Örgütsel Davranış Çalışmalarında Doğrusallık Sorunu: Bir Model Üzerinden Tartışma

Yıl 2023, , 248 - 261, 30.12.2023

Hakkı Okan Yeloğlu , Şule Tuzlukaya

https://doi.org/10.57082/mpsr.1358337

Öz

Örgütsel davranış çalışmalarında kurulan modellerde düzenleyicilik etkilerinin sıkça çalışıldığı bilinmektedir. Ancak, bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkilerinin doğrusal olması zaman zaman başka tartışma alanlarını ortaya çıkarmaktadır. Hatta etkinin olmadığı durumlarda alternatif çözüm yollarının sunulması ve önerilmesi de önem arz etmektedir. Yapılan bu çalışma, bahsedilen durumları göz önünde bulundurarak bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerinde doğrusal olmayan etkisinde düzenleyici etki yaratacak değişkenin durumlarını inceleyerek örnek bir model üzerinde tartışmıştır. Kurulan modelde etkileşim adaletinin bireyler arası çatışma üzerindeki eğrisel etkisinde adalete karşı duyarlılığın düzenleyici etkisi incelenmiştir. 720 özel sektör çalışanından kolayda örnekleme yoluyla toplanan veri yardımıyla kurulan modelde doğrusal ve eğrisel etkiler incelenmiştir. İlk aşamada etkileşim adaletinin doğrusal etkisinde adalete karşı duyarlılığın düzenleyicilik etkisi bulunmamış ve bir sonraki aşamaya geçilerek bu sefer eğrisel etki incelenmiştir. Eğrisel etkide düzenleyicilik etkisi incelenmiş ve adalete karşı duyarlılığın düşük düzeyinde, etkileşim adaleti ile bireyler arası çatışma arasında U yönlü bir ilişki ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda, adalete karşı düşük duyarlılık düzeyi söz konusu olduğunda, etkileşim adaleti arttıkça bireyler arası çatışmanın belirli bir noktaya kadar azaldığı, sonrasında yeniden artmakta olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etkileşim Adaleti, Bireyler Arası Çatışma, Adalete Karşı Duyarlılık, Doğrusal Olmayan Etkiler

Linearity Problem In The Effects Of Variables In Organizational Studies: Discussion On A Model

Öz

Kaynakça

• Altan, S., Erkuş, A. ve Turunç, Ö. (2022). Örgütsel adalet ile yaratıcılık ilişkisinde rol çatışması rol belirsizliğinin düzenleyici rolü. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(2), 129-150.
• Ambrose, M. L., ve Schminke, M. (2003). Organization structure as a moderator of the relationship between procedural justice, interactional justice, perceived organizational support, and supervisory trust. Journal of applied psychology, 88(2), 295.
• Barki, H., ve Hartwick, J. (2004). Conceptualizing the construct of interpersonal conflict. The International Journal of Conflict Management, 15(3), 216-244.
• Bierhoff, H. W.,ve Rohmann, E. (2012). Justice in performance situations: Compromise between equity and equality, 135-152ss. Springer Berlin Heidelberg.
• Baumert, A., Gollwitzer, M., Staubach, M., ve Schmitt, M. (2011). Justice sensitivity and the processing of justice-related information. European Journal of Personality, 25(5), 386-397.
• Bozkurt, N., Yürür, S. ve Ercan, F. (2021). Hangi yöneticiler daha adil algılanıyor? Yöneticinin kişiliği açısından bir analiz. İş, Güç: Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 23(2), 29-44.
• Ceyhan, S. ve Değirmenci, V. (2021). Örgütsel adaletin çalışanların yöneticilere duydukları güven üzerine etkisi. Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 50-63.
• Cohen-Charash, Y., ve Spector, P. E. (2001). The role of justice in organizations: A meta-analysis. Organizational behavior and human decision processes, 86(2), 278-321.
• Charoensap, A., Virakul, B., Senasu, K., ve Ayman, R. (2019). Effect of ethical leadership and interactional justice on employee work attitudes. Journal of leadership studies, 12(4), 7-26.
• Clark, L. A., Foote, D. A., Clark, W. R. ve Lewis, J. L. (2010). Equity sensitivity: A triadic measure and outcome/ınput perspectives. Journal of Managerial Issues, 22(3), 286-305.
• Cohen, J., Cohen, P., West, S. G. ve Aiken, L. S. (2003). Applied Multiple Regression / Correlation Analysis for the Behavioral Sciences, Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
• Cohen, J., ve Cohen, P. (1975). Applied Multiple Regression/Correlation Analysis for the Behavioral Sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Colquitt, J. A. (2001). On the dimensionality of organizational justice: A construct validation of a measure. Journal of Applied Psychology, 86(3), 386-400.
• Cortina, J. M. (1993). Interaction, nonlinearity, and multicollinearity: Implications for multiple regression. Journal of Management, 19(4), 915-922.
• Cropanzano, R., Prehar, C. A., ve Chen, P. Y. (2002). Using social exchange theory to distinguish procedural from interactional justice. Group & Organization Management, 27(3), 324-351.
• Damghanian, H., ve Ghanbari Ghaleroudkhani, F. (2022). Discretionary workplace behaviors: the effect of communication satisfaction on workplace deviance and ocb with the mediation role of justice sensitivity. Iranian Journal of Management Studies, 15(1), 155-168.
• Davlembayeva, D., Papagiannidis, S., ve Alamanos, E. (2021). Sharing economy platforms: An equity theory perspective on reciprocity and commitment. Journal of Business Research, 127, 151-166.
• De Winne, S., Marescaux, E., Sels, L., Van Beveren, I., & Vanormelingen, S. (2019). The impact of employee turnover and turnover volatility on labor productivity: a flexible non-linear approach. The International Journal of Human Resource Management, 30(21), 3049-3079.
• Eib, C., Peristera, P., Bernhard-Oettel, C., ve Leineweber, C. (2021). Trajectories of procedural and interactional justice as predictors of retirement among Swedish workers: Differences between three groups of retirees. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(12), 1-15.
• Eunice, M., Jacqueline, K., Buyeke, E., Wafula, M., ve Musyoki, J. (2014). Effects of interpersonal conflict on organisational performance in selected hotels in Kisiitown, Kenya. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 4(1).
• Fouquereau, E., Morin, A. J., Huyghebaert, T., Chevalier, S., Coillot, H., ve Gillet, N. (2020). On the value of considering specific facets of interactional justice perceptions. Frontiers in Psychology, 11, 812.
• Hample, D., ve Hample, J. M. (2020). There is no away: Where do people go when they avoid an interpersonal conflict? Negotiation and Conflict Management Research, 13(4), 304-325.
• He, W., Fehr, R., Yam, K. C., Long, L. R., ve Hao, P. (2017). Interactional justice, leader–member exchange, and employee performance: Examining the moderating role of justice differentiation. Journal of Organizational Behavior, 38(4), 537-557.
• Huseman, R. C., Hatfield, J. D. ve Miles, E. W. (1987). A new perspective on equity theory: The equity sensitivity construct. Academy of Management Review, 12(2), 222-234.
• Kahrıman, M., Avcı, S. ve Aladağ, Z. (2021). Örgütsel adalet algısı ve mobbingin iş tatmini ve işten ayrılma niyetine etkisinin incelenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (28), 162-171.
• Kals, E., ve Jiranek, P. (2011). Organizational justice. Justice and Conflicts: Theoretical and Empirical Contributions, içinde (219-235ss). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
• Kamran, M., ve Thomas, M. (2021). The effect of teachers’ perception of organizational justice on their job stress. International Journal of Organizational Leadership, 10, 89-98.
• Karam, E. P., Hu, J., Davison, R. B., Juravich, M., Nahrgang, J. D., Humphrey, S. E., ve Scott DeRue, D. (2019). Illuminating the ‘face’of justice: A meta‐analytic examination of leadership and organizational justice. Journal of Management Studies, 56(1), 134-171.
• Kerse, G., ve Naktiyok, A. (2020). The effect of interactional justice on work engagement through conscientiousness for work. Journal of Economy Culture and Society, 61(1).
• Kim, M., Kim, S. L., Son, S. Y., ve Yun, S. (2022). Perfectionism, interactional justice and job performance: a trait activation perspective. Sustainability, 14(3), 1117.
• King Jr, W. C., ve Miles, E. W. (1994). The measurement of equity sensitivity. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67(2), 133-142.
• Kundi, Y.M. ve Badar, K. (2021). Interpersonal conflict and counterproductive work behavior: the moderating roles of emotional intelligence and gender. International Journal of Conflict Management, 32(3), 514-534.
• Laulié, L., Tekleab, A. G., ve Lee, J. J. (2021). Why grant i-deals? Supervisors’ prior i-deals, exchange ideology, and justice sensitivity. Journal of Business and Psychology, 36(1), 17-31.
• Lee, S., Byun, G., ve Kim, S. (2021). Effects of coworkers’ helping behavior on employees’ knowledge sharing and creativity: The moderating role of interactional justice. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(24).
• Li, C. R., Li, C. X., Lin, C. J., ve Liu, J. (2018). The influence of team reflexivity and shared meta-knowledge on the curvilinear relationship between team diversity and team ambidexterity. Management Decision, 56 (5), 1033-1050.
• Miao, R., Bozionelos, N., Zhou, W., ve Newman, A. (2021). High-performance work systems and key employee attitudes: the roles of psychological capital and an interactional justice climate. The International Journal of Human Resource Management, 32(2), 443-477.
• Özer, A. A., Tarım, M. ve Yalçıntaş, M. (2022). Çalışanların örgütsel adalet algılarının örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi: gıda perakende sektörü üzerine bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 5(9), 1-13.
• Piehl, D. (1974). Nonlinearity and the study of organizations. Academy of Management Journal, 17(4), 760-767.
• Schulte-Braucks, J., Baethge, A., Dormann, C., ve Vahle-Hinz, T. (2019). Get even and feel good? Moderating effects of justice sensitivity and counterproductive work behavior on the relationship between illegitimate tasks and self-esteem. Journal of Occupational Health Psychology, 24(2), 241.
• Schmitt, M., Gollwitzer, M., Maes, J., ve Arbach, D. (2005). Justice sensitivity. European Journal of Psychological Assessment, 21(3), 202-211.
• Spector, P. E., & Meier, L. L. (2014). Methodologies for the study of organizational behavior processes: How to find your keys in the dark. Journal of Organizational Behavior, 35(8), 1109-1119.
• Tangirala, S., & Ramanujam, R. (2008). Exploring nonlinearity in employee voice: The effects of personal control and organizational identification. Academy of Management Journal, 51(6), 1189-1203.
• Tidd, S. T., McIntyre, H. H. ve Friedman, R. A. (2004). The importance of role ambiguity and trust inconflict perception: Unpacking the task conflict to relationship conflict linkage. International Journal of Conflict Management, 15(4), 364-380.
• Thomas, N., Baumert, A., ve Schmitt, M. (2011). Justice sensitivity as a risk and protective factor in social conflicts. Justice and conflicts: Theoretical and empirical contributions içinde, (pp. 107-120). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
• Tugay, Ü., Baygın, E., ve Polatcı, S. (2022). Nepotizmin iş yerindeki kişiler arası çatışma üzerindeki etkisinde ücret tatmininin düzenleyici rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 215-236.
• Ulukök, E., ve Merdan, E. (2022). Tam serbesti tanıyan liderliğin kişilerarası çatışma ve işe yabancılaşma üzerindeki etkisi: rol belirsizliğinin aracı rolü. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(42), 527-545.
• Valentine, S. (1999). Assessing Organizational Behavior Models: A Comparison of Linear and Nonlinear Methods 1. Journal of Applied Social Psychology, 29(5), 1028-1044.
• Vrgović, P. (2019). Job stressors and interpersonal conflict resolution strategies of social workers in Serbia: Comparison with other public institutions. International Social Work, 62(5), 1444-1451.
• Yürür, S. ve Demir K. (2011). Örgütsel adalet ve psikolojik güçlendirme: Karşılıklı etkileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 311-335.
• Yürür, S. ve Nart, S. (2016). Örgütsel adalet algısı kamu çalışanlarının ihbar etme niyetinin belirleyicisi midir?. Amme İdaresi Dergisi, 49(3), 117-148.
• Warsito, C., Roqib, M., Farhah, N. U., Rochman, K. L., Suganda, A., ve Fatimah, S. (2021). The Influence Of Work-Family Conflict, Interpersonal Conflict And Job Satisfaction Variables On The Turnover Intention Of Hospital Staffs In Purwokerto. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 12(7). Zapata-Phelan, C. P., Colquitt, J. A., Scott, B. A., ve Livingston, B. (2009). Procedural justice, interactional justice, and task performance: The mediating role of intrinsic motivation. Organizational behavior and human decision processes, 108(1), 93-105.