Seyahat Acentaları Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyi: Hatay Örneği/ Burnout Level Of Travel Agencıes' Employees: Hatay Sample

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 14, 87 - 112, 17.03.2014

Hüseyin Altay , Volkan Akgül

Öz

Özet

Turizm endüstrisinin önemli işletme türlerinden birini oluşturan seyahat acentaları, turizm sektöründe üretilen mal ve hizmetlerin müşterilere ulaştırılmasına aracılık eden işletmelerdir. Bu nedenle, her ne kadar teknolojik gelişmeler söz konusu olsa da, bu önemli işlevlerinden dolayı insan emeğine olan gereksinmede çok önemli azalmalar olmamaktadır. Diğer taraftan, seyahat acentalarında; üretimin müşteri ile aynı ortamda gerçekleşmesi, çalışma saatlerinin düzensizliği ve yüz yüze ilişkilerinin yoğunluğundan kaynaklanan bir takım zorluklar yaşanması, çalışanların verimliliğinde, başarılarında ve işten soğumalarında önemli bir faktör olan tükenmişlik duygusunu ortaya çıkarmaktadır. Duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı noksanlığı olarak üç boyutta değerlendirilen tükenmişlik sendromu, çalışanların performansını ve dolayısıyla da işletmenin hizmet kalitesini olumsuz yönde etkilemektedir.

Bu çalışmanın amacı seyahat acentası çalışanlarında tükenmişlik sendromu düzeyini belirlemektir. Maslach Tükenmişlik Envanteri ve demografik değişkenlerden oluşan anket formu, Hatay'da seyahat acentası çalışanlarına uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, Seyahat Acentası, Hatay

 

Abstract

At travel agencies are organizations that mediate goods and services produced in tourism to be transmitted to customers, comprising a significant part of tourism establishments, despite all the technological advances, there has been a decrease towards the demand for human labor. On the other hand, some challenges, resulting from the irregularities of working hours, and density of the face-to-face interaction with the guests may give way to the feeling of burnout, which is an important factor in the accomplishment and discouragement of the employees. Burnout syndrome which can be investigated in three dimension emotional exhaustion, personal accomplishment, and cynicism affect employee performance as well as service quality of the establishment.

The aim of this study is to find out the level of burnout in travel agencies employees. Maslach Burnout Inventory is used to measure the occupational burnout in the travel agencies employees in Hatay.

Keywords: Burnout,  Travel Agencies, Hatay

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Seyahat Acentası, Hatay

Kaynakça

• Kaynakça
• Akçamete, G., Kaner, S. ve Sucuoglu, B. (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik İş Doyumu ve Kişilik, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Arı, G. S., Bal, E, Ç. (2008). “Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 15, Sayı:1,131–148.
• Akıncı, Z. (2002). “Turizm Sektöründe İşgören Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi,4,1–25.
• Alp, H. Ü. (2007). İşletmelerde Tükenmişlik Sendromu ile İş Tatmini İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü işletme Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Budak, G. ve Sürgevil, O. (2005). “Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analize İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama”, D.E.Ü. ""BF. Dergisi, Cilt: 20, Sayı:2, 95–108.
• Can, H. (2005). Organizasyon ve Yönetim, Ankara: Siyasal Kitapevi.
• Çavuş, S. (2005), “İş Analizi ve iş Tasarımı”, (Ed: Cengiz Damar), Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi: İlkeler ve Uygulamalar, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, s.1-51.
• Cemaloglu, N. ve Kayabaşı, Y. (2007). “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyi ile Sınıf Yönetiminde Kullandıkları Disiplin Modelleri Arasındaki İlişki”. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 2, 123–155.
• Çolakoglu, O. E. ve Çolakoglu, Ü. (2007). Seyahat Acentaları Yönetimi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Dierendonck, Van D., Schaufeli, W. B. ve Buunk, B. P. (2001). “Toward a process model of burnout: Results from a secondary analysis”. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10 (1), 41-52.
• Dericiogulları, A., Konak, ., Arslan, E. ve Öztürk, B. (2007). “Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Düzeyleri: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği”, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 5, 13-23.
• Dönmez, B. (2008). “Seyahat Acentasında Çalışan İşgörenlerin İş Doyumu ve Tükenmiş Düzeyleri Arasındaki İlişki” T.C. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Dönmez, B. ve Birdir, K. (2007). İş doyumu ve seyahat acentalarında çalışan personelin iş doyumun analizi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 87-104.
• Dogan, H. (2002). “İşgörenlerin Adalet Algılamalarında Örgüt İçi İletişim ve Prosedürel Bilgilendirmenin Rolü”, Ege Akademik Bakış, 2(2), 71-78.
• Erdil, O., Keskin, H., İmamoğlu, S. Z. ve Erat, S. (2004). “Yönetim tarzı ve çalımsa koşulları, arkadaşlık ortamı ve takdir edilme duygusu ile is tatmini arasındaki ilişkiler: Tekstil sektöründe bir uygulama.” Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (1), 17-26.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uygulanması. 7.Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı, (143-154). Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları
• Gökçakan, Z., Özer, R. (2003),“Psikolojik Danışmanlarda Tükenmişlik Sendromu, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi” Yöret Postası, Cilt: 19, S. 1.
• Hacıoğlu, N. (1989). Seyahat Acentacılığı ve Tur Operatörlüğü, Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Keser, A. (2006). “Çagrı Merkezi Çalışanlarında İş Yükü Düzeyi ile İş Doyumu İlişkisinin Araştırılması”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, sayı 1,100-119.
• Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü. Ve Sarp N. (2003), “İlköğretim'de Çalışan bir Öğretmen Grubunda “Tükenmişlik Durumu” Araştırması” İlköğretim-Online 2 (1) s2-9
• Koçel, T, (2007). İşletme Yöneticiliği, (11. Baskı), İstanbul: Arıkan Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
• Kozak, Meryem. (2001), “Türkiye'de Konaklama Sektörü ve Çalışan Kadınların Tükenmişlik Durumları Üzerine Bir Araştırma”, Gazi Üniversitesi Turizm Akademik Dergisi, Sayı: 2, ss. 11-12.
• Maslach, C. (1982), Burnout: The Cost of Caring. New Jersey:Englewood Cliffs & Prentice Hall Inc.
• Maslach, C., Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: New perspectives. Applied and Preventive Psychology, 7, 63-74.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., and Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397_/422.
• Merritt, E. A. (1996). A study of burnout in private club management. Pepperdine Üniversitesi. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi.
• Mısırlı, İ. (2006). Seyahat Acentacılıgı ve Tur Operatörlügü (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Morgan, G. (2004), SPSS for Introductory Statistics: Use and Interpretation, U.S.A: Lawrence Erlbaum Associates.
• Özgen, I. (2007), “Yiyecek-İçecek İşletmeleri Çalışanlarında Tükenmişlik Sendromu: İzmir Adnan Menderes Havalimanı Örneği”, I. Ulusal Gastronomi Sempozyumu ve Sanatsal Etkinlikler, 4-5 Mayıs 2007, Antalya, ss. 116-124.
• Robbins, S. P.(1986), Organizational Behavior, Concepts, Controversies, and Applications, 3. Baskı, Prentice/Hall, New Jersey.
• Sürgevil, O., Fettahoglu, Okan Ö., Gücenmez, S., Budak, G. ve Budak, G. (2007). “Belediye Çalışanlarının Duygusal Saldırıya Uğrama ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 17, 36-58.
• Sürgevil, O. (2006). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Sarıkaya, P. (2007). Tükenmişlik Sendromunun Denetim Odağı ile İlişkisi ve Bir Uygulama. http://tez2.yok.gov.tr, (Erişim Tarihi 09.07.2009).
• Sanlı, S. (2006). Adana ilinde çalışan polislerin is doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Taner, B. (1993). “Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların İş Tatmininin Değerlendirilmesi”. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 22-24.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, Aile Yapısı ve Sosyal Destek İlişkileri Üzerine Bir İnceleme, http://tez2.yok.gov.tr, (Erişim Tarihi 09.07.2009).
• Tüzün İ. K., Çağlar, İ. (2008) “Örgütsel Özdeşleşme Kavramı Ve İletişim Etkinliği İlişkisi” Journal of Yasar University, 3(9), ss.1011-1027
• Uçkun, G. Elbeyi P, ve Emir, O. (2004), “Otel İşgörenlerinin İş Doyumlarının Önemi ve Akçakoca'da Yerleşik Otel İşletmeleri İşgörenleri Üzerinde Bir Uygulama” Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 1, ss. 39-59.
• Uysal, M. B. (2007). “Müşteri İlişkileri Departmanında Çalışanların Tükenmişlik Düzeyleri: Bir Banka Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, http://tez2.yok.gov.tr, (Erişim Tarihi 09.07.2009).
• Yıldırım, F. (1996). Banka çalışanlarında is doyumu ve algılanan rol çatışması ile tükenmişlik arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Ana Bilim Dalı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.