Lavanta (Lavandula × intermedia var. super A.)’da farklı hasat zamanları ve muhafazanın hasat sonrası kalite üzerine etkileri

Yıl 2025, Cilt: 30 Sayı: 1, 154 - 166

Adem Dal , Ömür Dündar , Hatice Demircioğlu

https://doi.org/10.37908/mkutbd.1495368

Öz

Adana ekolojik koşullarında yetiştiriciliği yapılan çiçeklenme başı (25 Mayıs), tam çiçeklenme (5 Haziran) ve çiçeklenme sonu (28 Haziran) dönemlerinde hasat edilen lavanta çiçeklerinde (Lavandula × intermedia var. super A.) farklı muhafaza şartlarının çiçeklerde kalite üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılan çalışmamızda; hasat edilip oda sıcaklığında kurutulan lavanta çiçekleri 4°C ve 20°C olmak üzere iki farklı sıcaklıkta ve %65 oransal nemde 12 ay vakumlu polietilen poşet içerisinde depolanmıştır. Depolama süresince lavantalarda toplam fenol içeriği, çiçek renk değişimi (h°), antioksidant aktivitesi (%), toplam antosiyanin içeriği gibi fiziksel ve kimyasal analizlerinin yanında bu üç dönemde elde edilen uçucu yağlar 4°C’de cam şişede muhafaza edilmiş ve 2 ayda bir yağ bileşenlerine bakılmıştır. Muhafaza sıcaklığı açısından 4°C’de muhafaza edilen kuru çiçeklerin toplam fenol içeriği (714.48 mg gallik asit L-1) ve toplam antosiyanin içeriği (435.28 Siyanidin-3-glikozid mg L-1) yüksek tespit edilmiş, antioksidan aktivitesi (%90.28) açısından 20°C’de muhafaza edilen kuru çiçekler en iyi değere sahip olduğu belirlenmiştir. Hasat zamanı ve muhafaza koşulları bakımından kuru çiçeklerde, çiçek renk değişimi önemsiz bulunmuş, ancak antioksidan aktivitesi (%90.70) ve toplam antosiyanin içeriği (555.16 Siyanidin-3-glikozid mg L-1) bakımından tam çiçek devresinde muhafaza edilen kuru çiçeklerde kalite değerleri daha yüksek bulunmuştur. Lavanta bitkisinin tam çiçek devresinde hasatı yapılıp kurutulan çiçekler 4°C’de 12 ay süresince depolandığında yağ kalitesi ve kuru çiçek bakımından kalite ölçütlerini daha iyi koruduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Lavanta, Muhafaza, Kalite, Derim zamanı

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi BAP birimi

Proje Numarası

FYL-2018-10560

Teşekkür

Çukurova Üniversitesi BAP birimine FYL-2018-10560 nolu Yüksek Lisans projesine sağladığı maddi destekten dolayı teşekkür ederiz.

The effects of different harvest times and storage on lavender (Lavandula × intermedia var. super A.) post-harvest quality

Öz

In our study conducted to determine the effects of different storage conditions on the quality of lavender flowers (Lavandula × intermedia var. super A.) harvested at the beginning of flowering (May 25), full bloom (June 5) and end of flowering (June 28) periods grown in Adana ecological conditions; lavender flowers harvested and dried at room temperature were stored in vacuumed polyethylene bags for 12 months at two different temperatures, 4°C and 20°C, and 65% relative humidity. During the storage period, in addition to physical and chemical analyses such as total phenol content, flower color change (h°), antioxidant activity (%), total anthocyanin content in lavenders, the essential oils obtained in these three periods were stored in glass bottles at 4°C and their oil components were checked every 2 months. In terms of storage temperature, total phenol content (714.48 mg gallic acid L-1) and total anthocyanin content (435.28 cyanidin-3-glucoside mg L-1) were found to be high in dried flowers preserved at 4°C, and it was determined that dried flowers preserved at 20°C had the best antioxidant activity (90.28%). In terms of harvest time and storage conditions, flower color change was found to be insignificant in dried flowers, but antioxidant activity (90.70%) and total anthocyanin content (555.16 cyanidin-3-glucoside mg L-1) were found to be higher in dried flowers preserved at full bloom stage. It was found that the flowers harvested at full bloom stage of lavender plant and dried preserved the quality criteria better in terms of oil quality and dried flower when stored at 4°C for 12 months.

Anahtar Kelimeler

Lavender, Storage, Quality, Harvest time.

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi

Proje Numarası

FYL-2018-10560

Kaynakça

• Alaca, K., Baştürk, A., Soysona Ar, Ö., & Ocak, E. (2022). Lavanta uçucu yağlarının kimyasal bileşimi ve antimikrobiyal aktivitesi. 5th International Conference on Agriculture, Animal Science and Rural Development, Ankara, Türkiye, 13 - 15 Kasım 2020, ss.76-77. Cilt: 10 Sayı: 2, 554 - 562, 20.06.2022.
• Anonim (2019). https://www.saglikaktuel.com/ (Erişim tarihi: 20 Eylül 2019).
• Anonim (2024a). https://denizli.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Download/Lifletler/BK_Lavanta.pdf (Erişim Tarihi: 08.10.2024).
• Anonim (2024b). https://www.tarimorman.gov.tr/ (Erişim tarihi: 11.10.2024).
• Anonim (2024c). https://en.wikipedia.org/ (Erişim tarihi: 12.10.2024).
• Aslancan, H. (2011). Bazı lavanta (Lavandula × intermedia.emeric×loisel.) ekotip ve çeşitlerinin Isparta koşullarında tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 58 s.
• Ayran Çolak, İ., & Çelik, S.A. (2023). Determination of essential oil yields and composition lavender and lavandin cultivars (Lavandula sp.) cultivated in Tuzlukçu, Konya. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 37 (3), 582-588 https://doi.org/10.15316/SJAFS.2023.055
• Cemeroğlu, B.S. (2013). Gıda analizleri. Bizim Grup Basımevi, Ankara. 480 s.
• Diken, M.E. (2009). Bazı şifalı bitkilerin antioksidan içerikleri. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı, 93 s.
• El Hamdaoui, A., Msanda, F., Boubaker, H., Leach, D., Bombarda, I., Vanloot, P., El Aouad, N., Abbad, A., Boudyache, H., Achemchem, F., Elmoslih, A., Ait Ben Aoumar, A., & El Mousadik, A. (2018). Essential oil composition, antioxidant and antibacterial activities of wild and cultivated Lavandula mairei Humbert. Biochemical Systematics and Ecology 76, 1-7. https://doi.org/10.1016/j.bse.2017.11.004
• Ereifej, K.I., Feng, H., Rababah, T., Almajwal, A., Alu’datt, M., Gammoh, S.I., & Oweis, L.I. (2015). Chemical composition, phenolics, anthocyanins concentration and antioxidant activity of ten wild edible plants. Food and Nutrition Sciences, 6 (07), 581. https://doi.org/10.4236/fns.2015.67061
• Gould, K.S., Markham, K.R., Smith, R.H., & Goris, J.J. (2000). Functional role of anthocyanins in the leaves of Quintinia serrata A. Cunn. Journal of Experimental Botany, 51 (347), 1107-1115. https://doi.org/10.1093/jexbot/51.347.1107
• Kara, N. (2011). Uçucu yağ üretimine uygun lavanta (lavandula spp.) çeşitlerinin belirlenmesi ve mikroçoğaltım olanaklarının araştırılması. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 178 s.
• Karagüzel, O., & Mansuroğlu, S. (2003). Giberellik asidin doğal hazeranların (Consolida orientalis) çiçeklenme özellikleri ile yaprak ve çiçek renklerine etkisi. Bahçe, 32 (1-2), 15-22.
• Karık, Ü., Çiçek, F., Çınar, O. (2017). Menemen ekolojik koşullarında lavanta (Lavandula spp.) tür ve çeşitlerinin morfolojik, verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen-İzmir/TURKEY. ANADOLU J. of AARI, 27 (1), 17 – 28 MFAL.
• Katar, D., Can, M., & Katar, N. (2020). Farklı lokasyonların lavandin (Lavandula × intermedia Emeric ex Loisel.)’de uçucu yağ oranı ve kimyasal kompozisyonu üzerine etkisi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 6 (3), 546-553.
• Kıvrak, Ş. (2018). Essential oil composition and antioxidant activities of eight cultivars of Lavender and Lavandin from western Anatolia. Industrial Crops and Products, 117, 88-96. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2018.02.089
• Kızılay, H., & Şarer, E. (2022). Lavandula angustifolia miller uçucu yağı üzerinde farmakognozik araştırmalar. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 554-562. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.1094835
• Klimczak, I., Małecka, M., Szlachta, M., & Gliszczyńska-Świgło, A. (2007). Effect of storage on the content of polyphenols, vitamin C and the antioxidant activity of orange juices. Journal of Food Composition and Analysis, 20 (3-4), 313-322. https://doi.org/10.1016/j.jfca.2006.02.012
• Kuş, Ç., & Duru, M.E. (2021). Effect of post-harvest drying times on chemical components of essential oils of lavandula angustifolia and L. intermedia species. European Journal of Science and Technology, 21, 501-505. https://doi.org/10.31590/ejosat.855500
• Özderin, S. (2022). Analysis of phenolic compounds in flowers and leaves of English Lavender (Lavandula angustifolia Mill.) using UPLC-ESI-MS/MS . Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 23 (2) , 96-101. https://doi.org/10.17474/artvinofd.1109914
• Özel, A. (2023). Lavandin (Lavandula × intermedia Emeric ex Loisel.)’de morfogenetik varyebilitenin belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27 (2), 166-174. https://doi.org/10.29050/harranziraat.1212906
• Özer, P.C., Ferahoğlu, E., & Kırıcı, S. (2023). Çukurova koşullarında lavandin (Lavandula × intermedia Emeric ex Losiel.) ekotip ve çeşitlerinde verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37 (1), 17-33.
• Temel, M., Tinmaz, A.B., Öztürk, M., & Gündüz, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de tıbbi-aromatik bitkilerin üretimi ve ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 198-214. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036
• TÜİK (2024). https://www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 11.10.2024).
• Yenikalaycı, A., Bozarı, S., & Kurt, F. (2023). Lavanta (Lavandula × intermedia Emeric Ex Loisel) bitkisinin gölgede ve güneşte kurutulmasının uçucu yağ kalitesi üzerine etkisi. Doğu Fen Bilimleri Dergisi, 6 (1), 1-9. https://doi.org/10.57244/dfbd.1215782