Determination of Cicadellidae, Cixiidae and Delphacidae (Hemiptera) pest species on the vegetables of Solanaceae family in Hatay province of Turkey

Yıl 2019, Cilt: 24 Sayı: 3, 217 - 231, 18.12.2019

Mahmut Kılıç Erdal Sertkaya

Öz

Aim: Presence of Cicadellidae and Cixiidae (Hemiptera)
species, which cause direct damage by feeding and also are potential vectors of
virus and virus like organisms, was investigated on Solanaceae crop plants in
Hatay province, Turkey

Methods and
Results: Surveys were
conducted in Antkaya, Reyhanlı, Hassa, Altınözü, İskenderun, Yayladağı and
Samadağ districts of Hatay province where vegetable crops of Solanaceae family
such as pepper, tomato, potato and eggplant are intensively cultivated in May-October
2011 and May-October 2012. Samplings were conducted as 6 times of 60 seconds
sweeping by a vacuum insect sampling device (D-VAC) between rows of the crops
representing the field.

Conclusion: A total of 18 species were identified belonging to
18 genera of three subfamilies namely Agallinae (2 genera, 2 species),
Deltocephalinae (11 genera, 12 species) and Typhlocybinae (5 genera, 4 species)
of Cicadellidae family. Furthermore, Hyalesthes obsoletus belongs to Cixiidae
family were also identified.

Significance and Impact of the Study:
Hatay province is one of the important producers of Solanaceae crop plants of
Turkey through which it is also contributing to the country’s economy. It is
suggested that Hyalesthes obsoletus
(Cixiidae), Laodelphax striatellus
(Delphacidae) and some Cicadellidae species determined in this study are needed
to be further investigated as they are potential vectors of virus and virus
like organisms.

Anahtar Kelimeler

Solanaceae, Cicadellidae, Cixiidae, Hemiptera

Hatay ilinde yetiştirilen Solanaceae familyasına ait sebzelerde zararlı Cicadellidae, Cixiidae ve Delphacidae (Hemiptera) türleri

Öz

Amaç: Bu çalışmada, beslenme ve üreme faaliyetleri
ile doğrudan zararları yanında, virüs ve virüs benzeri organizmaları potansiyel
taşıma riski bulunan Cicadellidae ve Cixiidae (Hemiptera) türlerinin Hatay
ilinde Solanaceae familyasına ait bitkilerin üretim alanlarındaki varlığı
araştırılmıştır.

Yöntem ve
Bulgular: Cicadellidae familyasına bağlı türlerin belirlenmesi için survey
çalışmaları Mayıs-Ekim 2011 ve Mayıs-Ekim 2012 tarihleri arasında, Solanacea
familyasına bağlı sebzelerin yoğun olarak üretildiği Hatay’ın Antakya, Reyhanlı, Kırıkhan, Hassa, Altınözü,
İskenderun, Yayladağı ve Samandağ ilçelerinde biber, domates, patates ve
patlıcan üretim alanlarında yürütülmüştür. Survey çalışmalarında vakumlu böcek
toplama aleti (D-VAC) ile tarla içindeki sıra aralarından 60 sn süre ile 6 kez,
tarlayı temsil edecek farklı sıralar üzerindeki bitkileri süpürecek şekilde
çekim yapılarak örnekleme yapılmıştır.

Genel
Yorum: Bu çalışmada Cicadellidae familyasında bağlı Agallinae
altfamilyasına ait 2 cins 2 tür, Deltocephalinae altfamilyasına ait 11 cins ve
12 tür, Typhlocybinae altfamilyasına ait 5 cins ve 4 tür olmak üzere toplam 3
alt familyaya ait, 18 cinse bağlı 18 Cicadellidae türü edilmiştir. Ayrıca
çalışmada Cixiidae familyasında bağlı Hyalesthes obsoletus türü
belirlenmiştir

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Hatay
ve yöresi ülkemizde Solanaceae familyasına ait bitkilerin yetiştirildiği önemli
bir ilimiz olup ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Survey çalışmalarında belirlenen bazı
Cicadellidae türleri, Cixiidae türü olan Hyalesthes
obsoletus ve Delphacidae türü olan Laodelphax
striatellus virüs ve virüs benzeri organizmaların potansiyel olarak
vektörlüğünü yaptıklarında dolayı bu türlere dikkat edilmesi ve bu konuda
araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Solanaceae, Cicadellidae, Cixiidae, Hemiptera

Kaynakça

• Altınçağ R (1987) İzmir, Manisa ve Çevresinde Bağlarda Zarar Yapan Auchenorrhyncha Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları ve Özellikle Empoasca decedens Poali, Arboridia adanae (Dlabola) ve Zyginia spp.’nin Biyolojileri ve Zararları Üzerinde Araştırmalar. E. Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı Doktora tezi, 165 s.
• Askari A, Hussain M (1977) Empoasca infestation of cotton. FAO Plant Protection BuIletin, 25 (1) : 43.
• Avidov Z, Harpaz I (1969) Plant Pests of Israel. Univerties Press, Jarusalem, 549 pp.
• Başpınar H, Uygun N (1990) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistamatik çalışmalar I. Türk. entomol.derg., 15(2): 89-106.
• Başpınar H, Uygun N, (1991a) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistamatik çalışmalar III. Türk.Entomol.Derg., 15(4): 203-222.
• Başpınar H, Uygun N (1991b) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistemik çalışmalar II. Türk.Entomol.Derg.,15(3): 157-172.
• Başpınar H, Uygun N (1992a) Adana ili turunçgil bahçelerinde Asymmetresca decedens(Paoli) ve Empoasca decipiens Paoli (Homoptera, Cicadellidae)’nin popülasyon dalgalanmaları ve zararı üzerine çalışmalar. Türkiye II. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 28-31 Ocak, Adana. 533–540.
• Başpınar H, Uygun N (1992b) Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerindeki Cicadellidae türleri üzerinde faunistik ve sistemik çalışmalar V. Türk.Entomol.Derg.,16(2): 99-114.
• Başpınar H, Öncüer C (2000) Aydın ilinde meyve bahçelerinde Cicadellidae (Homoptera) türlerinin saptanması. Türkiye IV. Entomoloji Kongresi Bildirileri, 12-15 Eylül, Aydın. 409-419.
• Başpınar H, Kersting U, Şengonca Ç, Uygun N (1993) Studies on taxonomy, distribution and host plants of Turkish species of Circulifer Zakhvatkin (Homoptera: Cicadellidae). Türk.Entomol.Derg., 17 (3): 129-140.
• Bennett CW, Tanrısever A (1957) Sugarbeet curly top disease in Turkey. Plant Dis. Rep. 41: 721-725.
• Blocker HD (1967) Classification of the Western Hemisphere Balclutha (Homoptera: Cicadellidae). Proc. U. S. Nat. Mus. 122(3581):1-55.
• Bovey R (1956) Une nouvelle maladie à virus de la tomate en Suisse Romande. Annuaire Agricole de la Suisse 57, 599-611.
• Bozkurt E (1970) Ege Bölgesi Pamuklarında Zarar Yapan Empoasca (Cicadellidae)Türleri, Yaşayışı, Konukçuları, Zarar Şekli ve Dereceleri Üzerine Araştırmalar. E.Ü. Ziraat Fak. Yay. No: 146, İzmir, 71.
• Çalı S, Özdemir Y, Kalkandelen A (1989) Ankara'da domateslerde görülen stolbur hastalığı üzerinde araştırmalar. Bitki Koruma Bülteni 29 (1-2): 85-108.
• Demir E, (2004) Goniagnathus guttulinervis (Kirschbaum, 1868) new to Turkey, with data on ditribution of the Genus in Antalya (Homoptera: Auchenorryncha: Cicadellidae). Acta Entomologica Slovenica, 12 (2): 255-257.
• Demir E (2006) Contributions to the knowledge of Turkish Auchenorrhyncha with twelvenew records (Homoptera: Cicadellidae). Mun. Ent. Zool., 1(2): 215-236.
• Dlabola J (1957) Results of the Zoological Expedition of the National Museum in Praque to Turkey. 20 Homoptera: Auchenorrhyncha. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae 31( 469): 19 – 68.
• Dlabola J (1971a) Taxonomische und Chorologische Erganzungen zur Turkischen und Iranischen Zikadenfauna (Homopt, Auchenorrhyncha). Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 14 (163): 115-138.
• Dlabola J (1971b) Taxonomische und chorologische Erganzungen der Zikadenfauna von Anatolien, Iran, Afganistan und Pakistan (Homoptera, Auchenorrhyncha). Acta Ent. Bohemoslovaca. 68: 377-396
• Dlabola J (1977) Neue Zikaden-Taxone von Mycterodus, Erythria, Selenocephalus und Goldeus (Homoptera, Auchenorrhyncha). Acta Zoolojica Academiae Scientiarum Hungaricae. 23(3-4): 279-292.
• Dlabola J (1981) Ergebnisse der tschechoslowakisch-Hranischen Entomologischen expditionen nach dem Iran (1970 und 1973) (mit Angaben über einige Sammelresultate in Anatolien) Homoptera, Auchenorrhyncha (II Teil). Acta Entomologica Musei Nationalis, Pragae, 40:127-311.
• Ercan B, Uysal M (2007) Konya İlinde Onemli Bir Mısır Zararlısı Zyginidia sohrab Zachvatkin (Homoptera: Cicadellidae) ve Populasyon Gelişimi. Turkiye II. Bitki Koruma Kongresi, 27 – 29 Ağustos, Isparta.
• Giray H (1980) Ege Bölgesi’nde Anason (Pimpinella anisum) zararlı böceklerine ait liste. Türk. Bit. Kor. Derg. 4 (1): 49-57.
• Güçlü Ş, Özbek H (1988) Erzurum koşullarında Hyalesthes obsoletus Signoret (Homoptera: Cixiidae)’ un biyolojisi uzerinde bazı calışmalar. Türk.Entomol.Derg. 12 (2): 103-111.
• Güçlü Ş, Özbek H (1991) Erzurum’da Patateslerde Stolbur Hastalığını Oluşturan Mikoplazma Benzeri Organizma (MLO)’ları Taşıyan Vektörlerin Tespiti Üzerine Araştırmalar. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der. 22(2), 35-42.
• Güçlü Ş, Özbek H (1992) Erzurum ve yöresinde Cicadellidae (Homoptera: Auchenorrhyncha) türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar I. Agallinae, Macrospinae ve Ulopinae. Türkiye II. Entomoloji Kongresi. 28-31 Ocak, Adana, 607-620.
• Güçlü Ş, Özbek H (1994) Erzurum yöresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) türleri üzerinde faunistik ve sistematik çalışmalar V Deltocephalinae (Macrostelini) Atatürk Ü. Zir. Fak. Der., 25(3): 354-366.
• Güçlü Ş, Özbek H (1994a) Erzurum Yöresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Türleri Üzerinde Faunistik ve Sistematik Çalışmalar III. Typhlocybinae. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der. 25 (1): 78-93.
• Güçlü Ş, Özbek H (1994b) Erzurum Yoresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Turleri Uzerinde Faunistik ve Sistematik Calışmalar IV. Deltocephalinae (Grypotini, Goniagnathini, Opsiini, Deltocephalini, Doraturini). Ataturk Ü. Zir. Fak. Der., 25 (2): 167-179.
• Güçlü Ş, Özbek H (1994c) Erzurum Yoresinde Cicadellidae (Homoptera, Auchenorrhyncha) Turleri Uzerinde Faunistik ve Sistematik Calışmalar VI. Deltocephalinae (Athysanini, Kısım I). Ataturk Ü. Zir. Fak. Der. 25 (3): 367-369.
• Kalkandelen A (1974) Orta Anadolu'da Homoptera: Cicadellidae Familyası Turlerinin Taksonomileri Uzerinde Araştırmalar. Zir. Muc. ve Kar. Gen. Mud. Araş. Es. Ser. Ankara, 221 s.
• Kalkandelen A (1974a) Homoptera, Auchenorryhncha, Cicadellidae, Deltocephalinae türü üzerine taksonomik bir arastırma. Turkey. Tr. J. of Zoology, 20: 329-331.
• Kalkandelen A (1974b) Study on the fauna of Cicadellidae: Euscelinae from Central Anatolia. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Mecmuası 39 (1-2): 17-33.
• Karman M (1971) Bitki Koruma Araştırmalarında Genel Bilgiler Denemelerin Kuruluşu ve Değerlendirme Esasları. Mesleki Kitaplar Serisi, Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Bornova- İzmir, 279.
• Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü, Şahin F, Saygılı H, Özdemir N (2009) Bursa ili sanayi domatesi üretim alanlarında görülen Auchenorrhyncha (Homoptera) türleri üzerine çalışmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg. 46 (2): 117-122.
• Lindberg H (1948) On the Insect Fauna of Cyprus II. Heteroptera and Homoptera Cicadinae. Commentat. Biol. 10 (7): 1-175.
• Linnavuori R (1965) Studies on South and east Mediterranean Hemipterous Fauna. Acta ent. Fenn. 21: 1-70.
• Lodos N (1981) Maize pests and their importance in Turkey. EPPO Bull. 11 (2): 87-89.
• Lodos N (1982) Türkiye Entomolojisi. Genel, Uygulamalı ve Faunistik. Ege Üniv. Matbaası, Bornova-İzmir, Cilt II, 591s.
• Lodos N (1986) Türkiye Entomolojisi II. Genel, Uygulamalı ve Faunistik, E. Ü. Zir. Fak. Yay. No: 429, İzmir, 580s.
• Lodos N, Kalkandelen A (1981) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey, VII. Family Cicadellidae: Ulopinae, Megopthalminae, Ledrinae, Macropsinae and Agallinae. Türk. Bit. Kor. Derg. 5 (4): 215-230.
• Lodos N, Kalkandelen A (1983) Türkiye Auchenorrhyncha türlerinin yayılışı ve önemlerine ait ön listesi. XII. Familya Cicadellidae, Typhlocybinae:Empoascini Türk. Bit.Kor. Derg., 7(3): 153-165.
• Lodos N, Kalkandelen A (1984) Türkiye Auchenorrhyncha türlerinin yayılışı ve önemlerine ait ön listesi. XVI. Familya: Cicadellidae: Typhlocybinae: Erythroneurini Türk. Bit. Kor. Derg., 8(4): 201-210.
• Lodos N, Kalkandelen A (1985a) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XVII. Family Cicadellidae: Deltocephalinae: Grypotini, Goniagnatbini and Opsiini (Part I). Türk. Bit. Kor. Derg., 9: 79-90.
• Lodos N, Kalkandelen A (1985b) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XVII. Family Cicadellidae: Deltocephalinae: Macrostelini (Part II). Türk. Bit. Kor. Derg. 9 (3): 147-161.
• Lodos N, Kalkandelen A (1986) Preliminary list of Auchhenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XX. Family- Cicadellidae: Deltocephalinae: Fieberielllini, Stirellini and Tetartostylini. Türk. Bit. Kor. Derg., 10 (1): 25-32.
• Lodos N, Kalkandelen A (1987) Preliminary list of Auchenorrhyncha with notes on distribution and importance of species in Turkey. XXIV. Family - Cicadelllidae: Deltocephalinae: Athisanini (Part IV). Türk.Entomol.Derg., 11 (2): 97-109.
• Mart C, Sunulu S (2011) Kahramanmaraş pamuk ekim alanlarında Cicadellidae (Hemiptera) familyasına bağlı türler ve popülasyon değişimleri. Turk. entomol. derg. 35 (4): 665-676.
• Mutlu Ç, Sertkaya E, Güçlü Ş (2008a) Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında Cicadellidae (Homoptera) familyasına bağlı önemli türlerin populasyon değişimleri. Türk.Entomol.Derg., 32 (1), 21-32
• Mutlu Ç, Sertkaya E, Güçlü Ş (2008b) Diyarbakır ili ikinci ürün mısır alanlarında bulunan Cicadellidae (Homoptera) türleri ve yayılış alanları Türk.Entomol.Derg. 32 (4): 281-301.
• Nast J (1972) Palaearctic Auchenorrhyncha (Homoptera) an Annotated Check List. Polish Academy of Sciences Instıtute of Zoology. Polish Scientific Publisher, Warszawa, 550 pp.
• Önder F, Tezcan S, Karsavuran Y, Zeybekoğlu U (2011) Cicadomorpha, Fulgoromorpha and Sternorrhyncha (Insecta: Hemiptera) - (Catalogue of Turkey. Meta Basım, Bornova, Izmir, Turkey, 168 pp.
• Özbek H (1986) Erzurum’da Yoncadaki Bocek Faunasının Tespiti. Atatürk Ü. Zir. Fak. Der., 17: l-4.
• Özbek H, Alaoğlu O, Güclü Ş (1987) Erzurum ve cevresinde patateslerde Homoptera turleri. Turkiye I. Entomoloji Kongresi, 13-16 Ekim /İzmir, 219-228.
• Özgen İ, Karsavuran Y (2009) Diyarbakır, Elazığ ve Mardin illeri bağ alanlarında bulunan Cicadellidae (Homoptera) türleri. Türk. Entomol.Derg., 33 (3): 217-240.
• Özgen İ, Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü, Karavin M (2009) Diyarbakır, Elazığ ve Mardin illeri bağ alanlarındaki Auchenorrhyncha (Homoptera, Insecta) türleri. Harran Üniv. Zir. Fak. Derg. 13 (3): 17-22.
• Ribaut H (1952) Fauna de France 57. Homopteres Auchenohyngues I (Jassidae), Federation Française des Societes de Sciences Naturelles Office central de Faunistique, 474 pp.
• Ruppel RF (1965) A review of the genus Cicadulina (Hemiptera, Cicadellidae). – Publications of the Museum of Michigan State University, Biological Series. 2(8): 385–428.
• Süzer T (1980) Güney Anadolu Bölgesi’nde, Malvadeae Familyasına Ait Bitkilerde Empoasca (Homoptera: Cicadellidae) Türleri, Populasyon Yoğunlukları ve Bilhassa Tabii Düşmanları Üzerinde Araştırmalar. E. Ü. Ziraat Fak., Bornova (Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi).
• Şimşek Z (1982) Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde Mısır ve Darılarda Zararlı Olan Böcek Türleri, Tanınmaları, Yayılış Alanları ve Zararları Üzerinde Araştırmalar. Diyarbakır Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Yayını No: 6, 86 s.
• Tezcan S, Zeybekoğlu Ü, Beyaz G (2003) Manisa İlinde yetiştirilen kültür kekiği (Origanum spp.) (Lamiaceae)’nde bulunan Auchenorrhyncha (Homoptera) türleri. Türk.Entomol.Derg. 27 (2): 141-148.
• Turhan N, Tunç A, Belli A, Kişmir A, Kısakürek N (1983) Çukurova’da soya (Glycine max L.)’da böcek ve akar faunasının tesbiti üzerinde çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 23 (3): 148-169.
• TUIK (2015) www.tuik.gov.tr. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul (Son erişim tarihi:Mayıs 2015)
• Vural H, Esiyok D, Duman İ (2000) Kültür Sebzeleri (Sebze Yetistirme). Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir.
• Yıldırım E, Özbek H (1991) Erzurum Şeker Fabrikasına bağlı şekerpancarı üretim alanlarındaki zararlı ve yararlı böcek türleri. Türkiye II. Entomoloji Kongresi, 25-28 Ocak, Adana, 621-628.
• Yılmaz E, Karsavuran Y, Zeybekoğlu Ü (2009) Aydın, İzmir ve Manisa illeri mısır alanlarında belirlenen Cixiidae ve Delphacidae (Homoptera) familyalarına bağlı türler üzerinde araştırmalar. Türk.Entomol.Derg., 33 (1): 63-71.
• Young DA, Frazier NW (1954) A study of the leafhopper genus Circulifer Zachvatkin (Homoptera, Cicadellidae). Hilgardia, 23 (2):25-52.
• Zümreoğlu S (1980) Ege Bölgesi susam alanlarında zararlı ve faydalı fauna üzerinde sürvey çalışmaları. Zir. Müc. Ar. Yıll. 15:8-9.
• Zümreoğlu S, Akbulut N (1984) Ege Bölgesi ikinci ürün ekim alanlarında görülen hastalık, zararlı, yabancıotlar ve bunların doğal düşmanları üzerinde araştırmalar. Zir. Müc. Ar. Yıll. 20:92-.93