HATAY AĞZINDA HÂL EKLERİNİN FARKLI KULLANIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 17 Sayı: 46, 449 - 480, 30.10.2020

Ahmet Haşimi

Öz

Ağızlar, standart dil ile eş zamanlı olarak kullanılagelmiştir. Ağız özellikleri Kaşgarlı Mahmud’dan günümüze kadar pek çok bilim adamının dikkatini çekmiş, fazla olmasa da her dönemde bilim adamları ağız özellikleri hakkında tespitlerde bulunmuşlardır. Anadolu ağızları üzerinde birçok derleme ve inceleme çalışması yapılmıştır. Son zamanlarda derleme ve inceleme çalışmaları üzerinde farklı bakış açılarıyla yeni çalışmalar da yürütülmektedir. Türkçede varlıkları ve kavramları karşılayan kelimeler olan isimler çoğu kez yalnız başlarına kullanılmazlar, eklerle çekime girerek cümlede iş görürler. Hâl ekleri de isimlere işlerlik kazandıran ek çeşitlerinden birisidir. Hatay etnik ve dini bakımdan bir kültür mozaiği şehridir. Bunun yanı sıra Hatay’a 7. yüzyıldan itibaren farklı Türk unsurları yerleşmiştir. Bu özellikleri dolayısıyla Hatay ağzı incelemeye değer bir Anadolu ağzıdır. Bu çalışmada Hatay ağzı üzerine yapılan akademik çalışmalar esas alınarak, diğer Anadolu ağızlarında hiç rastlanmayan ya da az rastlanan hâl eklerinin ses özellikleri, biçim özellikleri ve işlevleri üzerinde durulacaktır. Bu çalışmada, derleme metinleri de tekrar gözden geçirilecek, Hatay ağzı üzerine yapılan çalışmalarda tespit edilemeyen, ses, biçim ve işlev olarak farklılık gösteren hâl eklerine de değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

ağız araştırmaları, Hatay ağzı, hâl ekleri

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Alkaya, E. ve Gülensoy, T. (2011). Türkiye Türkçesi ağızları bibliyografyası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Banguoğlu, T. (1990). Türkçenin grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Buran, A. (1996). Anadolu ağızlarında isim çekim (hâl) ekleri. Ankara: TDK Yayınları.
• Eckmann, J. (2017). Çağatayca el kitabı (Çev.: Günay Karaağaç). Ankara: TDK Yayınları.
• Ergin, M. (2013). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Gabain, A. V. (2012). Eski Türkçenin grameri. (Çev.: Mehmet Akalın). Ankara: TDK Yayınları.
• Gemalmaz, E. (1995). Erzurum ili ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
• Gül, M. (2016). Hatay Arsuz ağzı. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Gülensoy, T. (1988). Kütahya ve yöresi ağızları. Ankara: TDK Yayınları.
• Haşimi, A. (2001), Hassa ağzı incelemesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Karahan, L. (2014). Anadolu ağızlarının sınıflandırılması. Ankara: TDK Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2007). Türkiye Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Melek, İ. ve Pehlivanlı, H. (2013). Hatay devleti. Ankara: Anıt Matbaası.
• Öztürk, J. (2009). Hatay ağzı. Adana: Karahan Kitabevi.
• …………(2015). Antakya merkez ağzı. İskenderun: Ofset Matbaacılık.
• Sis, N. (2010). Hatay Belen ağzı. Malatya: Serhat Kırtasiye-Matbaacılık.
• Şavklı, A. (2013). Isparta ağzında ayrılma hâli eki ve işlevleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 119-141.
• Tekin, T. (2016). Orhon Türkçesi grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Timurtaş, F. K. (2012). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Tunç, M., Şahin, İ. diğer. (2001). Geçmişten 2000’li yıllara Hassa. Erdemli/Mersin: İnter Medya Yayınları.
• Yazıcı, S. (2006). Dörtyol ağzı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Yurtman, K. (2012). Yayladağı ağzı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.