Ömer Seyfettin'de Siyasî Kültürün Hicvi/ Ömer Seyfettin's Satırızatıon to Polıtıcal Culture

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 18, 311 - 321, 25.11.2013

Orhan Oğuz

Öz

Ömer Seyfettin (1884-1920), II. Meşrutiyet döneminin öncesinde ve sonrasında Osmanlı toplumunda yaşanan gelişmelere tanıklık etmiştir. Yazar, bu gelişmeler üzerine bir aydın olarak düşünmüş ve bir sanatçı olarak fikirlerini eserlerine yansıtmıştır. Bu çalışmada, Ömer Seyfettin'in Efruz Bey romanının ilk bölümünü oluşturan ve müstakil bir eser olarak da okunabilen “Hürriyete Layık Bir Kahraman” adlı hikaye incelenecektir. Hikaye, dikkate değer bir malzeme sunmaktadır: Türk toplumunun önemli değişim dönemlerinden birini, II. Meşrutiyet'in ilanını konu almakta; saray, Babıali çevresi, Jön Türk hareketi gibi siyasî çevre ve aktörlere değinmektedir. Yaşadığı dönemin siyasî kültürüne yönelik olarak yazarın birçok konuda eleştiriler yönelttiği görülmektedir. Ömer Seyfettin, bu siyasî kültürü yüzeysellik, kişiye tapma, sahte kahramanlar oluşturma ve yalan üzerinden gerçeği kurgulama gibi kavram ve ifadelerle eleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler: Ömer Seyfettin, Efruz Bey, siyaset, kitle.

Abstract

Ömer Seyfettin (1884-1920), had witnessed social progress of pre and post II. Constitutional period. The writer thought over this progress as an intellectual and reflected his ideas to his works as an artist. In this study, “Hürriyete Layık Bir Kahraman”** by Ömer Seyfettin will be analyzed. This work is the entrance of his novel Efruz Bey and it also can be read as a short story separately. The story presents remarkable materials about the period: the subject of the story is one of important phases of alteration of Turkish society; and it refers to some important political milieus and actors like Sarai***, Babıali****, Jon Turk movement. It can be determined that, the writer has many satirical ideas to the political culture of the period he lived in. Ömer Seyfettin, indicts this political culture for shallowness, cult of personality, formation of fake heroes and construction the reality through falsehood.

Key Words: Ömer Seyfettin, Efruz Bey, politics, mass.

---

** A hero deserving of the liberty.

*** The Ottoman palace.

**** Babıali (the sublime porte) was the central office of Ottoman Empire; the word is used to refer to Ottoman government.

 

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, Efruz Bey, siyaset, kitle

Kaynakça

• Alangu, T. (1968). Ömer Seyfeddin, Ülkücü Bir Yazarın Romanı. İstanbul: May Yayınları.
• Arai, M. (2003). Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Birgen, M. (2000). İttihat ve Terakki'de On Sene. Hazırlayan: Zeki Arıkan. İstanbul: Kitap Yayınnevi.
• Cunbur, M. (1992). “Ömer Seyfettin'in Hayatı ve Eserleri”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu - Atatürk Kültür Merkezi, s. 1-18.
• Çağın, S. (2008). “Fikir Akımları Karşısında Ömer Seyfettin”. Uluslararası Türklük Bilgisi Sempozyumu. Erzurum, 24-27.04.2008.
• Kansu, A. (2002). 1908 Devrimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karpat, K. H. (2009). “Sosyal Ortam ve Edebiyat: Ömer Seyfeddin'in (1884-1920) Edebî Eserlerinde Jön Türk Döneminin (1908-1918) Yansıması”. Osmanlıdan Günümüze Edebiyat ve Toplum. İstanbul: Timaş Yayınları, s. 189-220.
• Kavcar, C. (1984). “Ömer Seyfeddin'in “Efruz Bey” Tipi”. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. C: 17, 1, 359- 375. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/517/6459.pdf (Erişim Tarihi: 12.10.2010)
• Koç, M. (2005). Türk Romanında İttihat ve Terakki. İstanbul: Temel Yayınları.
• Koç, M. (2008). “Ömer Seyfettin'in Eserlerinde II. Meşrutiyet ve İttihat ve Terakki”. Bilig. Güz 2008, 47, 121-146. http://yayinlar.yesevi.edu.tr/files/article/202.pdf (Erişim Tarihi: 13.10.2010)
• Kuran, A. B. (2000). İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ömer Seyfettin (1919). Efruz Bey, Fantezi Roman. İstanbul: Vakit Matbaası.
• Önertoy, O. (1992). “Ömer Seyfettin'in Milliyetçilik Düşüncesi”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu - Atatürk Kültür Merkezi, s. 73-85.
• Parlatır, İ. (1992). “Genç Kalemler Hareketi İçinde Ömer Seyfettin”. Doğumunun Yüzüncü Yılında Ömer Seyfettin. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu - Atatürk Kültür Merkezi, s. 87-111.
• Pehlivan, M. (2009). Ömer Seyfettin'den Oğuz Atay'a Türk Öykücülüğünde İroni. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir.
• Tunaya, T. Z. (1999). Türkiye'de Siyasal Partiler, Cilt 1 İkinci Meşrutiyet Dönemi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye'de Siyasal Gelişmeler (1876-1938) Kanun- Esasî ve Meşrutiyet Dönemi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Tuncer, H. (1999). “Edebiyat Sosyolojisi Açısından Ömer Seyfettin'in “Piç – Hürriyet Bayrakları” ve “Mehdi” Hikayelerine Kısa Bir Bakış”. Edebiyat Araştırma ve İncelemeleri, (ayrıca: 50. Yıl Türkçülük Armağanı, İzmir, 1994, s. 209-215). İzmir: Akademi Kitabevi, s. 103-108.
• Yöntem, A. C. (1935). Ömer Seyfeddin, Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi.