Popüler Film Anlatısı ve Gizemin Taşıyıcısı Kadın

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 2 - Sinema ve Politika, 319 - 338, 15.12.2016

Aslı Ekici

Öz

2000’li yıllar Türk sinemasında erkek karakterlerin merkezde olduğu, kadın karakterlerin daha ikincil rollerde yer aldığı filmsel anlatılar çoğunluktadır. Ataerkil söyleme dair anlamların dolaşıma girdiği bu filmsel anlatıların sızıntı noktalarından kadın söyleminin de ifade olanağı bulduğu göze çarpar. Filmlerin diegetic dünyasında kadın söylemine imkân tanınıp tanınmadığı değerlendirilirken bakış ve ses gibi filmin biçimsel özellikleri kadar anlatı da önem kazanır. Nasıl inşa edildiği, kimin tarafından yönlendirildiği gibi temel sorularla şekillenen filmsel anlatı zaman zaman da bir gizem unsuru ile desteklenir. Bu çalışmada kadının anlatıda gizem unsuru olması kapsamında ele alınan Neredesin Firuze (Ezel Akay, 2004), Hokkabaz (Ali Taner Baltacı, Cem Yılmaz, 2006) ve Av Mevsimi (Yavuz Turgul, 2010) filmlerinde kadın söyleminin görünür olduğu çatlak hatların izi sürülecektir.

Anahtar Kelimeler

Sphinx, gizem, feminizm, kadın, anlatı

Popular Film Narrative and Woman as the Riddle Bearer

Öz

In 2000s of Turkish Cinema, male characters are in the center and female characters have secondary roles in filmic narratives. It is remarkable that woman discourse finds an expression opportunity in leakage points of filmic narratives which meanings about patriarchal discourse got into circulation. In analysis of whether woman discourse is enabled or not in diegetic world of the films, the narrative is as important as formal features of the film like gaze and voice. Filmic narrative which is shaped by basic questions like how narratives are established; who is the director of the narrative is sometimes supported by a riddle component. In the study, leak lines where woman discourse become visible will be traced in the films named as Neredesin Firuze (Ezel Akay, 2004), Hokkabaz (Ali Taner Baltacı, Cem Yılmaz, 2006) and Av Mevsimi (Yavuz Turgul, 2010) which female characters are handled as riddle components.

Anahtar Kelimeler

sphinx, riddle, feminism, woman, narrative

Kaynakça

• Akdilek M. ve Medina J. (Yapımcı) ve Turgul, Y. (Yönetmen). (2010). Av Mevsimi Film. Türkiye: Fida Film ve Pro Film.
• Akpınar, N. (Yapımcı) ve Baltacı, A. T. ve Yılmaz, C. (Yönetmen). (2006). Hokkabaz Film. Türkiye: BKM.
• Bonitzer, P. (2006). Kör Alan ve Dekadrajlar. (İ. Yasar, çev.). İstanbul: Metis.
• Chatman, S. (2008). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: De Ki.
• Chaudhuri, S. (2007). Feminist Film Theorists: Laura Mulvey, Kaja Silverman, Teresa De Lauretis, Barbara Creed. New York: Routledge.
• Chion, M. (1999). The Voice in Cinema. (C. Gorbman, Ed. ve Çev.). New York: Columbia University.
• Cook, P. ve Bernink M. (Ed.), (1999). The Cinema Book. London: British Film Institute.
• De Lauretis, T. (1984). Alice Doesn’t: Feminism, Semiotics, Cinema. Bloomington: Indiana University.
• Doane, M. A. ve Mellencamp, P. ve Williams, L. (Ed.), (1984) Feminist Film Criticism: An Introduction. Re-vision: Essays in Feminist Film Criticism (s. 1-17). Los Angeles, California: University Publications of America.
• Doane, M. A. (1988). Woman’s Stake: Filming the Female Body. C. Penley (Ed.). Feminism and Film Theory (s. 216-228). New York: Routledge.
• Dönmez-Colin, G. (2008). Turkish Cinema: Identity, Distance and Belonging. London: Reaktion Books.
• Elsaesser, T. ve Hagener, M. (2011). Film Kuramı: Duyular Yoluyla Bir Giriş. (B. Soner ve B. Yıldırım, Çev.). Ankara: Dipnot.
• Ertürk, Y. (Yapımcı) ve Akay, E. (Yönetmen). (2004). Neredesin Firuze Film. Türkiye: İFR.
• Gledhill, C. (1984). Developments in Feminist Film Criticism, M. A. Doane ve P. Mellencamp ve L. Williams (Ed.) içinde, Re-vision Essays in Feminist Film Criticism (s. 18-48). Los Angeles & California: University Publications of America.
• Haskell, M. (1987). From Reverence to Rape: The Treatment of Women in the Movies. Chicago ve Londra: The University of Chicago.
• Hayward, S. (2000). Cinema Studies: The Key Concepts. Londra ve New York: Routledge.
• Humm, M. (1997). Feminism and Film. Bloomington: Indiana University.
• Jung, C. G. (1996). Analitik Psikolojinin Temel İlkeleri (Konferanslar) (K. Şipal, Çev.). İstanbul: Cem.
• Jung, C. G. (1997). Analitik Psikoloji (E. Gürol, Çev.). İstanbul: Payel.
• Kaplan, E. A. (2000). Women and Film: Both Sides of The Camera. Londra ve New York: Routledge.
• Kaplan, E. A. (2004). Is the Gaze Male?, Ann Kaplan (Ed.) içinde, Feminism and Film (s. 119-138). New York: Oxford University.
• Kuhn, A. (1994). Women’s Pictures: Feminism and Cinema. Londra ve New York: Verso.
• Mulvey, L. (1989a). Film, Feminism and the Avant-Garde, Visual and Other Pleasures (s. 111-126). Hong Kong: The Macmillan Press.
• Mulvey, L. (1989b). Changes: Thoughts on Myth, Narrative and Historical Experience, Visual and Other Pleasures (s. 159-176). Hong Kong: The Macmillan Press.
• Mulvey, L. (1989c). The Oedipus Myth: Beyond the Riddles of the Sphinx, Visual and Other Pleasures (s. 177-201). Hong Kong: The Macmillan Press.
• Mulvey, L. (1995). The Myth of Pandora: A Psychoanalytical Approach. L. Pietropaola ve A. Testaferri (Ed). Feminisms in the Cinema (s. 3-19). Bloomington: Indiana University.
• Mulvey, L. (1997). Görsel Haz ve Anlatı Sineması (N. Abisel, Çev.). 25. Kare, Sayı 21, 38-46.
• Nelmes, J. (1998). Sinemada Cinsiyet ve Cinselliğin Sunumu. Sinemasal. (E. Yılmaz, Çev.). Kış 98, Sayı 2, 71-94.
• Propp, V. (1985). Masalın Biçimbilimi. (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Bilim/Felsefe/Sanat.
• Propp, V. (2010). “Olağanüstü Masalların Dönüşümleri”, Yazın Kuramı: Rus Biçimcilerinin Metinleri, (s. 220-246). (M. Rifat & S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Ryan, M. ve Kellner, D. (1997). Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının İdeolojisi ve Politikası (E. Özsayar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Post-modernizm (A. Güçlü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Silverman, K. (1988). The Acoustic Mirror: The Female Voice in Psychoanalysis and Cinema. Bloomington: Indiana University.
• Strinati, D. (2004). An Introduction to Theories of Popular Culture. Londra ve New York: Routledge.
• Suner, A. (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. İstanbul: Metis.
• Williams, L. (1987). ‘Something Else Besides a Mother’ Stella Dallas and the Maternal Melodrama, Christine Gledhill (Ed.) içinde, Home is Where the Heart is: Studies in Melodrama and the Woman’s Film (s.299-325). London: British Film Institute