Pamukta Verticillium Solgunluğu Hastalığına Dayanıklılık ve Bazı Tarımsal Özelliklere İlişkin Melez Gücünün Saptanması

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 2, 274 - 283, 25.12.2018

Yaşar Akışcan , Oktay Gençer

Öz

Bu
çalışma, pamukta Verticillium solgunluğu hastalığına dayanıklılık ve bazı tarımsal
özelliklere ilişkin değerler ve melez gücünün saptamak amacıyla Çukurova
koşullarında yürütülmüştür. Çalışmada 6 pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotipi (VD-4, PAUM-15, Çukurova 1518,
VD-18, Stoneville 468 ve Nazilli 84S) ve bu genotiplerin yarım diallel melez
(6x6) yöntemi uyarınca melezlenmesi ile oluşturulan 15 F₁ melez
kombinasyonu materyal olarak kullanılmıştır. Çalışmaya ilişkin deneme tesadüf
blokları deneme deseni uyarınca 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışma
sonucunda, materyal olarak kullanılan genotipler arasındaki farklılıkların
bitki boyu, koza sayısı, boğum sayısı, koza kütlü ağırlığı ve hastalık indeksi
değerleri için istatistiksel olarak P<0.01, 100 tohum ağırlığı değerleri
için ise P<0.05 düzeyinde önemli olduğu saptanmıştır. Ancak, odun dalı
sayısı ve meyve dalı sayısı değerleri yönünden genotipler arasındaki
farklılıkların istatistiksel olarak önemsiz olduğu belirlenmiştir. Olumlu
yönde en yüksek heterosis, sırasıyla hastalık indeksi (% -69.09), koza sayısı (%
37.14), odun dalı sayısı (% -26.42), meyve dalı sayısı (% 15.51), koza kütlü
ağırlığı (% 13.48), bitki boyu (% 10.05), 100 tohum ağırlığı (% 7.34) ve boğum
sayısında (% 6.59) saptanmıştır. Bununla birlikte, olumlu yönde en yüksek heterobeltiosis
ise sırasıyla hastalık indeksi (% -57.05), odun dalı sayısı (% -22.00), koza
sayısı (% 15.94), meyve dalı sayısı (% 11.46), bitki boyu (% 9.49), koza kütlü
ağırlığı (% 8.41), 100 tohum ağırlığı (% 3.47) ve boğum sayısında (% 2.20) belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gossypium hirsutum L., yarım diallel, heterosis, heterobeltiosis

Kaynakça

• Abro, S., Kandhro, M. M., Laghari, S., Arain, M. A. and Deho, Z. A., 2009. Combining Ability and Heterosis For Yield Contributing Traits in Upland Cotton (Gossypium hirsutum L.). Pak. J. Bot., Vol: 41(4), pages: 1769-1774.
• Agrios, G. N., 2005. Plant Pathology 5th edition. Department of Plant Pathology, University of Florida, Elsevier Academic Pres. Page 526-528. USA.
• Anonim, 2000. Pamukta Entegre Mücadele Teknik Talimatı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, TAGEM, Bitki Sağlığı Arş. Daire Bşk., Sayfa: 14-16, Ankara.
• Başal, H. ve Turgut, İ., 2003. Heterosis and Combining Ability for Yield Components and Fiber Quality Parameters in a Half Diallel Cotton (G. hirsutum L.) Population. Turkish Journal of Agriculture and Foresty, Vol: 27 pages: 207-212.
• Başbağ, S., Ekinci, R. ve Gençer, O., 2008. Pamukta Bazı Karakterlere İlişkin Heterotik Etkiler ve Korelasyon Analizleri. Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (2) 143-147.
• Bell, A. A., 2001. Verticillium Wilt, (T.L. Kirkpatrick and C.S. Rothrock editors). Compendium of Cotton Disease 2nd. edition. APS Press, Page: 28-31.
• Bilwal, B.B., Vadodariya, K.V., Lahane, G.R. and Rajkumar B.K., 2018. Heterosis study for seed cotton yield and its yield attributing traits in upland cotton (Gossypium hirsutum L.). Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 7(1): 1963-1967.
• Chiang, M.S, and Smith, J. D., 1967. Diallel Analysis of Inheritance of Quantitative Characters in Grain Sorghum. 1. Heterosis and Inbreeding Depression. Can. J. Genet. Cytol. 9, 44-51.
• Çavuşoğlu, M., 2017. Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Melez Kombinasyonlarinda Uyum Yeteneği ve Melez Gücünün Belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Hatay.
• Fonsela, S. M. and Patterson, F. L., 1968. Hybrid Vigour in a Seven Parent Diallel Cross in Common Winter Wheat (T. Avestivium L.) Crop Sci. 8, 1, 85-88.
• Hallauer, A. R. and J. B. Miranda. 1981. Quantitative Genetics in Maize Breeding. Iowa State Uni. Press Ames. U.S.A.
• Karademir, E., Gençer, O. ve Karademir, Ç., 2009. Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Çok Yönlü Dayanıklılık Islahında Heterotik Etkilerin Saptanması. Tarım Bilimleri Dergisi, 15 (3) 209-216.
• Khokhar, E.S., Shakeel, A., Maqbool, M. A., Abuzar, M. K., Zareen, S., Aamir, S. S., and Asadullah, M., 2018. Studying Combining Ability and Heterosis in Different Cotton (Gossypium hirsutum L.) Genotypes for Yield and Yield Contributing Traits. Pakistan Journal of Agricultural Research, Pakistan Journal of Agricultural Research, Vol: 31(1), pages:55-68.
• Nemli, T., 2003. Pamuk Hastalıkları ve Savaşım Yöntemleri. Pamukta Eğitim Semineri, 14-17 Ekim, 103-111, Bornova/ İzmir.
• Rauf, S., Khan, T. M. and Nazir, S., 2005. Combining Ability and Heterosis in Gossypium hirsutum L., International Journal of Agriculture & Biology, Vol. 7(1), pages: 109-113.
• Wilhelm, S., Sagen, J. E. and Tietz, H. 1974a. “Resistance to Verticillium wilt in cotton: sources, techniques of identification, inheritance trends, and the resistance potential of multiline cultivars”, Phytopathology, 64: 924-931.
• Wilhelm, S., Sagen, J. E. and Tietz, H. 1974b. “Gossypium hirsutum subsp. mexicanum var. nervosum, Leningrad Strain, A source of resistance to Verticillium Wilt”, Phytopathology, 64:924-931.