Dini Çoğulculuk ve Kamusal Alanda Dindar Tüketim Kültürü

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1 - Pop İslam, 190 - 206, 15.06.2016

Hasan Hüseyin Aygül Özgür Öztürk

Öz

Modern toplumlarda dinin, toplumsal yaşam için kuşatıcı semboller üreten bir gerçeklik olduğunu belirtemesek de, huzur veren, güven sağlayan, mana üreten ve bütün bu özellikleriyle modernizmin birtakım sancılarına karşı kalkan vazifesi görmeye devam eden işlevlerinden söz edebiliriz. Sekülerleşme teorilerinin öne sürmüş olduğu gibi din, toplumsal yaşamdan tamamen elini eteğini çekmiş değildir; ancak büyük ölçüde kamusal alandan özel alana indirgenmiştir. “Öznelleşmiş”, “kişisel bir tercih meselesi” haline gelmiş, aynı zamanda “ekonomik bir değer”, “pazarlanabilir bir meta”, “tüketilebilir bir nesne”, “modanın bir konusu” ya da “terapi işlevi gören” dinden söz edebiliriz. Modern ya da postmodern döneme özgü bu türden dinin görünümlerini açıklamak için birtakım teoriler ortaya konmuştur: “Rasyonel seçim teorisi”, “dini çoğulculuk”, “dini mobilizasyon” gibi. Çalışmada genel olarak İslam ve özelde ise Türkiye’deki dini durum ile ilgili göstergeler, “tüketim kültürü” ve “dini mobilizasyon” çerçevesinde değerlendirilecektir.  

Anahtar Kelimeler

din, tüketim, tüketici, çoğulculuk, dini mobilizasyon

Religious Pluralism and Religious Consumption Culture in The Public Sphere

Öz

Even if we are not able to argue that religion is a reality which produces symbols for social life, we can speak of it functioning as a shield against several pains of modernism with its properties of providing confidence, producing meaning and giving peace. As secularization theories put it, religion is not totally with drawn from social life; yet it has been largely limited with the private sphere. We can talk about religion as “an economic value”, “a marketable commodity”, “a consumable object”, “a matter of fashion” or which “serves as therapy”; as well as an issue of “subjective” and “personal preference.” Several theories have been put forward to explain these kind of views on religious phenomena peculiar to modern or postmodern period, such as “rational selection theory”, “religious pluralism” and “religious mobilization.” In this study, Islam in general and indicators of religious situation in Turkey in particular will be evaluated in the context of “consumer culture” and “religious mobilization.”

Anahtar Kelimeler

religion, consumption, consumer, pluralism, religious mobilization

Kaynakça

• Adorno, T. W. (2011). Kültür Endüstrisi, Kültür Yönetimi, (N. Ülner, M. Tüzel ve E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Arslan, A. (1997). Seküler Dünyada Müslümanlar, Birikim Dergisi (99), 30-39.
• Baudrıllard, J. (2008). Tüketim Toplumu Söylenceleri/Yapıları, (H. Deliceçaylı – F. Keskin, Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman, Z. (2000). Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, (A. Yılmaz. Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Berger, P. L. (2002). Dini Ve Toplumsal Kurumların Değişimi, A. Çiftçi (Der. Ve Çev.) içinde, Din Ve Modernlik: Toplumbilim Yazıları-1. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Bilici, M. (2013). İslam'ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı, N. Göle (Der.) Içinde, İslam'ın Yeni Kamusal Yüzleri: İslam Ve Kamusal Alan Üzerine Bir Atölye Çalışması (s. 216-237). İstanbul: Metis.
• Bocock, R. (2009),Tüketim, İ. Kutluk (Çev.), Ankara: Dost.
• Boubekeur, A. (2005). Cool and Competitive Muslim Culture in The West. Isim Review (16), 12-13.
• Bruce, S. (2006), Secularization and The Impotence of Individualized Religion, After Secularization, The Hedgehog Review (8), 35-45.
• Chaney, D.(1999). Yaşam Tarzları, İ. Kutluk (Çev.), Ankara: Dost.
• Cingi, S. (06 Nisan 2014). İslami Cola Atağı.Gazete Vatan. Erişim: 14 Mart 2016. http://Www.Gazetevatan.Com/İslami-Cola-Atagi-25581-Ekonomi/ Adresinden Alındı
• Dağtaş, B. -Dağtaş, E. (2009). Giriş, B. Dağtaş – E. Dağtaş (Der.) Içinde,Medya, Tüketim Kültürü Ve Yaşam Tarzları Türkiye Medyasında Örüntüler (s. 7-23), Ankara: Ütopya.
• Demirezen, İ. (2015). Tüketim Toplumu Ve Din, İstanbul: Dem.
• Douglas, M. -Isherwood, B. (1999). Tüketimin Antropolojisi,E. A. Aytekin (Çev.), Ankara: Dost.
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm Ve Tüketim Kültürü, M. Küçük (Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Finke, R. Ve Stark, R. (1998). Religious Choice and Competition, American Sociological Review (63), 761-766.
• Finke, R. Ve Stark, R. (1989). Evaluating The Evidence: Religious Economies and Sacred Canopies, American Sociological Review (54),1054-1056.
• Haennı, P. (2014). Piyasa İslamı - İslam Suretinde Neoliberalizm. (L. Ünsaldı. Çev.), Ankara: Heretik.
• Heelas, P. (2006). Challenging Secularization Theory: The Growth of ‘New Age’ Spiritualties of Life, After Secularization, The Hedgehog Review (8), 46-58.
• Haddorff, D.W. (2000). Religion and The Market: Opposition, Absorption, Or Ambiguity?,Review Of Social Economy, (58), 483-504.
• Korkmaz, N. (2009). Türkiye’de Tüketim Kültürü Ve Mekânsal Ayrışma. B. Dağtaş-E. Dağtaş (Der) içinde, Medya, Tüketim Kültürü Ve Yaşam Tarzları Türkiye Medyasında Örüntüler (S. 142-164), Ankara: Ütopya.
• Northbourne L. (2003). Modern Dünyada Din, (Ş. Yalçın. Çev.). İstanbul: İnsan.
• Meşe, İ. (2015). İslami Bir Moda Dergisi Örneğinde Moda ve Tesettür: Ne Türden Bir Birliktedir? Fe Dergisi: Feminist Eleştiri (1), 146-158.
• Norris, P. ve Inglehart, R. (2006). Sellers or Buyers in Religious Markets? The Supply and Demand of Religion, After Secularization, The Hedgehog Review (8), 69-92.
• Olson, D. V. A. (1999). Religious Pluralismand Us Church Membership: A Reassessment, Sociology of Religion (60), 149-173.
• Özbolat, A. (2014). Tüketim Bağlamında Dindarlığın Dönüşümü, Birikim Dergisi, Erişim: 05 Mayıs 2016 http://www.Birikimdergisi.Com/Guncel-Yazilar/1127/Tuketim-Baglaminda-Dindarligin Donusumu#.Vytxtethfiu
• Rıtzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek: Tüketim Araçlarının Devrimcileştirilmesi. (Ş. S. Kaya Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Sımmel, G. (2013). Modern Kültürde Çatışma. (T. Bora vd. Çev.), İstanbul: İletişim.
• Stark, R. ve Iannaccone, L. R. (1994). A Supply-Side Reinterpretation of the Secularization of Europe, Journal for the Scientific Study of Religion (33), 230-252
• Stark, R. Ve Bainbridge, W.S. (1981). Secularization and Cult Formation in The Jazz Age, Journal Fort the Scientific Study of Religion (20), 360-373.
• State of the Global Islamic Economy Report 2015/16, (2016). Thomson Reuters Publishing
• Taylor, C. (2011). Modernliğin Sıkıntıları, (U. Canbilen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Tesettürlü Tatil Artık Mümkün. (03 Mart 2016). Yeni Akit. Erişim: 03 Nisan 2016, Http://Www.Yeniakit.Com.Tr/Haber/Tesetturlu-Tatil-Artik-Mumkun-141855.Html
• Weınınger, E. B. (2014). “Bourdieu’nun Sınıf Analizinin Esasları”, G. Ertuğrul (Çev.), Eril Olin Wright (Der.) içinde, Sınıf Analizine Yaklaşımlar (S. 111-156), Derleyen: Çev. Editörü: Vefa Saygın Öğütle. Ankara: Nota Bene.
• Yamane, D. (1997). Secularization on Trial: In Defense of a Neosecularization Paradigm, Journal for The Scientific Study of Religion (36), 110-122.
• Yanıklar, C. (2006). Tüketimin Sosyolojisi. İstanbul: Birey.
• Yankaya, D. (2014). Yeni İslami Burjuvazi: Türk Modeli. (M. I. Durmaz Çev.), İstanbul: İletişim.
• Yerlikaya, R. (06 Şubat 2013). İl Genel Meclisi'nin ''Sema'' Duyarlılığı.Haberler.Com. Erişim: 14 Aralık 2015 Http://Www.Haberler.Com/İl-Genel-Meclisi-Nin-Sema-Duyarliligi-4309898-Haberi/
• Yönet, R. (25 Ağustos 2013). Yaz Kur'an Kursu'nda Dereceye Giren Öğrenciler Ödüllendirildi. Cihan. Erişim: 15 Mart 2016. Https://Www.Cihan.Com.Tr/Tr/Sincan-Dortyol-Camii-Yaz-Kuran-Kursu-Odul-Pchmtexmtq1ny8xmzazotm0.Htm
• Zorlu, A. (2006). Modern Tüketimin Tarihinden Tüketim Araştırmalarına Tüketim Sosyolojisi, Ankara: Glocal.