OKUL REDDİNİN YORDAYICISI OLARAK LİSE ÖĞRENCİLERİNİN EBEVEYNLERİNDEN ALGILADIKLARI DUYGUSAL İSTİSMAR

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 48, 202 - 221, 31.12.2021

Huri May Raşit Avcı

Öz

Bu araştırmada, lise öğrencilerinin ebeveynlerinden algıladıkları duygusal istismar yaşantılarının okul reddini ne düzeyde yordadığı incelenmiştir. Ayrıca öğrencilerin okul reddi puanlarının cinsiyete ve sınıf düzeyine göre farklılaşıp farklılaşmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, Afyonkarahisar ili Dinar ilçesinde üç farklı liseden 324 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Okul Reddi Değerlendirme Ölçeği ve Ergenler için Algılanan Psikolojik İstismar Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin okul reddi puanlarının sınıf düzeyi ve cinsiyete göre farklılaşmadığı saptanmıştır. Okul reddi ölçeğinden elde edilen puanlar ile ebeveynlerden algılanan duygusal istismar ölçeğinden elde edilen puanlar arasında pozitif yönde anlamlı ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre, hem anneden hem de babadan algılanan duygusal istismarın öğrencilerin okul reddi puanlarını anlamlı bir şekilde yordadığı ve okul reddi puanlarına ilişkin varyansın %15’ini açıkladığı bulunmuştur. Elde edilen bulgular alan yazın çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul reddi, duygusal istismar, öğrenci

EMOTIONAL ABUSE PERCEIVED BY HIGH SCHOOL STUDENTS FROM THEIR PARENTS AS A PREDICTOR OF SCHOOL REFUSAL

Öz

In this study, the predictive role of emotional abuse experienced by high school students on school refusal was investigated. In addition, whether school refusal scores vary by gender and grade was examined. The study group consisted of 324 students from three different high schools in Dinar district of Afyonkarahisar. In the study, School Refusal Assessment Scale and Perceived Psychological Abuse Scale for Adolescents were used as data collection tools. According to the findings of the study, it was determined that students' school refusal scores did not vary by their grade and gender. It was determined that there was a significant positive relationship between the scores of the school refusal scale and the scores of the perceived emotional abuse from the parents scale. According to the results of regression analysis, it was found that perceived emotional abuse from both mother and father significantly predicted school refusal scores and explained 15% of the variance in school refusal scores. Findings were discussed in the light of literature.

Anahtar Kelimeler

School refusal, emotional abusal

Kaynakça

• Arı, R. ve Seçer, Z. Ş. (2003). Farklı ana baba tutumlarının çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 451–456
• Arendt, K., Hougaard, E., & Thastum, M. (2014). Psychometric properties of the child and parent versions of Spence Children's Anxiety Scale in a Danish community and clinical sample. Journal of Anxiety Disorders, 28(8), 947-956. doi:10.1016/j.janxdis.2014.09.02
• Alantar, M. (1989). Psychological maltreatment: An attempt of its definition by experts and its assessment among a group of adolescents, (Unpublished Thesis). Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies for Social Sciences: İstanbul.
• Ammerman, R. T., & Hersen, M. (1990). Research in Child Abuse and Neglect: Current Status and An Agenda for The Future. Newyork and London: Children At Risk. Plenum Press
• Arslan, G. (2015). Psikolojik istismar, psikolojik sağlamlık, sosyal bağlılık ve aidiyet duygusu arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 47-58.
• Arslan, G. (2016). Psychological maltreatment, emotional and behavioral problems in adolescents: The mediating role of resilience and self-esteem. Child Abuse & Neglect, 52, 200-209.
• Aslan, M. (2018). 8-14 yaş grubu öğrencilerde anksiyete duyarlılığı ile okul reddi arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Mersin.
• Arslan, G. ve Kabasakal, Z. (2014). Ergenler için Algılanan Duygusal/Psikolojik İstismar Ölçeği kısa formu-II: Geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(2), 491-510.
• Bahalı, K., Tahiroğlu, A., ve Avcı A. (2009). Okul reddi olan çocuk ve ergenlerin klinik özellikleri, Anatolian Journal of Psychiatry, 10, 310-317. Bozdemir, F. ve Gündüz, B. (2016). Bağlanma stilleri, anne baba tutumları ve çocukluk çağı örselenme yaşantılarının duygusal zekâ ile ilişkileri. Journal of Human Sciences, 13(1), 1797-1814. doi:10.14687ijhs.v13i.3700
• Brassard, M. R., Hart, S. N., & Hardy, D. B., (1993). The psychological maltreatment rating scales. Child Abuse and Neglect, 17(6), 715-729. doi: 10.1016/S0145-2134(08)80003-8
• Bulut Ateş, F ve Çeçen-Eroğlu, A. (2017). Ergenlerde görülen kuraldışı davranışların yordanmasında anne-baba evlilik çatışması ve çocukluk örselenme yaşantılarının rolü . Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26 (3), 171-183.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Araştırma yöntemleri. Ankara: PegemAkademiÇeşmeci, M. (1995). Further reliability and validity study of the perception of psychological maltreatment inventory for adolescents. (Unpublished master’s thesis), Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies for Social Sciences: İstanbul.
• Erkman, F. (1991, Haziran). Çocukların duygusal ezimi. Çocuk İstismarı ve İhmali, Çocukların Kötü Muameleden Korunması Kongresinde sunulmuştur, Ankara
• Erkman, F. ve Görkem, E. (2012). A Perceived Emotional Abuse Inventory: Development of the short form (POPMIFA –Short form), Paper presented Child Abuse and Neglect Prevention Conference in İstanbul
• Gonzálvez, C., Inglés, C.J., Kearney, C.A., Vicent, M., Sanmartín, R., García- Fernández, J.M. (2016) School Refusal Assessment Scale-Revised: Factorial invariance and latent means differences across gender and age in Spanish children. Frontiers in Psychology, 7, 1-101. doi: 0.3389/fpsyg.2016.02011
• Görmez, V., Kılınçaslan, A., Cahid O.A., Ebesutani, C., Kaya, İ., Ceri, V., Nasıroglu, S., Mekiya, F. & Chorpita, B. (2017). Psychometric properties of the Turkish version of the Revised Child Anxiety and Depression Scale – Child Version in a clinical sample, Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 27(1), 84-92, doi:10.1080/24750573.2017.1297494
• Güler, N., Uzun, S., Bozta, Z. ve Aydoğan, S. (2002). Anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 24(3), 128-134.
• Gümüştaş, F., Yulaf, Y., ve Gökçe, S. (2014). Çocuk ve ergenlerde okul reddi davranışının nedenlerinin incelenmesi, Marmara Medical Journal, 27, 27-31. doi: 10.5472/MMJ.2013.03119.1.
• Hart, S. N., Brassard, M. R., & Karlson, H. C. (1996). Psychological maltreatment. In J. Briere, L. Berliner, J. A. Bulkley, C. Jenny, & T. Reid (Eds.), The APSAC handbook on child maltreatment (pp. 72-89). Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc.
• Heyne, D., King, N.J., Tonge, B.J., & Cooper, H. (2001). School refusal: Epidemiology and management. Paediatr Drugs, 3, 719-732. doi: 10.2165/00128072-200103100-00002
• Iwaniec, D., Larkin, E., & McSherry, D. (2007). Emotionally harmful parenting. Child Care in Practice, 13(3), 203–220.
• İşmen, E. (1993). Duygusal istismarın liseli ergenlerin kendini kabul seviyelerine etkisi, (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.Kayacı, Ü., Kaynak, S. ve Kan, A. (2016). Okul reddi değerlendirme ölçeği çocuk formunun Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6, 91-100.
• Kayıkçı, K. ve Sayın, Ö. (2010), Ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin okuldan memnuniyet düzeyleri. Milli Eğitim Dergisi, 187, 207‐223.
• Kearney, C. A., & Silverman, W. K. (1993). Measuring the function of school refusal behavior: The school assessment scale. Journal of Clinical Child Psychology, 22(1), 85–96.
• Kearney C. A., & Sims K. E. (1997). A clinical perspective on school refusal in youngsters. Psychotherapy in Practice, 3(1), 5-19.
• Kearney, C. A. (2001). School refusal behavior in youth: A functional approach to assessment and treatment. Washington, DC: American Psychological Association.
• Kearney, C. A. (2002). Case study of the assessment and treatment of a youth with multifunction school refusal behavior. Clinical Case Studies, 1(1), 67-80.
• Kearney, C. A. (2007). Forms and functions of school refusal behavior in youth: An empirical analysis of absenteeism severity. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 48(1), 53-61.
• Kearney, C.A. (2008). School absenteeism and school refusal behavior in youth: A contemporary review. Clinical Psychology Review, 28, 451-471.
• Kearney, C. A., & Albano, A. M. (2018). When children refuse school: Therapist guide. New York: Oxford University Press.
• Kılınç, H. (1999). The partial norm study of the Perception of Psychological Maltreatment Inventory for adolescents, (Unpublished Thesis). Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies for Social Sciences: İstanbul.
• Lamborn, S. D., Mounts, N. S., Steinberg, L., & Dornbusch, S. M. (1991). Patterns of competence and adjustment among adolescents from authoritative, authoritarian, indulgent, and uninvolved families. Child Development, 62, 1049–1065.
• Maric, M., Heyne, D., De Heus, P., Van Widenfelt, B., & Westenberg, P. (2012). The Role of Cognition in School Refusal: An Investigation of Automatic Thoughts and Cognitive Errors. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 40(3), 255-269. doi:10.1017/S1352465811000427
• Milli Eğitim Bakanlığı (2009). İlköğretimde devamsızlık ve okulu terk riski durum saptaması ve ihtiyaç analizi. Ankara.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). 2017 idare ve faaliyet raporu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
• MEB, tüm illere bu yazıyı gönderdi: "Devamsızlık" affı. (2019, Mayıs). Hürriyet Gazetesi Haber Bülteni Erişim adresi http://www.hurriyet.com.tr/egitim/meb-tum-illere-bu-yaziyi-gonderdi-devamsizlik-affi-41244462
• Mullen, P. E., Martin, J.L., ve Anderson, J.C. (1996). The longterm impact of the physical, emotional, and sexual abuse of children: A community study. Child Abuse & Neglect, 20, 7-21. doi: 10.1016/0145-2134(95)00112-3
• National Center for Education Statistics (NCES) (2006). The condition of education. Washington, DC: U.S. Department of Education.
• Orgilés, M., Méndez, X., Espada, J., Carballo, J., & Piqueras, J. (2012). Anxiety disorder symptoms in children and adolescents: Differences by age and gender in a community sample. Revista de Psiquiatría y Salud Mental, 5, 115-120. doi: 10.1016/j.rpsm.2012.01.005
• Özcan, Ö., Kılıç B. G., Aysev, A. (2006). Okul korkusu yakınması olan çocukların ana babalarında ruhsal bozukluklar. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(3), 173-180.
• Özdemir, S. (2016). Ergen riskli davranışlarının akran zorbalığı, örselenme yaşantıları ve psikolojik sağlamlık ile ilişkisinde sapkın arkadaşların aracı etkisinin incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.
• Özdemir, S. (2018). Ergen riskli davranışlarının akran zorbalığı, örselenme yaşantıları ve psikolojik sağlamlık ile ilişkisinde sapkın arkadaşların aracı etkisinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(195), 223-239.doi: 10.15390/EB.2018.7509
• Özgü, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okul reddi ve okul terki risklerinin zorbalık–mağduriyet kategorilerine göre incelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Paavilaienen, E., & Tarkka, M.T. (2003). Definition and identification of child abuse by finnish public health nurses. Public Health Nursing, 20, 49-55Pehlivan, Z. (2006). Resmi genel liselerde öğrenci devamsızlığı ve buna dönük okul yönetimi politikaları (Ankara İli örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Spertus, I. L., Yehuda, R., & Wong, C.M. (2003). Childhood emotional abuse and neglect as predictors of psychological and physical symptoms in women presenting to a primary care practice. Child Abuse & Neglect, 27, 1247-1258. doi: 10.1016/j.chiabu.2003.05.001
• Şimşek, H. (2011). Lise öğrencilerinde okulu bırakma eğilimi ve nedenleri. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(2), 27-47.
• Şimşek, S., ve Cenkseven-Önder, F. (2011). Ergenlerde davranış problemlerinin, anne-babadan ve öğretmenlerden algılanan duygusal istismar açısından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(3) 1124-1137.
• Taşdelen, N. (1995). Examination of effects of perceived psychological maltreatment of mothers on adolescent's self-concept, emotional and behavioral problems, and academic achievement, (Unpublished master’s thesis). Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies for Social Sciences: İstanbul. Tekin, I., Erden, S., Sirin Ayva, A. B., & Büyüköksüz, E. (2018). The predictor of school refusal: Depression, anxiety, cognitive distortion and attachment. Journal of Human Science, 15(3), 1519-1529. doi :10.14687/jhs.v15i3.5084
• Thompson, A.E., & Kaplan, C.A. (1996). Childhood emotional abuse. British Journal of Psychiatry, 168, 143-148. doi: 10.1192/bjp.168.2.143Turhan, E., Sangün, Ö., ve İnandı, T. (2006). Birinci basamakta çocuk istismarı ve önlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 15, 153-157.
• Vardar, B. (1994). The reliability and validity study of perception of psychological maltreatment inventory for adolescents, (Unpublished master’s thesis). Boğaziçi University, Institute for Graduate Studies for Social Sciences: İstanbul.
• Wright M. O. (2007). The long-term impact of emotional abuse in childhood: Identifying mediating and moderating processes. Journal of Emotional Abuse, 7(2): 1-8.
• Yorğun, A. (2014). Lise öğrencilerinde okul terki riskinin incelenmesi, (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.