Investigation of the yield and quality parameters of some sugar beet (Beta vulgaris subsp. vulgaris var. altissima) varieties growed in Muş ecological conditions

Yıl 2024, Cilt: 29 Sayı: 2, 497 - 506, 12.08.2024

Nazlı Aybar Yalınkılıç , Şilan Çiçek Bayram , Sema Başbağ , Ali Bayram

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1439623

Öz

Sugar beet, one of the most important sources of sucrose, is one of the strategic products of the agriculture-based industry in the world and in Turkey. This research was conducted in 4 replications in 2022 and 2023, according to the randomized block trial design, to examine the yield and quality parameters of some sugar beet varieties in the ecological conditions of Muş province. The plant material of the study consisted of Orthega, Molly, Ludmilla and Bernache sugar beet varieties. In the experiment, plant characteristics such as root length, leaf weight, root diameter, root weight, total plant weight, root yield, sugar yield, dry matter ratio and polar sugar ratio were examined. According to the data obtained from the study; while a statistically significant difference of 5% was detected between the varieties in terms of root length and leaf weight, a difference of 1% was observed in terms of root diameter, root weight, total plant weight, root yield, sugar yield, dry matter ratio and polar sugar ratio. Measurement averages obtained in the study as follows, root diameter 12.86-11.53 cm, root length 18.91-16.78 cm, root weight 1 256 - 663.24 g, leaf weight 243.18-176.49 g, total plant weight 1 577 - 1 185 g, root yield 6 729 – 4 880 kg da-1, dry matter rate 24.90-20.56% and polar sugar rate varied between 18.81-16.66%. Orthega and Ludmilla varieties have been determined for both root yield and sugar yield in ecological conditions of Muş province compared to the other varieties tested.

Anahtar Kelimeler

Sugar beet, Polar sugar ratio, Root yield, Sugar yield, Muş province

Muş ekolojik koşullarında yetiştirilen bazı şeker pancarı (Beta vulgaris subsp. vulgaris var. altissima) çeşitlerinde verim ve kalite parametrelerinin incelenmesi

Öz

En önemli sakkaroz kaynaklarından biri olan şeker pancarı, dünyada ve Türkiye’de tarıma dayalı sanayinin stratejik ürünlerinden biridir. Bu araştırma Muş ili ekolojik koşullarında bazı şeker pancarı çeşitlerinin verim ve kalite parametrelerini incelemek amacıyla 2022 ve 2023 yıllarında tesadüf blokları deneme deseni uyarınca 4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Çalışmanın bitkisel materyalini Orthega, Molly, Ludmilla ve Bernache şeker pancarı çeşitleri oluşturmuştur. Denemede kök boyu, yaprak ağırlığı, kök çapı, kök ağırlığı, toplam bitki ağırlığı, kök verimi, şeker verimi, kuru madde oranı ve polar şeker oranı gibi bitkisel parametreler incelenmiştir. Çalışma sonucunda elde edilen verilere göre; kök boyu ve yaprak ağırlığı açısından çeşitler arasında istatistiksel olarak %5 düzeyinde önemli farklılık saptanırken kök çapı, kök ağırlığı, toplam bitki ağırlığı, kök verimi, şeker verimi, kuru madde oranı ve polar şeker oranı açısından %1 düzeyinde farklılık görülmüştür. Çalışmada kök çapının 12.86-11.53 cm, kök boyunun 18.91-16.78 cm, kök ağırlığının 1 256-663.24 g, yaprak ağırlığının 243.18-176.49 g, toplam bitki ağırlığının 1 577 - 1 185 g, kök veriminin 6 729 - 4 880 kg da-1, kuru madde oranının %24.90-20.56, polar şeker oranının ise %18.81-16.66 arasında değiştiği saptanmıştır. Orthega ve Ludmilla şeker pancarı çeşitlerinin hem kök verimi hem de şeker verimi açısından Muş ili ekolojik şartlarında çalışmada kullanılan diğer çeşitlere kıyasla daha iyi sonuçlar verdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şeker pancarı, polar şeker oranı, kök verimi, şeker verimi, muş ili

Kaynakça

• Ada, R., Akınerdem, F., & Öztürk, Ö. (2012). Şeker pancarı çeşitlerinin bazı tarımsal ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. 1. Uluslararası Anadolu Şeker Pancarı Sempozyumu, 20-22 Eylül 2012, 173-177 s, Kayseri.
• Anonim (2022). World production quantities of crops. FAOSTAT. http://www.fao.org/faostat/ en/#data/QC (Erişim Tarihi: 12.07.2022).
• Anonim (2024a). Şeker pancarı çeşit özellikleri. https://www.kws.com/tr/tr/urunler/seker-pancari/seker-pancar%C4%B1-cesitleri/ (Erişim Tarihi: 16.04.2024).
• Anonim (2024b). Molly pancar çeşidi. https://mariboseed.com/turkey/wp-content/uploads/sites/29/2019/04/Maribo-varieties-TR.pdf (Erişim Tarihi: 16.04.2024).
• Anonim (2024c). Şeker pancarı çeşit özellikleri. https://www.florimond-desprez.com/tk/tr/tr/produits/betteraves-et-chicoree/betterave-sucriere (Erişim Tarihi: 16.04.2024).
• Anonim (2024d). Şeker pancarı yetiştirme teknikleri. https://otti.kastamonu.edu.tr/wp-content/uploads/2022/12/5.-Seker-Pancari-El-Kitabi_tk.pdf (Erişim Tarihi: 16.04.2024).
• Basalak, F., & Karadoğan, T. (2022). Bazı yaprak gübrelerinin şeker pancarı (Beta vulgaris var. saccharifera)’nın verim ve kalitesine etkileri. Ziraat Fakültesi Dergisi, 17 (2), 49-54. https://doi.org/10.54975/isubuzfd.955892
• Bilgin, Y. (1973). Şeker pancarı tarımında hassas ekim denemeleri. Şeker, Yıl: 23, No: 87, 18-33.
• Brar, N.S., Dhillon, B.S., Saini, K.S., & Sharma,P.K. (2015). Agronomy of sugar beet cultivation-A review. Agricultural Reviews, 36 (3), 184-197.
• Can, R. (2016). Yozgat şartlarında farklı bölgelerde yetiştirilen şeker pancarının (Beta vulgaris L.) hasat zamanlarının verim ve kaliteye etkisi. Doktora Tezi, Bozok Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 64 s, Yozgat.
• Çakmakçı, R., & Oral, E. (1995). Şeker pancarı ekiminde iki farklı tohum mesafesinin çıkış şartlarında bitki sıklığı ve dağılımı bakımından karşılaştırması. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1), 35-52.
• Çakmakçı, R., & Tıngır, N. (2001). Vejetasyon periyodu uzunluğunun şeker pancarının gelişim, verim ve kalitesi üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 32 (1), 41-49.
• Çatal, M.İ., & Akınerdem, F. (2013). Konya koşullarında bazı şeker pancarı çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 27 (2), 112-120.
• Çelikel, B. (1989). Şeker pancarı çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 42 s, Edirne.
• Er, C., & İnan, H. (1987). Yabancı ot rekabetinin şeker pancarı verim ve kalitesine etkisi. Şeker Dergi, 121, 8-20.
• Günel, E., & İlbaş, A. (2016). Van ekolojik şartlarında bazı şeker pancarı (Beta vulgaris L.) çeşitlerinin verim ve kalitesi üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 4 (1), 95-112.
• Hassani, M., Heidari, B., Dadkhodaie, A., & Stevanato, P. (2018). Genotype by environment interaction components underlying variations in root, sugar and white sugar yield in sugar beet (Beta vulgaris L.). Euphytica, 214, 1-21.
• Hoffmann, C.M., Huijbregts, T., Van Swaaij, N., & Jansen, R. (2009). Impact of different environments in Europe on yield and quality of sugar beet genotypes. European Journal of Agronomy, 30 (1), 17-26.
• İlisulu, K. (1986). Nişasta, şeker bitkileri ve ıslahı. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları: 960, Ders Kitabı: 279, Ankara, 286 s.
• Jama, M., & Bahadar, K. (1988). Varietal performance of sugar beet in bannu area of NWFP. International Journal of Pure and Applied Sciences, 7, 7-8.
• Johnson, R.T., Alexander, J.T., Rush, G.E., & Hawkes, G.R. (1971). Advances in sugar beet production principlesand practices (s. 23-53). Iowa State University Press.
• Kavas, M.F. & Leblebici, M.J. (2004). Kalite ve İşletme Kontrol Laboratuvarları El Kitabı. Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürlüğü, Ankara, 85-196.
• Kulan, E.G., Kaya, M.D., & Karaş, E. (2016). Bazı şeker pancarı çeşitlerinin Eskişehir koşullarındaki performansları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı-2), 67-70.
• Lisitsyna, I.I., & Lisitsyn, E.M. (1990). Expression of varietial characteristics of sugar beet under different environmental conditions. Plant Breeding Abstract, 61 (5), 4572.
• Okut, N., & Yıldırım, B. (2004). Van koşullarında şeker pancarı (Beta vulgaris var. saccharifera L.)’nda çeşit ve ekim zamanının verim, verim unsurları ve kalite üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (2), 149-158.
• Özceylan, M.R. (1986). Samsunda yazlık ve kışlık ekimlerin şeker pancarının (Beta vulgaris L.) verimi ve bazı özellikleri üzerinde etkileri. Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 96 s, Samsun.
• Pişkin, A., & İnal, A. (2014). Damla sulama yöntemi ile şeker pancarına (Beta vulgaris L.) verilen azotun verim ve kalite üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45 (1), 21-29.
• Radivojević, S.D., & Dośenović, I.R. (2006). Varietal and environmental İnfluence on the yield and the end-use quality of sugar beet. Acta Periodica Technologica, 37, 27-35. https://doi.org/10.2298/APT0637027R
• Şahiner, A., & Demir, İ. (2020). Kırşehir ekolojik koşullarında bazı şeker pancarı (Beta vulgaris L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Manas Journal of Agriculture Veterinary and Life Sciences, 10 (2), 71-75.
• Şanlı, A., Ok, F.Z., & Erbaş, S. (2023). Yapraktan amino asit uygulamalarının bazı şeker pancarı (Beta vulgaris var. saccharifera L.) çeşitlerinin verim ve kalitesine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 28 (1), 290-298. https://doi.org/10.53433/yyufbed.1188512
• Tosun, B., Karadoğan, T., & Şanlı, A. (2019). Değişik zamanlarda hasat edilen farklı tipteki şeker pancarı (Beta vulgaris var. saccharifera L.) çeşitlerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23, 1-8. https://doi.org/10.19113/sdufenbed.430348
• Tunçtürk, M. (2005). Bazı şeker pancarı çeşitlerinin Van-Gevaş koşullarında verim performanslarının karşılaştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10 (1), 1-5.
• Turgut, T. (2012). Çeşit ve lokasyon farklılıklarının şeker pancarı (Beta vulgaris var. saccharifera L.)’nın verim ve kalite özelliklerine etkilerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 117 s, Tekirdağ.
• TÜİK (2019). İstatistikler. http://tuik.gov.tr/Start.do (Erişim Tarihi: 17.10.2020).
• TÜİK (2022). İstatistikler. http://tuik.gov.tr/Start.do (Erişim Tarihi: 29.04.2024).
• Yalınkılıç, N.A., Çiçek, Ş., & Başbağ, S. (2023). Bazı şeker pancarı (Beta vulgaris L.) çeşitlerinde farklı tuz konsantrasyonlarının çimlenme ve erken gelişim dönemine etkisi. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (3), 2063-2075. https://doi.org/10.47495/okufbed.1120227