying in social media. https://doi.org/10.1145/3308558.3313462.
• Ybarra, M. L. & Kimberly, J. M. (2004).Youth engaging in online harassment, İnternet use and personal characteristics. Association for Professionals in Social Services Journal for Adolescents, 27(3), 319-336.
• Ybarra, M. & Mitchell, K. J. (2004). Youth engage in online harassment: Associations with caregiver-child relationships, İnternet use, and personal characteristics. Journal of Adolescence, 27 (3), 319-336.
• Young, K.S. (1998). Caught in the Net: How to Recognize Internet addiction and A Winning Strategy for Recovery. New York, NY: John Wiley and Sons, Inc.
• Young, K. S. (1996). Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior, 1(3), 237-244.
• Young, K.S. (1999). Internet addiction: Evaluation and treatment. Student Brit Med J, 7, 351–352.