Determination of quality and some technological characteristics of some bean varietes (Phaseolus vulgaris L.)

Yıl 2022, Cilt: 27 Sayı: 1, 155 - 165, 08.04.2022

Erol Oral , Rüveyde Tunçtürk , Murat Tunçtürk , Fevzi Altuner , Haluk Kulaz

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1058316

Cited By: 1

Öz

Aims: This study was carried out with 12 registered bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.) obtained from various institutes in the Faculty of Agriculture Laboratory in 2022.

Methods and Results: It is aimed to determine the quality and some technological properties of bean seeds such as moisture content, hectoliter weight, dry and fresh weight, dry and wet volume, water absorption capacity and index, swelling capacity and index and cooking time properties of bean seeds. Data were analyzed according to the Completely Random Plots Experimental Design and the means were compared with the DUNCAN test. As a result, moisture content in the grain varied between 7.55-9.40%, hectoliter weight 70.4-83.7 kg hl-1, dry weight 12.91-48.73 g, wet weight 26.24-97.09 g, wet volume 122.67-190.67 ml, dry volume 68.75-92.51 ml, water intake capacity 0.072-0.551 g grain-1, water absorption index 0.32-1.39%, swelling capacity 0.11-0.49 ml grain-1, swelling index 2.04-2.47% and cooking time 33.0-54.5 minutes. According to the results of the correlation analysis, there were positive and significant relationships with dry weight values with wet weight (r= 0.88**), wet volume (r=0.89**), dry volume (r=0.77**) and swelling capacity (r=0.92**). Positive and significant relationships were also found between wet weight and wet volume (r=0.97 **), dry volume (r=0.87 **), swelling capacity (r=0.94**). A positive and good result was observed between wet volume and dry volume (r=0.93**) and swelling capacity (r=0.98**).Positive and highly significant relationships were determined between water absorption and swelling capacity (r=0.87**).

Conclusions: According to consumer and market preferences, Adabeyazı variety has the highest moisture content and hectoliter weight. Good results were obtained in terms of dry and wet weight, wet and dry volume, swelling capacity, swelling capacity and index value of Ribweighing and Akın varieties, and cooking time in Karacaşehir varieties.

Significance and Impact of the Study: By preventing the illusion of sense arising from the grain and shell structure of the bean, objective criteria will help the breeding program with a more accurate determination of the cooking time. By contributing to the country's economy, it will increase similar studies that will best meet market and consumer demands.

Anahtar Kelimeler

Beans,, quality,, technological features, phaseolus vulgaris L,

Bazı fasulye çeşitlerinin (Phaseolus vulgaris L.) kalite ve bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi

Öz

Amaç: Bu çalışma 2022 yılında Ziraat Fakültesi tarla Bitkileri Laboratuvarında yürütülmüştür. Araştırmada çeşitli enstitülerinden temin edilen 12 adet tescilli fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşidi kullanılmıştır. Fasulye tohumlarında tane ve bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Yöntem ve Bulgular: Denemede, tanede nem oranı, hektolitre ağırlığı, kuru ağırlık, yaş ağırlık, ıslak hacim, kuru hacim, su alma kapasitesi, su alma indeksi, şişme kapasitesi, şişme indeksi ve pişme süresi gibi özellikler incelenmiştir. Elde edilen veriler Tesadüf Parselleri Deneme deseninde varyans analizi yapılmış ve ortalamalar DUNCAN testi ile kontrol edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre; tanede nem oranı %7.55-9.40, hektolitre ağırlığı 70.4-83.7 kg hl-1, kuru ağırlık 12.91-48.73 g, yaş ağırlık 26.24-97.09 g, ıslak hacim 122.67-190.67 ml, kuru hacim 68.75-92.51 ml, su alma kapasitesi 0.072-0.551 g tane-1, su alma indeksi % 0.32-1.39, şişme kapasitesi 0.11-0.49 ml tane-1, şişme indeksi % 2.04-2.47 ve pişirme süresi 33.0-54.5 dk arasında değişim göstermiştir. Korelasyon analizlerine bakıldığında ise kuru ağırlık değerlerinin yaş ağırlık (r= 0.88**), ıslak hacim (r=0.89**), kuru hacim (r=0.77**),şişme kapasitesi (r=0.92**) ile olumlu ve önemli ilişkiler olduğu görülmüştür. Yaş ağırlığı ile ıslak hacim (r=0.97 **), kuru hacim (r=0.87 **), şişme kapasitesi (r=0.94**) arasında olumlu ve önemli ilişkiler tespit edilmiştir. Ayrıca Islak hacim ile kuru hacim (r=0.93**) ve şişme kapasitesi (r=0.98**) arasında da pozitif ve olumlu bir sonuç olduğu görülmüştür. Su alma kapasitesi ve şişme kapasitesi (r=0.87**) arasında da benzer bir şekilde pozitif ve çok önemli olumlu ilişkiler belirlenmiştir.

Genel Yorum: Tüketici ve pazar tercihleri göz önünde bulundurulduğunda nem oranı ve hektolitre ağırlığında Adabeyazı çeşidinde en yüksek bulunmuştur. Kuru ağırlık, yaş ağırlık, ıslak hacim, kuru hacim, şişme kapasitesi gibi kriterler açısından Ribewighing, su alma indeksinde Akın çeşidi en yüksek değerler tespit edilmiştir. Şişme kapasitesi ve indeksi değeri bakımından Yunus 90, pişme süresi bakımından ise Karacaşehir çeşitlerinde en yüksek değerler ölçülmüştür.

Çalışmanın Önemi ve Etkisi: Fasulyede tane ve kabuk yapılarından dolayı ortaya çıkacak duyusal yanılgıları ortadan kaldıracak pişme süresinin daha doğru tespiti yapılacaktır. Ayrıca objektif kriterler ile ortaya çıkacak gerçekler tüketici taleplerinin yanı sıra ıslah programlarına yardımcı olacağı düşünülmektedir. Ülke ekonomisine katma değer oluşturacak piyasa ve tüketici taleplerini en iyi şekilde karşılayacak fasulye çeşit ve genotiplerin tespiti benzer çalışmaların önemini daha fazla artıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Fasulye, kalite, Phaseolus vulgaris L., teknolojik özellikler

Kaynakça

• KAYNAKLAR Adak MS, Güler M, Kayan N (2010) Yemeklik baklagillerin üretimini artırma olanakları. VII. Teknik Kongre. ZMO Yayınları, Ankara.
• Anonim (2020) http://faostat.fao.org/site/339/default.aspx. (Erişim tarihi:11.09.2020).
• Anonim (2022) https://arastirma.tarimorman.gov.tr. (Erişim tarihi: 05.01.2022).
• Atlı A, Köksal H, Dağ A (1994) Yemeklik tane baklagillerde kalite değerleri. Gıda San. Derg.7(3):44-48 Aydoğan S, Şahin M, Göçmen AG, Hamaoğlu S, Demir B, Güçbilmez ÇM, Gür S, Keleş R (2020) Konya koşullarında bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinin kalite özelliklerinin belirlenmesi. Aka. Zir. Derg. 9(2): 259-270.
• Cengiz B (2007) Sakarya ve Eskişehir lokasyonlarında yetişen bazı fasulye çeşitlerinin kalite özellikleri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı. 78 s. Hatay.
• Cengiz B, Dağlıoğlu O, Geçgel Ü (2008). Sakarya ve Eskişehir lokasyonlarında yetiştirilen bazı fasulye çeşitlerinin kalite özellikleri. Türkiye 10. Gıda Kongresi; 21-23 Mayıs 2008, Erzurum.
• Costa GR, Ramalho MAP, Abreu AFB (2001) Variabilidade para absorção de água nos grãos de feijão do germoplasma da UFLA. Ciência e Agrotecnologia Lav. 25(4):1017-1021.
• Düzgüneş O, Kesici T, Kavuncu O, Gürbüz F (1987) Araştırma ve Deneme Metotları. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara, 381s.
• Çalışkan S, Aytekin Rİ, Yağız AK, Yavuz C (2018). Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) çeşitlerinde tam ve kısıtlı sulama uygulamalarının tane kalitesi üzerine etkisi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Derg.6 (12):1853-1859.
• Çiftçi V, Tuçtürk R, Tunçtürk M (2011) Van Gevaş Yerel Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Genotiplerinin Hidratasyon Kapasiteleri ve Hidratasyon İndekslerinin Belirlenmesi”. IV.Tohumculuk Kongresi, Samsun, 434-437 s.
• Çulha G, Bozoğlu H (2017) Amazon ve sırma börülce çeşitlerinin tane kalitesine farklı kültürel uygulama etkisi. KSÜ Doğa Bil. Der. 20 (Özel Sayı):362- 366.
• Karasu A, Öz M (2008) Farklı olgunlaşma dönemlerinde hasat edilen fasulye (Phaseolus vulgaris L.) tohumlarının bazı özelliklerinin belirlenmesi. U. Ü. Zir. Fak. Der. 22(1): 87-94.
• Kaya M, Karaman R (2016) Göller bölgesi illerinde yetiştirilen nohut genotiplerinin bazı kalite ve tek nolojik özellikleri yönünden değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enst. Der. 25 (Özel sayı-1):184-190.
• Kaçar O, Çakmak F, Çöplü N, Azkan N (2004). Bursa koşullarında bazı fasulye çeşitlerinde (Phaseolus vulgaris L.) bakteri aşılama ve değişik azot dozlarının verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Zir. Fak. Der. 18(1): 207-218.
• Melo LC, Lemes GDeC, Peloso MJD, Farıa LCDe, Costa JGC, Rava CA, Dıaz, J. L. C.; Abreu, A. De F. B.; Carvalho, H. W. L. De; Teıxeıra, M. G.; Warwıck DRN, Pereıra Fılho I A, Zımmermann FJP (2005) Estimativas de parâmetros genéticos, estabilidade e adaptabilidade no programa de melhoramento do feijoeiro comum da embrapa arroz e feijão. Santo Antônio de Goiás: Embrapa Arroz e Feijão. 31 p. (Boletim de Pesquisa e Desenvolvimento, 13).
• Pekşen E, Gülümser A (2005)Bazı fasulye (Phaseolus vulgaris L.) genotiplerinde verim ve verim unsuru arasındaki ilişkiler ve path analizi. OMÜ Zir. Fak. Der. 20(3):82-87.
• Poehlman JM (1979) Breeding Field Crops. 2nd Edition, The Avi Publishing Compan Inc., Con.483.
• Saylam AÇ (2017) Kırşehir Ekolojik Koşullarına Uygun Bazı Fasulye (Phaseolus vulgaris L.) Çeşit/Hatların Verim ve Verimle İlgili Özelliklerinin Belirlenmesi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir, 78 s.
• Saha S, Singh G, Mahajan V, Gupta HS (2009). Variability of Nutritional and Cooking Quality in Bean (Phaseolus vulgaris L.) As A Function of Genotype. Plant Foods Human Nut. 64(2): 174-180.
• Sözen Ö, Karadavut D (2020) Farklı lokasyonlarda yetiştirilen fasulye genotiplerinin (Phaseolus vulgaris L.) bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Türk Tarım ve Doğa Bil. Der.7(4):1205- 1217.
• Şehirali S, Özçelik H, Yorgancılar Ö (1994) Kuru tane olarak tüketilen bodur fasulye gen kaynaklarının karakterizasyonu üzerinde araştırma. 1. Tarla Bitkileri Kongresi, Bitki Islahı Bildirileri 2: 134-140, 25- 29 Nisan, Bornova-İzmir.
• Şehirali S, Atlı A (1993) Fasulye (Phaseolus vulgaris L.)’ de Pişme özellikleri. Tekirdağ Zir. Fak. Yayınları, No: 161.
• Şehirali S (1988) Yemeklik Dane Baklagiller Kitabı, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1989 Ders Kitabı:314, ANKARA.
• Torun M, Köycü C (1999) Mısır bitkisinde tane verimi ile bazı verim unsurları arasındaki ilişkilerin saptanması. Tr. J. of Agriculture and Forestry. 23: 1021-1027.
• Wani IA, Sogi DS, Wani AA, Gill BS(2017) Physical and cooking characteristics of some Indian kişne bean (Phaseolus vulgaris L.) cultivars. Journal of Saudi Society of Agr. Sci. 16: 7-15.
• Williams PC, Nakoul H, Singh KB (1987) Relationship between cooking time and physical characteristics in chickpea. J. Sci. Food Agric. 34: 492–497.