Hatay Koşullarında Farklı Su Stres Düzeylerinin Pamuk (Gossypium Hirsutum L.) Bitkisinde Vegetatif ve Generatif Özelliklere Etkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 1, 58 - 75, 11.06.2018

Berkant Ödemiş , Derya Kazgöz Candemir , Hatice Delice , Kerem Karazincir

Öz

Araştırma, Doğu Akdeniz Bölgesinde ‘Carisma’ pamuk çeşidinde
bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Sulama konuları tam sulama konusuna (I₁₀₀) uygulanan suyun %66 (I₆₆)
ve %33’ünün (I₃₃) uygulanması şeklinde oluşturulmuştur. Tanık (I₀)
konusu sadece yağış ile su almıştır. Denemede su stresinin etkilerini
belirlemek için farklı gelişme dönemlerinde vejetatif ve generatif ölçümler
(kuru madde miktarı, bitki boyu, boğum sayısı ve boğum arası mesafe,
kırmızılık) yapılmıştır.

Denemede sulama suyu miktarları 1078 mm (I₁₀₀) ve 456
mm (I₃₃) arasında, bitki su tüketimi değerleri 1007 mm (I₁₀₀)
ve 536 mm (I₃₃) arasında değişmiştir. Sulanmayan (I₀)
konusunda bitki su tüketimi 206 mm olarak ölçülmüştür. Verim değerleri 518.03
kg da^-1 (I₆₆) ile 182.43 kg da^-1 (I₀)
aralığında gerçekleşmiştir. Sulama suyu ve bitki su tüketimi ile verim arasında
güçlü regresyon ilişkileri bulunmuştur (p<0.01). İncelenen özelliklerin
zamana bağlı değişimleri incelendiğinde en yüksek değerler genel olarak
çiçeklenme dönemi sonunda gerçekleşmiştir. Tanık (I₀) konusu esas
alındığında I₁₀₀ konusunda kuru madde miktarında %49, yaprak alan
indeksi %242, yaprakların su tutma kapasiteleri %15, bitki boyu %64 oranında
artmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Pamuk (Gossypium Hirsutum L.), Su stresi, Vegetatif ve generatif özellikler, verim

Kaynakça

• Akgöl, B., 2012. Pamukta (gossypium hirsutum l.) verim, kalite ve kuraklığa dayanıklılık özelliklerinin kalıtımı. Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (Doktora Tezi) Adana
• Anonim, 2013. Aydın Ticaret Borsası 2013 yılı Pamuk Raporu. http://aydinticaretborsasi.org.tr/pdf/pamuk-raporu.pdf
• Anonim,2016. http://www.sahinbeyziraatodasi.org.tr/tarimurunleri/pamuk/. 09.11.2016 12:36
• Bacelar, E., Santos, D., Moutinhopereira, J., Goncalves, B., Ferreira, H., Correia, C. 2006. Immediate Responses and Adaptative Strategies of Three Olive Cultivars under Contrasting Water Availability Regimes: Changes on Structure and Chemical Composition of Foliage and Oxidative Damage. Plant Science 170 (3), 596-605.
• Baştuğ, R., Tekinel, O., 1989. Water Production Functions of Cotton under Limited Irrigation Water Conditions. Doga Turkish. J. Agric. Forestry. 13,163-168.
• Bek, Y. Ve Efe, E., 1988. Araştırma ve Deneme Medotları I. Ç.Ü.Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı: No:71, 395 S.
• Bilgel, L., 1996. The Determination of First and Last Irrigation Times of Cotton in Harran Plain. Institude of Sanlıurfa. General Publication No: 88. 62.
• Bronson, K.F., T.T. Chua, J.D. Booker, J.W. Keeling, and R.J. Lascano. 2003. In-Season Nitrogen Status Sensing in Irrigated Cotton: Ii. Leaf Nitrogen and Biomass. Soil Sci. Soc. Am. J. 67, 1439–1448.
• Can, D., Ödemiş, B., (2017) Pan ve toprak nem açığına bağlı sulama suyu gereksinimini kurağa dayanıklı ve duyarlı pamuk çeşitlerinde kullanım olanaklarının araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Basılmamış, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çoşkun, Z., 2015. Harran ovasında damla sulamanın pamuk verimine etkisi. Harran üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar Ve Sulama Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi).
• Dağdelen, N., Yılmaz, E., Sezgin, F., ve Gürbüz, T., 2005. Water-yield relation and water use efficiency of cotton (Gossypium hirsutum L.) and second crop corn (Zea mays L.) in western Turkey. Agricultural Water Management. 82 (2006): 63–85
• Dağdelen, N., Başal, H., Yılmaz, E., Gürbüz, T., Akçay, S., 2009. Different drip irrigation regimes affect cotton yield, water use efficiency and fiber quality in western Turkey. Agric. Water Manag. 96:111-120.
• Dağdelen, N., Başal, H., Gürbüz, T., 2012. Aydın Yöresinde Damla Sulama Yöntemiyle Sulanan Erkenci ve Geçci Pamuk Genotiplerinin Su Stresine Karşı Tepkilerinin Belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi, ZRF-11014 Nolu Proje.
• Doorenbos, J., Kassam, A. H., 1979. Yield Response to Water. FAO 33, 193 pp
• Ertek, A., Kanber, R., 2003. Effects of Different Irrigation Programs on the Lint Out-Turn of Cotton under Drip Irrigation. Ksu J. Science and Engineering. 6, 106-116.
• Ertek, A., ve Kanber, R., 2001. Damla yöntemiyle sulanan pamukta farklı sulama programlarının bitki gelişmesine etkileri. Turk J Agric For 25: 415-425.
• Girona, J.M., Mata, D.A., Goldhamer, R.S., Johnson, T.M. DeJong. 1993. Patterns of soil and tree water status and leaf functioning during regulated deficit irrigation scheduling in peach. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 118 (5): 580-586.
• Goldhamer, D.A., M.Salinas, C. Crisosto, K.R Day, M. Soler and Moriano. 2002. Effects of regulated deficit irrigation and partial root zone drying on late harvest peach tree performance . Acta Hort. 592(1): 343-350.
• Gürbüz T., Dağdelen N., Yılmaz E., Akçay S, Yeşilırmak E., Sezgin F., 2009 Aydın ovası koşullarında farklı sulama düzeylerinin pamukta verim ve lif kalitesi üzerine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, AYDIN.
• Howell, T. A., Davis, K. R., McCormick, R. L., Yamada, H., To Walhood, V., ve Meek, D. W., 1984. Water Use Efficiency of Narrow Row Cotton. Irrig Sci, 5:195-214
• Hussein, F., Janat, M., Yakoub, A., 2011. Assessment Of Yield And Water Use Efficiency Of Drip İrrigated Cotton (Gossypium Hirsutum L.) As Affected By Deficit İrrigation. Turk J Agric For 35: 611-621
• James, L. G. 1988. Principles of Farm İrrigation System Design, New York, P. 543
• Kaçar, M. M., ve Katkat, V., 2007. Farklı Su Ve Gübre Sistemlerinin Pamuk Bitkisinde Su Stres İndeksinin Değişiminin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsa Yapılar Ve Sulama Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi).
• Kanber , R., Tekinel, O., Baytorun, N., Önder, S., ve Ark., 1991. The Possibilities of Free Water surface Evaporation for Using Irrigation Program and Evapotranspiration of Cotton under Harran Plain Conditions. Prime-minister of Turkish Republic, Chairmanship of Southeastern Anatolia Project Authority, Pub. 44, Adana, 38 s.
• Kanber, R., Ünlü, M., Tekin, S., Koç, L., Kapur, B., 2007. Akdeniz iklim koşullarında kimi tarla bitkilerinin su kullanım randımanlarının irdelenmesi Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum (Poster Bildiri).
• Karakaya, Z. 2015. Hatay koşullarında yetiştirilen bakteri aşılı ve aşısız soyanın su-verim ilişkilerinin belirlenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi.
• Karam, F., Lahoud, R., Masaad, R., Daccache, A., Mounzer, O., Rouphael, Y., 2006. Water use and lint yield response of drip irrigated cotton to the length of irrigation season Agricultural Water Management, 85: 287 – 295.
• Kazgöz, C. D., (2017). Yapraktan uygulanan farklı kükürt dozlarının pamuk bitkisinin (gossypium hirsutum l.) değişik gelişme dönemlerindeki su stresinin azaltılması üzerine etkileri. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Ens. Biyosistem Müh. Anabilim Dalı. Yüksek lisans tezi. Hatay
• Mitchel, P.D., P.H. Van den Ende, D.J. Chalmers. 1989. Responsen of Bartlett pear to withholding irrigation, regulated deficit irrigation and tree spacing. J. Amer. Soc. Hort. Sci. 114:15-19.
• Oosterhuis D. 2001. Physıology and Nutrıtıon of Hıgh Yıeldıng Cotton in The Usa http://www.malavolta.com.br /Pdf/Physiologi. Pdf. 24.
• Önder, S., 1994. Çukurova koşullarında fasılalı (Surge) ve sürekli karık sulama yöntemlerinin karşılaştırılması. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tar. Yap. Ve Sul. Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Adana 273 S.
• Özdemir, Y., (2013), Aydın bölgesinde pamukta topraküstü ve toprakaltı damla sulama uygulamalarının irdelenmesi Yüksek Lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Stone, P.J., Wilson, D.R., Jamieson, P.D., Gillespie, R.N., 2001. Water deficit effects on sweet corn. Part II. Canopy development. Aust. J. Agric. Res. 52, 115–126.
• Tekinel, O., Kanber,R. 1978. Çukurova koşullarinda pamuk bitkisinin fenolojik görüntüsüne gore sulama zamanının saptanması üzerine bir araştırma. Ç.Ü. Zirat Fakültesi Yıllığı, Yıl.9, Sayı 1, Ayrı Baskı, 32-34. Adana
• Yavuz, M.Y., 1993. Farklı Sulama Yöntemlerinin Pamukta Verim ve Su Kullanımına Etkileri. Ç.Ü. Fen Bilimleri Enst. Tar. Yap. ve Sulama Anabilim Dalı Doktora Tezi, Adana, 196s..
• Yazar, A., Sezen, S.M., Sesveren, S., 2002. Lepa and Trickle Irrigation of Cotton in The Southeast Anatolia Project (Gap) Area in Turkey. Agric. Water Manag. 54, 189-203
• Zonta, J.H., Brandão, Z.N., Rodrıgues, J.I.S., ve Sofıattı, V, 2017.Cotton response to water deficits at different growth stages.Mossoró,30(4):980–990.