İkinci ürün koşullarında yetiştirilen soya bitkisinin farklı gelişme dönemlerinde tepe büyüme noktasında oluşan mekanik zararın tohum verimi ile bazı tarımsal özellikler üzerine etkileri

Yıl 2021, Cilt: 26 Sayı: 1, 117 - 127, 19.04.2021

Halil Bakal , Özge Bağırkan , Halis Arıoğlu

https://doi.org/10.37908/mkutbd.770096

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışma; Çukurova bölgesi ikinci ürün koşullarında yetiştirilen soya bitkisinin tepe büyüme noktasında farklı dönemlerde meydana getirilen mekanik zararın, tohum verimi ile bazı tarımsal özellikler üzerine olan etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Yöntem ve Bulgular: Çalışma, 2018 ve 2019 yıllarında, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma Alanında ve ikinci ürün yetiştirme sezonunda yürütülmüştür. Araştırmada; üç farklı vejetatif gelişme döneminde (V1, V2 ve V3) bitkilerin tepe büyüme noktaları koparılarak mekanik zarar meydana getirilmiştir. Materyal olarak, Arısoy (III. Olgunlaşma grubunda) ve Blaze (IV. Olgunlaşma grubunda) çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmaya konu olan deneme bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak kurulmuş ve yürütülmüştür.

Genel Yorum: Araştırma sonucu, V1, V2 ve V3 vejetatif gelişme dönemlerinde meydana gelen mekanik zararın, verime üzerine etkilerinin çeşitlere göre farklı olduğu tespit edilmiştir. İki yıllık ortalama değerlere göre, en yüksek tohum verimi, her iki soya çeşidinde de ilk üç yapraklı dönemde (V1) yapılan uygulamalarından elde edilmiştir (473.5 kg da-1). Bu dönemde yapılan uygulama Arısoy çeşidinde yaklaşık %19.0 oranında verim artışına neden olmuştur.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Farklı dönemlerde soya bitkisinin tepe noktasında meydana getirilen mekanik zararın, uygulama zamanının doğru seçilmesi halinde tohum verimi üzerine artırıcı etkisinin olduğu saptanmıştır. Erken vejetatif gelişme döneminde tepe noktasına (büyüme konisine) verilen mekanik zarar, alt boğumda bulunan tomurcukların sürerek daha fazla yan dal ve bakla oluşturması sonucu verim kaybını minimum düzeyde azaltmıştır. Yapılan bu çalışmada elde edilen sonuçlara göre, ikinci ürün koşullarında yetiştirilen soya bitkisinin dolu zararına maruz kalarak zarar görmesi halinde, bitkinin zarar gördüğü gelişme dönemine göre, tohum veriminin artabileceği veya bazı durumlarda ise verim kayıplarının olabileceği gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Soya, mekanik zarar, tohum verimi, bitki gelişim dönemi

Teşekkür

Bu çalışma, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde 2018 yılında Özge Bağırkan tarafından yürütülen yüksek lisans tezinin bir kısmını kapsamakta olup, yazarlar desteklerinden dolayı Çukurova Üniversitesi Araştırma Projeleri Birimi’ne teşekkür ederiz.

The effects of mechanical damage at different growing stage on seed yield and some agronomic characteristics of soybean plant in double crop growing conditions

Öz

Aims: The objective of this study was to determine the effects of mechanical damage on yield and some important plant characteristics of soybean at different crop development periods.

Methods and Results: This study was conducted at the Experimental Area of Cukurova University, Faculty of Agriculture Department of Field Crops in 2018 and 2019 as a double crop growing season. The experimental design was a split plot with three replications. The mechanical damage was applied at V1, V2 and V3 growth stages. Arısoy and Blaze varieties were used as plant materials.

Conclusions: As a result of the research, it was found that the same rate of mechanical damages in the V1, V2 and V3 vegetative development periods affected the yield at different rates. The highest seed yield was obtained from the first three-leaf period (V1) applications (473.5 kg da-1).

Significance and Impact of the Study: Mechanical damage to the growing point during early vegetative development minimized the loss of yield as a result of the buds in the lower knuckle creating more lateral branches and pods.

Anahtar Kelimeler

Soybean, mechanical damage, seed yield, plant development period

Kaynakça

• Arıoğlu H (1991) Çukurova koşullarında dolu zararının soya bitkisinde meydana getirdiği verim kaybının belirlenmesi üzerinde bir araştırma. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (3): 91-102.
• Arıoğlu H (2014) Yağ bitkileri yetiştirme ve ıslahı. Ç.Ü. Zir. Fak. Yayınları, Genel Yayın No:220, No:A-70. Adana.
• Arıoğlu H, Güllüoğlu L (2018) Türkiye’de yağlı tohum üretimi ve yem sektörüne etkileri. Harman Time Dergisi, 6(66): 38-42.
• Asar M, Yalçın S, Yücel G, Nadaroğlu Y, Erciyas H (2007) Zirai Metoroloji Ders Kitabı. DMİ Genel Müdürlüğü Zirai Meteoroloji Şube Müdürlüğü. Ankara.
• Aslam M, Naseer AK, Siddique MM (1993) Effect of different row and plant spacings on soybean yield and ıts components. Pakistan J. Agric. Res., 14(3): 143-148.
• Bakal H, Güllüoğlu L, Onat B, Arıoğlu, H (2017) The effect of growing seasons on some agronomic and quality characteristics of soybean varieties in Mediterranean region in Turkey. Turkish J. of Field Crops, 22(2): 187-196.
• Camery M.P, Weber CR (1953) Effects of certain components of simulated hail injury on soybeans and corn, Research Bulletin (Iowa Agriculture and Home Economics Experiment Station): Vol. 31, No. 400.
• Conley SP, Pedersen P, Chrıstmas EP (2008) Main-stem node removal effect on soybean seed yield and composition, Crop Sci. Soc., 101(1): 120-123.
• Çırak C, Esendal E (2005) Soyada bitki gelişim dönemleri, OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 20(2): 57-65.
• FAO (2019) Tarımsal Yapı ve Üretim Bilgileri. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
• Fehr WR, Caviness CE, Vorst JJ (1977) Response of ındeterminate and determinate soybean cultivars to defoliation and half-plant cutoff. Crop Science, 17(6): 913-917.
• Fehr WR, Hicks DR, Hawkins SE, Ford JH, Nelson WW (1983) Soybean recovery from plant cutoff, breakover, and defoliation Agronomy Journal, 75(3): 512-515.
• Güllüoğlu L, Bakal H, Arıoğlu H (2016) The effects of twin-row planting pattern and plant population on seed yield and yield components of soybean at late double-cropped planting in Cukurova region. Turk. J. Field Crops, 21(1): 59-65.
• Hintz RW, Fehr WR (1990) Plant density and degoliation effect on the recovery of soybean injured by stem cutoff during vegetative development. Agronomy Journal, 82: 57-59.
• Lee CD, Zarnstorff ME (2012) Soybean yield loss caused by node removal. Crop Management, 11(1): 1-8.
• Malone SR, Caviness CE (1985) Cut-off, breah-over, and defoliation effects on a determinate soybean, Agronomy Journal, 77: 585-588.
• Oba M, Arıoğlu H (2001) Çukurova Bölgesinde 2. ürün olarak yetiştirilen soya bitkisinde, farklı zamanlarda ve oranlarda meydana gelen mekanik zararın, tohum verimine etkisi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi, 379-384. 17-21 Eylül 2001-Tekirdağ.
• Onat B, Bakal H, Gülloğlu L, Arıoğlu H (2017) The effects of high temperature at the growing period on yield and yield components of soybean varieties. Turkish Journal of Field Crops, 22(2): 178-186.
• Owen LN, Catchot AL, Musser FR, Gore J, Cook DC, Jackson R, Allen C (2013) Impact of defoliation on yield of group IV soybeans in Mississippi. Crop Production, 54: 206-212.
• Tanner JW, Hume DJ (1978) Soybean manangement and production (hail damage). p.158-216 (Ed. By. A.G. Norman) Academic Press, New York, 269pp.
• Teigen JR, Vorst JJ (1975) Soybean Response to Stand Reduction and Defoliation. Agronomy Journal, 67(6): 813-816.
• TUİK (2019) Türkiye İstatistik Kurumu, Tarımsal Bilgiler. http://www.tuik.gov.tr
• Yıldırım A, İlker E (2018) Ege Bölgesi’nde ikinci ürün koşullarında bazı soya çeşit ve hatlarının verim ve agronomik özellikleri ile kalite özelliklerinin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 1-8.