Kur’ân-I Kerîm’e Göre Ashâbü’l-Karye ve Habîb En-Neccâr / Ashaabe Karia and Habib Al-Najjâr in Accordance with the Qur’an

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 32, 108 - 122, 30.12.2015

Necmettin Çalışkan

Öz

Tevhit, risalet ve ahiret inancı konularını ele alan Yasin Sûresi, Kur’an’ın kalbi kabul edilmektedir.[1] Kültürdeki adlandırmayla Habib-i Neccar Kıssası ise Yasin Sûresinin kalbi mahiyetinde denilebilir. Bu makalede Yasin Sûresinde yer alan “şehir halkı kıssası” ve bu kıssa üzerinden verilen mesajlar incelenmiş, “Habib-i Neccâr”ın elçilerin/davetçilerin çağrılarına uyması ve bunun sonucunda karşılaştığı olayların tefsir kaynaklarında nasıl ele alındığı sorusu temel mesele alınmış ve erişilen malumat tahlil edilmeye çalışılmıştır.

Yasin Sûresi’nde anlatılan “ashab-ı karye” (şehir halkı) ve kültürdeki adlandırılmasıyla Habib-i Neccâr Kıssası Antakya yöresinde halk arasında bilinmekte ve günümüzde canlılığını halen korumaktadır. Bu çerçeveden bakılarak makale, yerele ait bir olguyu bilimsel araştırma konusu olarak ele almaktadır. Bu durumun bilimin toplumla buluşturulması sorumluluğunun icabı olarak mütalaa olunması beklenir.

---

[1] Tirmizî, Fedâilu'l-Kur'an, 7; Dârimî, Fedâilu'l-Kur'an, 21; Ebû Davud, Cenâiz 20; İbn Mâce, Cenâiz 4; İbn Hanbel, Müsned V, 26.

Anahtar Kelimeler

Habîb en-Neccâr, Elçiler, Antakya, Yâsîn Sûresi, Karye Kıssası

Kaynakça

• AKPINAR, Ali, “Habîbü’n-Neccar Şahsında Hakikat Ve Cennet Çağrısı”, 24-26 Mayıs 2014, Yayımlanmamış Habib-i Neccar Sempozyum Bildirisi, Hatay.
• el-ÂLÛSÎ, el-Bağdâdî, (v. 1854), Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, Tahkik: Seyyid Mahmud Şükrü el-Âlûsî el-Bağdâdî, Dâru İhyâ’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1985, 4. baskı.
• ATEŞ, Süleyman, “Habib en-Neccâr”, DİA, XIV, 373-374, İstanbul 1996.
• AYDEMİR, Abdullah, “Ashâbü’l-Karye”, DİA, III, 468-469, İstanbul 1991.
• AYDEMİR, Abdullah, Tefsirde İsrailiyyât, Beyan Yay., İstanbul 2012.
• AYDÜZ, Davut, Kur’an-ı Kerim’in Kalbi Yasin Sûresinin Tefsiri, Işık Yay., İstanbul 2004.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri, Kahraman Yay., İstanbul trs.
• CERRAHOĞLU, İsmail, Tefsir Usulü, TDV Yay., Ankara 1993, 9. baskı.
• ÇALIŞKAN, Necmettin, Abdurrahman Hasan Habenneke el-Meydânî ve Tefsiri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2013.
• ed-DÂRİMÎ, Ebû Muhammed Abdullah bin Abdirrahmân, Sünen-i Dârimî, Çev: Abdullah Aydınlı, Madve Yay., İstanbul trs.
• DEMİRCİ, Kürşat, “Hristiyanlık” maddesi, DİA, XVII, 328, İstanbul 1998.
• DERVEZE, M. İzzet, Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı, Çev: Mehmet Yolcu, Düşün Yay., İstanbul 2011.
• DERVEZE, M. İzzet, et-Tefsîru’l-Hadîs/Nüzul Sırasına Göre Kur’an Tefsiri, Çevirenler: Şaban Karataş, Ahmet Çelen, Mehmet Çelen, Ekrem Demir, Ali Arslan, Muharrem Önder, Vahdettin İnce, Mustafa Altınkaya, Mehmet Baydaş, Ramazan Yıldırım, Ekin Yay., İstanbul 1998, 2. baskı.
• DUMAN, M. Zeki, Beyânu’l-Hak Kur’an-ı Kerim’in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri, Fecr Yay., Ankara 2008, 2. baskı.
• DURAN, Nizamettin, Mesih İsa’nın Sevdalısı Havarilerin Fedaisi Habib Neccar, Color Ofset, İskenderun 2012.
• EBÛ DAVUD, Süleyman bin Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Çevirenler: Necati Yeniel, Hüseyin Kayapınar, Şamil Yay., İstanbul 2012.
• EBU’S-SUÛD, Muhammed Bin Muhammed el-Amâdî, (v. 1574), Tefsîrü Ebi’s-Suûd İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezeyâ’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru İhyâ’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1990, 2. baskı.
• ELMALILI, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Azim Dağıtım, İstanbul 2007.
• EMİROĞLU, Tahsin, (v. 1988), Esbâbu’n-Nuzûl, Ülkü Basımevi, Konya 1976.
• ESED, Muhammed, (v. 1992) Kur’an Mesajı Meal Tefsiri, Çevirenler: Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yay., İstanbul 1999, 5. baskı.
• GÖKTAŞ, Vahit, Visale Yolculuk, İlahiyat Yay., Ankara 2014.
• HAMAVÎZADE, Ali bin el-Hamavî, Tefsir-i Yasin, Matbaatü’l-Hac Muhammed Efendi el-Bosnavî, İstanbul h. 1288.
• HARMAN, Ömer Faruk, “Ashâbü’r-Res”, DİA, III, 469, İstanbul 1991.
• HİCÂZÎ, M. Mahmut, Furkan Tefsiri, Çeviren: Mehmet Keskin, İlim Yay., İstanbul trs.
• İBN HANBEL, Ahmed, Müsned, Çevirenler: Hasan Yıldız, Zekeriya Yıldız, Hüseyin Yıldız, Ocak Yay., İstanbul 2014.
• İBN KESÎR, Ebu’l-Fidâ Hafız, el-Dımaşkî (v. 1373), el-Bidâye ve'n-Nihâye, Tahkik: Ahmed Ebu Mulhim, Ali Necib Atva, Fuad es-Seyyid, Mehdi Nâsıruddin, Ali Abdussamir, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut 1989, 5. baskı.
• İBN KESÎR, Ebu’l-Fidâ Hafız, el-Dımaşkî (v. 1373), Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azim, Dâru’l-Hadîs, Kahire 1990, 2. baskı.
• İBN KESÎR, Ebu’l-Fidâ Hafız, el-Dımaşkî (v. 1373), Hadislerle Kur’an Kerim Tefsiri, Çevirenler: Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner, Çağrı Yay., İstanbul 1993.
• İBN MÂCE, Sünen-i İbn-i Mace Tercüme ve Şerhi, Çev: Haydar Hatipoğlu, Kahraman Yay., İstanbul 1982.
• KARAMAN, Hayreddin, Çağırıcı, Mustafa, Dönmez, İbrahim Kafi, Gümüş, Sadrettin, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yay., Ankara 2006.
• el-KURTUBÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (v. 1272), el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’an, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiye, Beyrut 1988.
• el-KURTUBÎ, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (v. 1272), el-Câmiu li-Ahkâmi’l-Kur’an, Buruc Yay., İstanbul 2002.
• KUTUB, Seyyid, (v. 1966), Fî Zılâli’l-Kur’an, Dâru’ş-Şurûk, Kahire 1992, 17. baskı,
• el-MEVDÛDÎ, Ebu’l-Alâ, Tefhîmü’l-Kur’an Kur’an’ın Anlamı ve Tefsiri, Çevirenler: Muhammed Han Kayâni, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnalı, Ali Ünal, Hamdi Aktaş, İnsan Yay., İstanbul 1996, 2. baskı.
• el-MEYDÂNÎ, Abdurrahman Hasan Habenneke (v. 2004), Meâricü’t-Tefekkür ve Dekâiku’t-Tedebbür Tefsîrun Tedebburiyyün li’l-Kur’an’il-Kerîmi bi Hasebi Tertibi’n-Nuzûli Vifka Menheci Kitâbi“Kavâıdü’t-Tedebbüri’l-Emseli li Kitâbillâhi Azze ve Celle, Dârü’l-Kalem, Şam 2000.
• ÖZTÜRK, Mustafa, Kıssaların Dili, Ankara Okulu Yay., Ankara 2013, 4. baskı.
• er-RÂZÎ, Fahreddin, (ö. 1209), Tefsir-i Kebîr Mefâtîhu’l-Ğayb, Çevirenler: Suat Yıldırım, Lütfullah Cebeci, Sadık Kılıç, Sadık Doğru, Akçağ Yay., Ankara 1994.
• es-SÂBÛNÎ, Muhammed Ali, Safvetü’t-Tefâsîr, Çevirenler: Sadrettin Gümüş, Nedim Yılmaz, Ensar Neşriyat, İstanbul 1995.
• SERİNSU, Ahmet Nedim, Kur’an ve Bağlam, Şule Yay., İstanbul 2012, 2. baskı.
• SILAY, Mehmet, Hatay Evliyaları, Keşif Yay., Ankara 2002.
• ŞENGÜL, İdris, Kur’an Kıssaları Üzerine, Işık Yay., İzmir 1994.
• et-TABERÎ, Ebu Cafer Muhammed bin Cerir, Câmiu’l-Beyan an Te’vil Âyi’l-Kur’ân, Tahkik: Amed Abdurrazik el-Bekrî, Muhammed Adil Muhammed, Muhammed Abdullatif Halef, Mahmud Mursî Abdulhamid, Dâru’s-Selam li’t-Tibâati ve’n-Neşri ve’t-Tevzi’ ve’t-Terceme, Kahire 2008, 3. baskı.
• TEKİN, Mehmet, Antakyalı Din Şehidi Habib Neccar, Yeni Düzen Yay., Antakya 1992.
• el-TİRMİZÎ, Ebu İsa Muhammed bin İsa bin Sevre bin Musa bin Dahhâk, Sünen, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• TÜRK, Muammer, Ebu Ubeyde Bin Cerrah’ın (r.a.) Hediyesi Antakya, Color Ofset Matbaacılık, Hatay 2012, 6. baskı.
• VEHBİ, Mehmet, Hûlasâtü’l-Beyan fî Tefsîri’l-Kur’an, Üçdal Neşriyat, , İstanbul h. 1341-1343, 4. baskı.
• YILMAZ, Yasin, İslam Kaynaklarına Göre Ashâb-ı Karye ve Habib-i Neccar, Semih Ofset, Ankara 2013, 2. baskı.
• ez-ZEMAHŞERÎ, Cârullah Ebu’l-Kasim Mahmud bin Ömer, el-Keşşâf An Hakâiki Ğavâmidu’t-Tenzîl Ve Uyûnu’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, Tahkik: Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed Muavvad, Mektebetü’l-Ubeykan, Riyad 1998.
• ZUHAYLÎ, Vehbe, Tefsirü’l-Münir, Çevirenler: Hamdi Arslan, Ahmet Efe, Beşir Eryarsoy, H. İbrahim Kutlay, Nurettin Yıldız, Risale Yay., İstanbul 2014.