Küçük Yapı Düzeyindeki Değişimlerin Öğrencilerin Metni Anlamalarına ilişkin Görüşleri Üzerine Etkisi / The Effect of Changes in Microstructure Level on the Views of Students on Their Reading Comprehension

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 32, 450 - 476, 30.12.2015

Hakan İskender , Fadime Yiğit

Öz

Bu çalışmada, küçük yapı düzeyinde değişiklikler gerçekleştirilen Türkçe metinlerin öğrencilerin metni anlamalarına ilişkin görüşleri üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışma, verileri mülakat ile toplanmış nitel bir araştırmanın ürünüdür. Çalışma grubu, Trabzon’da iki farklı resmî ortaokulun 6. sınıflarında öğrenim gören 20 öğrenciden (4 erkek, 16 kız) oluşmaktadır. Araştırma için 7. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan ve okunabilirlik düzeyi “zor” olan bir metin (Hayata Açılan Kapılar) seçilmiştir. Seçilen metin üzerinde, okunabilirlik düzeyi değiştirilmeden, birtakım küçük yapı düzenlemeleri yapılmıştır. Öğrencilerin iki farklı biçimi (orijinal ve küçük dil yapıları değiştirilmiş hâli) sunulan metni anlama düzeylerine ilişkin mülakat formuyla elde edilen görüşleri değerlendirilmiştir. Mülakat formunda 13 adet soru yer almaktadır. Sorulardan 5’i metinlerin genel düzeyde anlaşılma durumuna yönelikken 8’i ise metinlerden seçilen ve üzerinde küçük yapı düzenlemelerinin yapıldığı dilsel birimlere yöneliktir. Sorular aracılığıyla küçük yapı değişikliklerinin öğrencilerin metni anlamasına ilişkin görüşlerine nasıl yansıdığı belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada öğrenciler, küçük yapı değişikliklerine gidilmiş metni orijinal metne göre daha kolay anladıklarını ifade etmişlerdir. Bu durumun temel gerekçelerinin ise cümlelerin kısaltılması, kurallı cümlelerin kullanımı ve birleşik cümleler yerine bağlı ve sıralı cümlelerin kullanımıyla ilgili olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda metinsel güçlüğü düşürmek amacıyla gerçekleştirilen küçük yapı değişikliklerinin öğretim sürecinde kullanılacak metinlerin düzenlenmesinde kullanılabileceği önerilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Okuduğunu anlama, Metin güçlüğü, Küçük yapı

Kaynakça

• Akyol, H. (2010). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Beck, I. L., McKeown, M. G , Sinatra, G. M., & Loxterman, J. A. (1991). Revising social-studies text from a text-processing perspective: evidence of improved comprehensibility. Reading Research Quarterly, 26, 251-276.
• Bamberger, R. (1990). Okuma alışkanlığını geliştirme (Çev. : Bengü Çapar). Ankara: Kütüphaneler Genel Müdürlüğü.
• Berberoğlu, G. ve Tuncer Ç. Ö. (2009). Türkçe okuduğunu anlama becerileri. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama Dergisi, 5, 10-18.
• Berk, O. (2014). Hayata Açılan Kapılar. İlköğretim Türkçe 7 ders kitabı. MEB: Devlet Kitapları Dizisi, s. 49-51.
• Candido Jr, A., Mazeiro E., Gasperin C., Pardo, T. A. S., Specia L. &Alusio M. (2009). Supporting the adaptation of texts for poor literacy readers: a text simplification editor for brazilian portuguese. Proceedings of the NAACL HLT Workshop on Innovative Use of NLP for Building Educational Applications, Boulder: Association for Computational Linguistics, s. 34-42.
• Chandler, D. (1995). Semiotics for beginners. http://visual-memory.co.uk/daniel/Documents/S4B/semiotic.html (Erişim Tarihi: 29.03.2015).
• Cornbleet, S. & Carter, R. (2001). The language of speech and writing. London: Routledge.
• Crystal, D. (1997). The Cambridge encyclopedia of language (2nd edition). Cambridge: Cambridge University Press.
• Davison, A. & Kantor, R. N. (1982). On the failure of readability formulas to define readable texts: A case study from adaptations. Reading Research Quarterly, 17 (2), 187-209.
• De Beaugrande, R. A. & Dressler W. U. (1981). Introduction to text linguistic. London and New York: Longman.
• Demircan, Ö. (1981). Türkiye Türkçesinde vurgulama ve odaklama. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 157-163.
• Demirci, C. (2007). Fen bilgisi 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 108-119.
• Dornescu, I., Evans, R. & Orasan, C. (2014). Relative clause extraction for syntactic simplification. Proceedings of the Workshop on Automatic Text Simplification: Methods and Applications in the Multilingual Society, Dublin: Association for Computational Linguistics, s. 1-10.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 250-265.
• Günay, D. (2007). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual.
• Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Halliday, M. A. K. & Hasan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
• Hartman, J. A. & Hartman, D. K. (1994). Arranging multi-text reading experiences that expand the reader’s role. Technical Report No. 604. (ERIC Document Reproduction Service No: ED376435). (Erişim Tarihi: 03.04.2015).
• İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Lien, C. S. (2013). Text coherence, reading ability and children’s scientific understanding. Bulletin of Educational Psychology, 44 (4), 875-904.
• Mason, J. M. & Kendall, J. R. (1978). Facilitating reading comprehension through text structure manipulation. Technical Report No. 92. (ERIC Document Reproduction Service No: ED157041). (Erişim Tarihi: 15.04.2015).
• McNamara, D.,Kintsch, E., Songer N. B. & Kintsch, W. (1996). Are good texts always better? Interactions of text coherence, background knowledge, and levels of understanding in learning from text. Cognition and Instruction, 14, 1-43.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2006). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2009). İlköğretim Türkçe dersi öğretim programı ve kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Onan, B. (2006). Ses olgusunun denetlenebilirliği bağlamında dil becerilerinin geliştirilmesinde etkili olduğu düşünülen fonolojik yönlendiriciler: Noktalama işaretleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 20, 141-163.
• Pickering, M. J. & Van Gompel, R. P. G. (2006). Syntacting parsing. (Ed. : M. J. Traxler & M. A. Gernsbacher). Handbook of psycholinguistics. Elsevier Press, s. 455-503.
• Siddharthan, A. (2011). Text simplification using typed dependencies: a comparison of the robustness of different generation strategies. Proceedings of the 13th European Workshop on Natural Language Generation. Stroudsburg: Association for Computational Linguistics, s. 2–11.
• Snow, C. (2002). Reading for understanding: toward a research and development program in reading comprehension. Santa Monica: RAND Reading Study Group.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Trask, R. L. (1999). Key concepts in language and linguistics. London and New York: Routledge.
• Van Dijk, T. A. & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension. New York: Academic Press.
• Woolley, G. (2011). Reading comprehension: assisting children with learning difficulties. Springer.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yılmaz, E. (2010). Uygulamalı metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi.