ARAŞTIRMA SORGULAMAYA DAYALI ETKİNLİKLERİN ÇEVRE İLE İLGİLİ TUTUM VE DAVRANIŞLARA ETKİSİ

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 27, 237 - 258, 25.08.2014

Filiz Gülhan , Mehtap Yurdatapan

Öz

Bu araştırmada araştırma-sorgulamaya dayalı etkinliklerin 5. sınıf öğrencilerinin çevre ile ilgili tutum ve davranışlarına etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Yarı deneysel araştırma modellerinden ön test-son test kontrol gruplu model kullanılmıştır. Çalışma grubunu 24'ü deney, 23'ü kontrol grubu olmak üzere 47 öğrenci oluşturmuştur. Deney grubunda araştırmacılar tarafından hazırlanan araştırma-sorgulamaya (inquiry) dayalı etkinlikler 4 hafta süresince uygulanmıştır. Araştırmanın verileri nitel ve nicel yöntemlerle elde edilmiştir. Nicel veriler tutum anketinden, nitel veriler ise açık uçlu sorular, görüşme ve doküman inceleme çalışmalarından sağlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre deney grubunda yapılan uygulamaların çevreye karşı tutumlarında anlamlı bir artışa neden olduğu, fakat kontrol grubuyla karşılaştırıldığında farkın anlamlı olmadığı görülmüştür. Çevreye yönelik davranışın incelendiği açık uçlu sorular, görüşme ve günlüklerden elde edilen verilerde ise deney grubu öğrencilerinin olumlu davranışlarında artışlar olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

5E modeli, Araştırma-sorgulama, Çevre, Tutum, Davranış.

Kaynakça

• Akınoğlu O., Sarı, A. (2009). “İlköğretim Programlarında Çevre Eğitimi”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 30, 5-29.
• Altın, B. N., Oruç, S. (2008). “Çocukluk Döneminde Doğa Sporlarının Çevre Eğitiminde Kullanımı”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(35), 10-18.
• Aslan O., Uluçınar Sağır Ş. , Cansaran A. (2008). “Çevre Tutum Ölçeği Uyarlanması Ve İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Tutumlarının Belirlenmesi”. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 283 -295.
• Atasoy E., (2005). Çevre İçin Eğitim: İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Çalışma. Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Atasoy E., Ertürk E., (2008). “İlköğretim Öğrencilerinin Çevresel Tutum Ve Çevre Bilgisi Üzerine Bir Alan Araştırması”. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 105-122.
• Aydın, G. (2010). Fen-teknoloji-toplum-çevre öğrenme alanının çevre bilinci kazandırmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Bildik G., (2011). İlköğretim 7. Sınıfta Verilen Çevre Konusunun Öğrencilerin Çevresel Tutumu Ve Çevre Bilgisi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Bradley J.C., Waliczek T.M., Zajicek J.M. (1999). “Relationship Between Environmental Knowledge And Environmental Attitude Of Light School Students”. The Journal Of Environmental Education, 30 (3), 17-21
• Büyüköztürk Ş., Kılıç Çakmak E., Akgün Ö. E., Karadeniz Ş., Demirel F., (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi (1. Baskı).
• Bybee R. W., Taylor J.A., Gardner A., Scotter P.V., Powell J.C., Westbrook A., Landes N. (2006). The BSCS 5E Instructional Model: Origins and Effectiveness A Report Prepared for the Office of Science Education National Institutes of Health. Colorado Springs.
• Cömert H., (2011). Çevre Sorunları Ve Etkileri Konusundaki İşbirlikli Öğrenme Etkinliklerinin Öğrencilerin Bilgi, Tutum Ve Davranışlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
• Çepni S., (2010). Araştırma Ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon (5.baskı)
• Çetingöz Akbay, G. (2012). İlköğretim 6. 7. Ve 8. Sınıf Öğrencilerinde “Enerjini Boşa Harcama Etkinlikleri” İle Çevre Bilincinin Kazandırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• -
• Delice A., (2010). Nicel araştırmalarda örneklem sorunu. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 10 (4), 1969-2018.
• DiEnno C.M., Hilton S.C. (2005). “High School Students' Knowledge, Attitudes, And Levels Of Enjoyment Of An Environmental Education Unit On Nonnative Plants”. The Journal Of Environmental Education, 37 (1), 13-25.
• Duban, N., (2008). İlköğretim Fen Ve Teknoloji Dersinin Sorgulamaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımına Göre İşlenmesi: Bir Eylem Araştırması. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Erten, S. (2003). “5. Sınıf Ögrencilerinde “Çöplerin Azaltılması” Bilincinin Kazandırılmasına Yönelik Bir Ögretim Modeli”. Hacettepe Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 25, 1-13.
• Erten, S. (2007). “Çevre Eğitimi Ve Çevre Bilinci Nedir, Çevre Eğitimi Nasıl Olmalıdır?”. Çevre Ve İnsan Dergisi, 70, 1-13.
• Gökçe, N., Kaya E., Aktay, S., Özden M., (2007). “İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumları”. İlköğretim Online, 6 (3), 452-468.
• Gülay, H., (2011). “Ağaç Yaş İken Eğilir: Yaşamın İlk Yıllarında Çevre Eğitiminin Önemi”. Tübav Bilim Dergisi, 4 (3), 240-245.
• Güney, E. (2003). Çevre ve İnsan. İstanbul: Çantay Yayınevi.
• Keleş, Ö., Uzun N., Varnacı Uzun F., (2010). “Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce Ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi Ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (32), 384-401
• Mert M., (2006). Lise Öğrencilerinin Çevre Eğitimi Ve Katı Atıklar Konusundaki Bilinç Düzeylerinin Saptanması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanlar Anabilim Dalı
• Özay Köse, E., (2010). “Lise Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Tutumlarına Etki Eden Faktörler”. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7 (3), 198-211.
• Özdemir, O., (2010). “Doğa Deneyimine Dayalı Çevre Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Çevrelerine Yönelik Algı Ve Davranışlarına Etkisi”. Pamukkale Universitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 125-138
• Öznacar, M.D., Turan Güllaç E., Gülay, H. (2010). İlköğretim 4.5.6.7.ve8. sınıflar için Güncel Çevre Sorunlarıyla İlgili Eğitsel Etkinlikler. Ankara: Anı Yayıcılık.
• Sarkar, M., (2011). “Secondary Students' Environmental Attitudes: The Case Of Environmental Education In Bangladesh”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 1, 106-116.
• Soner, Y. (2006). Proje Tabanlı Öğrenme Modelinin Kimya Eğitimi Öğrencilerinin Çevre Bilgisi İle Çevreye Karşı Tutumlarına Olan Etkisinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Sümbüloğlu, K. ve Sümbüloğlu, V. (2007). Biyoistatistik. Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım.
• Tahiroğlu M., Yıldırım T., Çetin T. (2010). “Değer Eğitimi Yöntemlerine Uygun Geliştirilen Çevre Eğitimi Etkinliğinin, İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Çevreye İlişkin Tutumlarına Etkisi”. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analiz. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Timur, S., Timur, B., Yılmaz, Ş. (2012). “Fen Ve Teknoloji Öğretmenleri Ve Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Davranışlarının İncelenmesi”. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (3), 777-793.
• Uğulu İ., (2011). Yeniden Kazanım Eğitiminin (Recycling Education) Ortaöğretim Öğrencilerinin Bilgi, Tutum Ve Davranışı Üzerine Etkileri. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Uluçınar Sağır Ş., Aslan O., Cansaran A. (2008). “İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Bilgisi Ve Çevre Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. İlköğretim Online, 7(2), 496-511.
• Ünal S., (2011). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Çevre Bilgisi Ve Çevreyle İlgili Tutumlarının İncelenmesi: Dikili İlçesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
• Yaşar M.C., İnal G., Kaya Ü.Ü., Uyanık Ö. (2012). “Çocuk Gözüyle Tabiat Anaya Geri Dönüş”. Eğitim Ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 30-40
• Yıldırım, N. (2008). Effect Of Designed Environmental Education Lectures On Environmental Attitudes Of Primary School Students. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım A., Şimşek H., (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık (7.baskı).
• Yılmaz, A., Morgil, İ., Aktuğ P., Göbekli, İ. (2002). “Ortaögretim Ve Üniversite Ögrencilerinin Çevre, Çevre Kavramları Ve Sorunları Konusundakı Bilgileri Ve Öneriler”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 156-162.