Algılanan Aşırı Nitelikliliğin Yapıcı Rol Dışı İş Yeri Davranışları Üzerindeki Etkisinde Girişimcilik Yöneliminin Düzenleyici Rolü

Yıl 2022, , 86 - 107, 08.12.2022

Aynur Şen , Esra Nemli Çalışkan

https://doi.org/10.57082/mpsr.1183718

Öz

Bu çalışmanın amacı, aşırı niteliklilik algısına sahip olan çalışanların yapıcı rol dışı iş yeri davranışları ve bu davranışların üzerindeki girişimcilik yöneliminin düzenleyici etkisini incelemektir. Araştırma verileri, Türkiye'nin en büyük ilk 500 sanayi kuruluşunun 525 beyaz yaka çalışanından anket tekniği kullanılarak elde edilmiştir. İlgili firmalar faaliyet gösterdikleri iş alanlarında nispetten daha gelişmiş olduğundan örneklem grubu olarak İSO ilk 500 kuruluşları tercih edilmiştir. Araştırmaya katılan katılımcılardan elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 25.0 ve AMOS (Analysis of Moment Structures) 23.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmada aşırı niteliklilik algısının yapıcı rol dışı iş yeri davranışları üzerindeki etkisi incelendiğinde, aşırı niteliklilik algısının yapıcı rol dışı iş yeri davranışları üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde bir etkisi olduğu görülmüştür ancak aşırı niteliklilik algısına sahip olan çalışanların yapıcı rol dışı iş yeri davranışı sergilemesinde girişimcilik yöneliminin düzenleyici etkisi incelendiğinde değişkenler arasında girişimcilik yöneliminin düzenleyici rolünün anlamlı olmadığı bulgulanmıştır. Elde edilen bu çıktılar doğrultusunda, araştırmanın teorik ve uygulanabilirliğine ilişkin etkileri tartışılarak gelecekte oluşturulacak çalışmalara tavsiyelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Aşırı Niteliklilik Algısı, Yapıcı Rol Dışı İşyeri Davranışları, Girişimcilik Yönelimi

Kaynakça

• Akbıyık, Ü.B.S. (2016) “Algılanan Aşırı Nitelikliliğin İş Performansına Etkisi Örgütsel Desteğin Biçimlendirici Değişken Rolü”, Journal of International Social Research, 9(42), 1712-1720.
• Ağca, V., Kurt. M.,(2007) İç Girişimcilik ve Temel Belirleyicileri: Kavramsal Bir Çerçeve, Erciyes Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:29, 2007, 83– 112.
• Akın A., Ulukök E.(2016): “Fazla Nitelikliliğin Bireysel ve Örgütsel Sonuçlarının İncelenmesine Yönelik Kavramsal Bir Değerlendirme ”, Journal of Business Research Turk, C.8, No:4, 2016, s. 71-86
• Antoncic, B., Hisrich, R.D. (2001). Intrapreneurship: Construct Refinement and Cross- Cultural Validation‖, Journal of Business Venturing, 16:495-527.
• Basılgan, M.,(2011): Ekonomik Gelişmenin Yaratıcı Yıkımı: Schumpeteryan Girişimci, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44, Sayı 3, s.27-56
• Bennett, R., & Stamper, C. L. (2001). Corporate citizenship and deviancy: A study of discretionary work behavior. International Research in the Business Disciplines, 3, 265- 284
• Bennett, R. J., & Robinson, S. L. (2000). Development of a measure of workplace deviance. Journal of Applied Psychology, 85(3), 349. http://dx.doi.org/10.1037/0021- 9010.85.3.349
• Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring instrument. International Journal of Testing, 1(1),55-86.https://doi.org/10.1207/S15327574IJT0101_4
• Chan, Y. H. (2003). Biostatistics 101: data presentation. Singapore medical journal, 44(6), 280-285.
• Chartrand, J. M.(1991): “The Evolution of Trait‐and‐Factor Career Counseling: A Person× Environment Fit Approach”, Journal of Counseling & Development, C.69, No:6, 1991, s. 518-524.
• Drucker, P. F. (1998). “The Discipline of Innovation”, Harvard Business Review, November- December
• Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd ed.), Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum
• Covin, J. G. ve Slevin, D. P. (1989), “Strategic Management of Small Firms in Hostile and Benign Environments”, Strategic Management Journal, 10, 75–87.
• Covin, J.G. & Slevin, D.P. (1991). A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior. Entrepreneurship‖, Theory and Practice, Baylor University, 76(1):7-25.
• Edwards, J.R., Shipp A. J.(2007) “The Relationship Between Person-Environment fit and Outcomes: An Integrative Theoretical Framework”, Perspectives on organizational fit, C.209, s. 4.
• Er, P.H.,(2013):Girişimcilik ve Yenilikçilik Kavramlarını İktisadi Düşüncedeki Yeri: Joseph A. Schumpeter, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 29, s. 76-85
• Erdogan, B., Bauer, T. N., Peiró, J. M., Truxillo, D. M.(2011) : “Overqualified employees: Making the best of a potentially bad situation for individuals and organizations”, Industrial and Organizational Psychology, C.4, No:2,s. 215-232.
• Fiş,A.M., Wasti S.A.(2009), “Örgüt Kültürü ve Örgütlerin Girişimcilik Yönelimi İlişkisi”, ODTÜ Geliştirme Dergisi, No.35, s 127-164 Frank Parsons, Choosing A Vocation, London, Gay and Hancock, 1909 Galperin, B. L. (2002). Determinants of deviance in the workplace: An empirical examination of Canada and Mexico. Unpublished doctoral dissertation, Concordia University, Montreal, Canada.
• Galperin, B. L. (2012). Exploring the nomological network of workplace deviance: Developing and validating a measure of constructive deviance. Journal of Applied Social Psychology, 42(12), 2988-3025. http://dx.doi.org/ 10.1111/j.1559-1816.2012.00971.x
• Galperin, B. L., & Burke, R. J. (2006). Uncovering the relationship between workaholism and workplace destructive and constructive deviance: An exploratory study. The International Journal of Human Resource Management, 17(2), 331-347.
• Gruys., M.,L., ve Sackett.,P, R.(2003) Investigating the Dimensionality of Counterproductive Work Behavior, International Journal of Selection and Assesment Volume 11, s. 30-42
• Howell, J. M., Shea, C. M., & Higgins, C. A. (2005). Champions of product innovations: Defining, developing, and validating a measure of champion behavior. Journal of Business Venturing, 20, 641-661.
• Johnson, R. A., Wichern, D. W., Applied Multivariate Statistical Analysis, Prentice Hall, USA, 1998.
• Khandwalla, P. N. (1976), “Some Top Management Styles, Their Context and Performance”, Organization and Administrative Sciences, 7(4): 21-51
• Kristof, A. L.(1996): “Person‐organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement, and implications”, Personnel Psychology, C.49, No:1,, s. 1-49
• Keskin, B.,(2020). “İstatistiksel Güç Bir Araştırmanın Sonuçlarına Etki Eder Mi? Örneklem Büyüklüğüne Nasıl Karar Verilmeli? Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Manisa Celal Bayar University Journal of Social Sciences 2020; 18 (Armağan Sayısı); 157-174
• Lumpkin, G. T. & Dess, G. G. (1996). Clarifying the entrepreneurial orientation construction and linking it to performance, Academy of Management Review, 21(1) s. 135-172.
• Lumpkin, G.T.; Cogliser, C.C. & Schneider, D.R. (2009). Understanding and Measuring Autonomy: An Entrepreneurial Orientation Perspective‖, Entrepreneurship: Theory & Practice, 33(1) s. 47-69.
• Lauver, K. J., Kristof-Brown, A.(2001)“Distinguishing between employees' perceptions of person–job and person–organization fit”, Journal of vocational behavior, C.59, No:3,s. 454-470.
• Luksyte, A., Spitzmueller C.(2011): “Overqualified Women: What Can Be Done About This Potentially Bad Situation?”, Industrial and Organizational Psychology-Perspectives on Science and Practice, C.4, No:2, s. 256-259
• Marcus, B., Schuler, H., Quell, P. ve Hümpfner, G. (2002). Measuring counterproductivity: Development and initial validation of a German selfreport questionaire. International journal of selection and assesment, 10(1/2): 18-35
• Miller, D. (1983), “The Correlates of Entrepreneurship in Three Types of Firms”, Management Science, 29, 770–791.
• Miller, D. ve Friesen, P.H. (1982), “Innovation in Conservative and Entrepreneurial Firms: Two Models of Strategic Momentum”, Strategic Management Journal, 3(1), 1-25.
• Uçar, Z. (2016) “Kontrol Algısı - Psikolojik Sahiplenme İlişkisi Üzerinde Algılanan Aşırı Vasıflılığın Düzenleyicilik Etkisi”, International Journal of Applied Business and Management Studies, 1(1), 40-58
• Özdamar K (2015): Paket programları ile istatistiksel veri analizi-1. Yenilenmiş 10. Baskı, Ankara: Nisan Kitabevi.
• Robinson, S. L. ve Greenberg, J. (1998). Employees behaving badly: Dimensions, determinants and dilemmas in the study of workplace deviance. C. L. Cooper ve D. M. Rousseau (Der.), Trends in organizational behavior Vol:5. John Wiley&Sons Ltd.
• Shao, A. T. (2002). Marketing Research: An Aid to Decision Making, Cincinnati, Ohio: South Western/Thomson Learning.
• Spreitzer, G. M., & Sonenshein, S. (2004). Toward the construct definition of positive deviance. American Behavioral Scientist,47(6),828-847 http://dx.doi.org/10.1177/0002764203260212
• Spreitzer, G. M., & Sonenshein, S. (2003). Positive deviance and extraordinary organizing. In K. Cameron, J. Dutton & R. Quinn (Eds.), Positive organizational scholarship (pp. 207-224). San Francisco: Berrett-Koehler.
• Solmaztürk, A.,B., (2018). Girişimcilik Yöneliminin Kariyer Çapaları Üzerindeki Etkisinde Algılanan Örgütsel Desteğin Rolü, International Journal of Disciplines Economics & Administrative Sciences Studies, 2018, ss 64-86,
• Vadera, A. K., Pratt, M. G., & Mishra, P. (2013). Constructive deviance in organizations integrating and moving forward. Journal of Management, 1-56. http://dx.doi.org/10.1177/0149206313475816
• Vardi, Y. ve Wiener, Y. (1996). Misbehavior in organizations: A motivational framework. Organization science, 7(2): 151-165
• Wales, W., Monsen, E. ,McKelvie, A. (2011). The Organizational Pervasiveness of Entrepreneurial Orientation‖, Entrepreneurship Theory and Practice, Baylor University, 1042(2587):895-923
• Yildiz, B., Ozdemir, F., Habib, E., Caki, N. (2017) “The Moderating Effect of Collective Gratitude on the Overqualification-Turnover Intention Relationship”, Journal of Organizational Behavior Research, C.2, No:2, s. 40-61.
• Yıldız, B.(2015) “The Antecedents of Constructive and Destructive Deviant Workplace Behaviors”, Doktora Tezi, Kocaeli: Gebze Technical University
• Yıldız, B., Alpkan, L.(2015) : “A theoretical model on the proposed predictors of destructive deviant workplace behaviors and the mediator role of alienation”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, C.210, s. 330-338.
• Zahra, S. A. ve Covin. J. C. (1995), “Contextual Influences on the Corporate Entrepreneurship - Performance Relationship: A Longitudinal Analysis”, Journal of Business Venturing, 10, 4358