Hatay ili tarımsal alanlarında bulunan canavar otu türleri, yaygınlıkları, yoğunlukları ve potansiyel zarar seviyesinin belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 2, 338 - 354, 17.08.2023

İlhan Üremiş , Soner Soylu , Merve Kara , Aysun Uysal , Şener Kurt , Erdal Sertkaya

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1240285

Cited By: 1

Öz

Canavar otları (Orobanche spp.) dikotiledon bitkilerde önemli düzeyde ürün kayıplarına neden olan tam parazit bitkilerdir. Türkiye’nin de yer aldığı Akdeniz iklimine sahip ülkelerde domates, tütün, patates, havuç, maydanoz, ayçiçeği ve mercimek, gibi bazı önemli kültür bitkilerinin üretimi canavar otları (Orobanche spp./Phelipanche spp.) tarafından tehdit edilmektedir. Bu çalışmada Hatay ilinin farklı ilçelerinde canavar otu tür(ler)inin konukçusu olduğu (domates, patates, havuç, maydanoz, tütün, ayçiçeği, bezelye vb.) ürünlerin yetiştirildiği tarlalardaki yaygınlık ve yoğunlukları 2 farklı dönemde yapılmış surveylerle belirlenmiştir. Her iki dönemde yaygın tür Orobanche ramosa L. olurken, havuç ve bezelye tarlalarında O. crenata türü de belirlenmiştir. Aralık 2020-Mart 2021 aylarında yapılan ilk surveylerde 31 ha alana sahip 69 tarlanın 29’unda canavar otu saptanmış olup il geneli olarak rastlama sıklığı % 42.02 olarak belirlenmiştir. Nisan 2021-Eylül 2021 aylarında yapılan ikinci surveylerde 73.7 ha alana sahip 148 tarlanın 29’unda canavar otu saptanmış olup il geneli olarak rastlama sıklığı % 19.59 olarak hesap edilmiştir. Doğal olarak bulaşık havuç kökünde O. crenata’nın kök boyunda % 58.8, kök çapında % 91.9 ve kök ağırlığında ise % 88.6 oranında azalmaya neden olduğu hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Orobanche spp., Yaygınlık, Yoğunluk, Zarar oranı

Destekleyen Kurum

Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi

Proje Numarası

20.M.050

Teşekkür

Bu çalışma, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu Başkanlığı tarafından finansal olarak desteklenmiştir (Proje Numarası: HMKU BAP-20.M.050).

Determination of the frequency, density and possible damage level of the broomrape species in the agricultural areas of Hatay province

Öz

Broomrapes (Orobanche spp.) are obligate plant-parasitic plants that cause significant product losses in dicotyledon plants. The production of many important cultivated plants, such as tomatoes, tobacco, potatoes, carrots, parsley, sunflowers and lentils, is seriously threatened by broomrapes (Orobanche spp./Phelipanche spp.) in Mediterranean countries including Turkiye. In this study, the prevalence and density of the broomrape species were determined by conducting surveys in two different periods in host crops (tomato, potato, carrot, parsley, tobacco, sunflower, pea, etc.) which are grown in different districts of Hatay province. While the common species was Orobanche ramosa L. in the surveys carried out in both periods, O. crenata was also determined in carrot and pea fields. In the first surveys carried out in December 2020-March 2021, broomrape was detected in 29 of 69 fields with an area of 31 ha, and the incidence rate was determined as 42.02% throughout the province. In the second surveys carried out in April 2021-September 2021, broomrape was detected in 29 of 148 fields with an area of 73.7 ha, and the frequency of occurrence in the province was calculated as 19.59%. It was calculated that O. crenata caused a 58.8% decrease in root length, 91.9% in root diameter and 88.6% in root weight in naturally contaminated carrot root.

Anahtar Kelimeler

Hatay, Orobanche spp., Distribution, Frequency, Damage rate

Proje Numarası

20.M.050

Kaynakça

• Abang, M., Abu-Irmaileh, B., Bayaa, B., & Yahyaoui, A. (2007). A participatory farming system approach for sustainable broomrape (Orobanche spp.) management in the Near East and North Africa. Crop Protection, 26, 1723-1732. https://doi.org/10.1016/j.cropro.2007.03.005
• Aksoy, E. (2003). Canavar otu türlerinin (Orobanche spp.) Çukurova bölgesi’ndeki önemi ve mücadele olanakları üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 158 s., Adana.
• Aksoy, E., & Pekcan, V. (2014). Canavar otları (Orobanche spp., Phelipanche spp.) ve mücadelesi. T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı, 15, Ankara.
• Aksoy, E., & Uygur, F.N. (2008). Effect of broomrapes on tomato and faba bean crops. Türkiye Herboloji Dergisi, 11 (1), 1-7.
• Aksoy, E., Arslan, Z.F., Eymirli, S., Tetik, Ö., Bayraktar, Ö., & Armağan, G. (2014). Gaziantep ve Kilis illerinde kırmızı mercimek yetiştiricilerinin canavar otu başta olmak üzere yabancı ot sorunları ve üreticilerin sorunlara yaklaşım düzeylerinin belirlenmesi. Türkiye V. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri, 374.
• Amsellem, Z., Barghouthi, S., Cohen, B., Goldwasser, Y., Gressel, J., Hornok, L., Kerenyi, Z., Kleifeld, Y., Klein, O., Kroschel, J., Sauerborn, J., Müller-Stöver, D., Thomas, H., Vurro, M., & Zonno, M.C. (2001). Recent advances in the biocontrol of Orobanche (broomrape) species. Biocontrol, 46, 211-228. https://doi.org/10.1023/A:1011496114707
• Anonim (2019). Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr (Erişim Tarihi: 28.12.2022).
• Bıyıktay, İ. (2018). Hatay ili Kırıkhan ilçesinde yetiştirilen siyah havuçların verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 62 s., Hatay.
• Bora, T., & Karaca, İ. (1970). Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Yardımcı Ders Kitabı, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Civelek, H.S., & Demirkan, H. (1997). Marmara bölgesi sanayi domates yetiştirme alanlarında sorun olan canavar otu (Orobanche) türlerinin doğal düşmanı Phytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera, Agromyzidae) ile bulaşıklığı üzerinde araştırmalar. Türkiye II. Herboloji Kongresi Bildirileri, 45-51.
• Demirbaş, S. (2011). Bazı ayçiçeği çeşitlerinde Orobanche sp. (Canavar otu) ile tuz stresinin birlikte neden olduğu etkilerin antioksidatif savunma mekanizması temelinde araştırılması. Doktora Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 106 s., Çanakkale.
• Demirkan, H. (1997). Domates alanlarında sorun oluşturan canavar otu (Orobanche ramosa L.)’nun biyolojisi üzerine araştırmalar. Türkiye II. Herboloji Kongresi Bildirileri, 89-98.
• Demirkan, H., & Nemli, Y. (1993). Bazı domates çeşitlerinin Orobanche ramosa L.’ya duyarlılıklarının araştırılması. Türkiye I. Herboloji Kongresi Bildirileri, 309-314.
• Edwards, W.G.H. (1972). Orobanche and Other Plant Parasite Factors. Harborne, Phytochemical Ecology, Academic Press, 235-248.
• Emiroğlu, Ü.J., Nemli, Y., & Küçüközden, R. (1987). The resistance of Aegean tobacco lines and cultivars to broomrape (O. ramosa) and the effect of that parasite on yield and quality. Proceedings of the 4 th International Symposium on Parasitic Flowering Plants, 175-182.
• Gilli, A. (1982). Orobanchaceae, PH Davis (Ed.). Flora of Turkey (Vol. 7, s.3-23). Edinburg at University Press.
• Giray, H., & Nemli, Y. (1983). İzmir ilinde Orobanche’ın doğal düşmanı olan Phytomyza orobanchia Kalt. (Diptera, Agromyzidae)’ın morfolojik karakterleri, kısaca biyolojisi ve etkinliği üzerinde araştırmalar. Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 7, 183-192.
• Güzel, D. (2020). Nevşehir ili kabak ekiliş alanlarında sorun olan canavar otları (Orobanche spp.)’nın yaygınlık ve bulaşıklık düzeyinin saptanmasına yönelik çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 61 s., Kayseri.
• Hassanein, E., & Salim, A. (1999). Country paper about Orobanche and Its control in Egypt. J Kroschel, M Abderabihi, H.- Betz (Eds.), Advances in parasitic weed control at on-farm level, join action to control Orobanche in the Wana region (Vol. 11), Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) (s. 27-35) GmbH, Eschborn, Germany.
• Hodosy, S. (1981). Biological control of broomrape, Orobanche ramosa, a tomato parasite. ı. occurence and adaptability of Fusarium species to control broomrape in Hungary. Zoldsegtermesztesi Kutato Intezet Bulletinge, 14, 21-29.
• Holm, L.G., Pancho, J.V., Herberger, J.P., & Plunknett, D.L. (1991). A geographical Atlas of the Worlds Weeds. Krieger Publishing Co, Malabar, Florida.
• Horvath, Z. (1987). Investigations on Phytomyza orobanchia Kalt. (Dipt: Agromyzidae), a possible biocontrol agent of Orobanche spp. (Orobanchaceae) in Hungary. Proceedings of the 4 th International Symposium on Parasitic Flowering Plants, 403-416.
• Işık, D., & Kaya, E. (2009). Orobanche survey in tomato field in Samsun, Turkey. 10 th World Congress on Parasitic Plants Proceedings, 58.
• Karabacak, S., & Uygur, N. (2017). Çukurova bölgesi ayçiçeği ekim alanlarında sorun olan yabancı ot türleri ve yoğunlukları. Turkish Journal of Weed Science, 20 (2), 46-54.
• Kıtıkı, A., Açikgöz, N., & Cinsoy, A.S. (1993). Baklada (Vicia faba L.) orobanşın (Orobanche crenata Forsk.) kontrolü ve ilaçlamanın bazı verim komponentlerine etkisi. Türkiye I. Herboloji Kongresi, 297-307.
• Kleifeld, Y. (1999). Orobanche management and control in Israel. J. Kroschel, M. Abderabihi, H. Betz (Eds.), Advances in parasitic weed control at on-farm level, join action to control Orobanche in the Wana region (Vol. 11), Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) (s. 53-58) GmbH, Eschborn, Germany.
• Linke, K.H., Sauerborn, J., & Saxena, M.C. (1989). Orobanche field guide. ICARDA, Aleppo-Syria, 42 pp.
• Mijatovic, K., & Stojanovic, D. (1973). Distribution of Orobanche spp. on agricultural crops in Yugoslavia. Proc. Symp. Parasitic Weeds, European Weed Research Council, 38-34.
• Müller-Stöver, D., Adam, M.A., Al-Menoufi, O.A., & Kroschel, J. (1999). Importance of Orobanche spp. in two regions of Egypt- Farmers perceptions and difficulties, and prospects of control. J. Kroschel, M. Abderabihi, H. Betz (Eds.), Advances in parasitic weed control at on-farm level, join action to control Orobanche in the Wana region (Vol. 11), Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) (s. 37-52) GmbH, Eschborn, Germany.
• Odum, E.P. (1971). Fundamentals of Ecology. W.B. Saunders Company, Philadelphia, London, Toronto, 574 p. Parker, C. (1994). The present state of the Orobanche problem. germination ecology of Striga and Orobanche an overview: Biology and management of Orobanche. Proceedings of the Third International Workshop on Orobanche and Related Striga Research, 17-26.
• Saghir, A.R., Kurban, M., & Bydayr, B. (1980). Studies on the control of Orobanche in Lebanon. Tropical Pest Management, 26 (1), 51-55. https://doi.org/10.1080/09670878009414284
• Sauerborn, J. (1991). Parasitic Flowering Plants; Ecology and Management. Josef Margraf, Weikersheim, Germany, 127 p.
• Sauerborn, J., & Saxena, M.C. (1986). A rewiew on agronomy in relation to Orobanche problems in faba bean (Vicia faba L.). Proceedings of a Workshop on Biology and Control of Orobanche, 160-165.
• Sokat, Y. (2019). Patlıcan üretim alanlarındaki canavar otu (Phelipanche ramosa (L.) Pomel.)’na karşı mücadele stratejilerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 73 s., İzmir.
• Şentürk, A. (2007). Tokat’ta domates yetiştirilen alanlarda sorun olan canavar otu türlerinin (Orobanche spp.) ve alternatif konukçularının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bitki Koruma Anabilim Dalı, 55 s., Tokat.
• Uludağ, A., Üremiş, İ., & Kaya, Y. (2021). Ayçiçeğinde yabancı otlar ve mücadelesi. Y. Kaya (Ed.) Ayçiçeği tarımı, Tarım Gündem Dergisi Yayınları, Nobel Akademik Yayıncılık Tic. Ltd. Şti., İzmir, pp. 101-125.
• Üremiş, İ., & Arslan, M. (2021). Bitki özütlerinin domateste mavi çiçekli canavar otu (Orobanche ramosa L.)’nun büyüme ve gelişimine etkileri. Türkiye Herboloji Dergisi, 24 (2), 64-82.
• Üremiş, İ., Soylu, S., Kurt, Ş., Soylu, E.M., & Sertkaya, E. (2020). Hatay ili havuç ekim alanlarında bulunan yabancı ot türleri, yaygınlıkları, yoğunlukları ve durumlarının değerlendirilmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 17, 211-228. https://doi.org/10.33462/jotaf.645336
• Üstüner, T., & Aksoy, E.O. (2021). Parazit yabancı otlar. H. Mennan ve F. Pala (Eds.) Yabancı ot biliminde güncel konular (s. 179-262) İksad Publishing House.
• Üstüner, T., & Arı, S.N. (2022). Investigation of the density and control methods of weed species that are a problem in broad bean (Vicia faba L.) cultivation. Proceedings of International Aegean Conferences on Natural & Medical Sciences-VI.
• Üstüner, T., & Girgel, Ü. (2017). Investigation of broomrape (Orobanche spp.) effects on the morphological and agronomic characteristics of chickpeas (Cicer arietinum L.) in the eastern Mediterranean region. Proceedings of International Conference on Science and Education (IConSE).
• Üstüner, T., Girgel, Ü., & Çokkızgın, A. (2020). Phenological and physiologycal effects of different broomrape (Orobanche spp.) on chickpea cultivars (Cicer arietinum L.) in vitro and in vivo conditions. Fresenius Environmental Bulletin, 29 (68), 6597-6601.
• Wurgler, W. (1973). Studies on hemp bromrape (Orobanche ramosa L.) in Switzerland, Proc. International Symposium on Parasitic Weeds, European Weed Research Council, 218-223.
• Yazough, A., & Klein, O. (1999). Probleme et gestion de L’Orobanche au maroc. J. Kroschel, M. Abderabihi, H.- Betz (Eds.), Advances in parasitic weed control at on-farm level, join action to control Orobanche in the Wana region (Vol. 11), Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) (s. 3-16) GmbH, Eschborn, Germany.