Transformation in The ILO's Approach to Employment Services from the Perspective of Accumulation Regimes

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 119 - 139, 15.06.2023

Sercan Dereli

https://doi.org/10.57082/mpsr.1287943

Öz

Regulation School analyzes capitalism in three basic periods, namely, the regime of extensive, intensive and flexible accumulation. According to Regulation School theorists, capitalism builds a new accumulation regime by changing its regulation style after each crisis and adapts to the conditions of the day. Capitalism, which adopted the competitive market understanding as the regulation style in the widespread accumulation regime, acted with a regulation style in which the state actively intervened in the economic and social life in the intensive accumulation regime, and finally, in the 1980s, with the Fordism crisis, it changed its mode of regulation and switched to a neo-liberalism-based regulation style in which the market economy was revived. Social policy practices have been handled with different understandings in each accumulation regime, as they are under the intense influence of the regulation style and political economy. While there was no institutional social policy understanding in the extensive accumulation regime, a social policy understanding that completed the institutionalization process and expanded its scope emerged in the intensive accumulation regime, where the intervention areas of the state increased and it gained the form of a welfare state. In the flexible accumulation regime, which was built after the liquidation of the intensive accumulation regime, in which the policies and practices aimed at protecting workers in the labor market, were increased, social policy tended to narrow in terms of meaning and scope. In the post-1980 period, when the protection mechanisms provided to workers lost their function, employment services also experienced liberalization processes and the relevant processes were supported by social policy actors. In this study, it is aimed to analyze the transformation of the ILO's understanding of social policy towards employment services from the perspective of accumulation regimes. In the analysis, it has been discussed whether the ILO conventions on employment services are in line with the basic characteristics and regulation style of the accumulation regime of the period in which they were signed.

Anahtar Kelimeler

Regulation School, Accumulation Regimes, Private Employment Agencies, Employment Services, Transformation in Social Policy Understanding, ILO

Birikim Rejimleri Perspektifinden ILO’nun İşe Aracılık Faaliyetlerine Yaklaşımında Yaşanan Dönüşüm

Öz

Düzenleme Okulu kapitalizmi yaygın, yoğun ve esnek birikim rejimi olmak üzere üç dönemde analiz etmektedir. Düzenleme Okulu teorisyenlerine göre kapitalizm, yaşadığı her kriz sonrasında düzenleme tarzını değiştirmek suretiyle yeni bir birikim rejimi inşa etmekte ve günün koşullarına uyum sağlamaktadır. Yaygın birikim rejiminde rekabetçi piyasa anlayışını düzenleme tarzı olarak benimseyen kapitalizm, yoğun birikim rejiminde devletin ekonomik ve toplumsal hayata aktif müdahalelerde bulunduğu bir düzenleme tarzı ile hareket etmiş ve nihayetinde 1980’lı yıllara gelindiğinde düzenleme tarzını değiştirerek piyasa ekonomisinin yeniden canlandıran neo-liberalizm tabanlı bir düzenleme tarzına geçmiştir. Sosyal politika uygulamaları, düzenleme tarzı ile ekonomi-politiğin yoğun etkisi altında olduğundan her bir birikim rejiminde farklı anlayışlarla ele alınmıştır. Yaygın birikim rejiminde kurumsal bir sosyal politika anlayışı söz konusu değilken devletin müdahale alanlarının arttığı ve refah devleti formunu kazandığı yoğun birikim rejiminde kurumsallaşma sürecini tamamlamış ve kapsamını genişletmiş bir sosyal politika anlayışı ortaya çıkmıştır. İşgücü piyasalarında işçilerin korunmasına yönelik politika ve uygulamaların arttığı yoğun birikim rejiminin tasfiyesi sonrasında inşa edilen esnek birikim rejiminde ise sosyal politika anlam ve kapsam bakımından bir daralma eğilimine girmiştir. İşçilere sağlanan koruma mekanizmalarının işlev kayıplarına uğradığı 1980 sonrası dönemde, işe aracılık faaliyetleri de liberalizasyon süreçlerini tecrübe etmiş ve ilgili süreçler sosyal politika aktörleri tarafından desteklenmiştir. Bu çalışmada, birikim rejimleri perspektifinden ILO’nun işe aracılık faaliyetlerine yönelik sosyal politika anlayışındaki dönüşümün analiz edilmesi amaçlanmıştır. Analizde, işe aracılık faaliyetlerine yönelik ILO sözleşmelerinin, düzenlendikleri dönemin birikim rejiminin temel karakteristikleri ve düzenleme tarzı ile paralellik gösterip göstermediği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Düzenleme Okulu, Birikim Rejimleri, Özel İstihdam Büroları, İşe Aracılık Faaliyetleri, Sosyal Politika Anlayışında Dönüşüm, ILO

Kaynakça

• Aktekin, Ş. (2009). Mesleki anlamda geçici iş ilişkisinde gelişme yok. MESS Mercek Dergisi, 14(56), 121-127.
• Albertini, J. M. (1995). Ekonomik sistemler: uygulamada kapitalizm ve sosyalizm. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Ansal, H. (1996). Esnek üretimde işçiler ve sendikalar. İstanbul: Birleşik Metal-İş Sendikası
• Ansaloni, M., Montalban, M., Roger, A., & Smith, A. (2018). Call for papers for a special issue: 'accumulation and politics: approaches and concepts'. The Regulation Review: Capitalism, Institutions, Power.
• Arın, T. (2013). Kriz, devlet, iktisat ve sosyal güvenlik politikaları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Baypınar, B. (2009). Geçici istihdam büroları aracılığıyla çalışma: bir alan araştırması, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Boyer, R. (1990). The regulation school: a critical introduction. New York: Colombia University Press.
• Bozkurt, V. (2014). Endüstriyel & post-endüstriyel dönüşüm bilgi, ekonomi, kültür. Bursa: Ekin Kitabevi Cam, E. (2008). Uluslararası çalışma örgütü sözleşmeleri çerçevesinde özel istihdam büroları ve çeşitleri. Çimento İşveren Dergisi, 22(1), 20-31.
• Ciğerci Ulukan, N. (2014). İşsizlik versus geçici çalışma: özel istihdam bürolarının kiralık işçileri. Türkiye'de Esnek Çalışma. Özgür Müftüoğlu, Arif Koşar (Editörler). İstanbul: Evrensel Basım Yayın, 143-157.
• Çolak, A. (2019). Sosyal politikanın uluslararası taraflarından uluslararası çalışma örgütü ve küreselleşme. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 05(01), 73-84.
• De Freitas Barbosa A., Cacciamali, M. C. (2014). Accumulation regimes, labour market and ınequality: the Brazilian case in a long-term perspective. Brazilian Paper C (Annex 7).
• Dikmen, A. A. (2006). Bir ilkel birikim aracı olarak özelleştirme ve taşeronlaştırma. Genel-İş Emek Araştırma Dergisi, 1, 41-60.
• Dur, V. (2015). Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) sosyal güvenlik politikalarındaki dönüşüm. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 3, 127-154.
• Ekin, N. (2001). Türkiye’de iş piyasasının yeniden yapılanması: özel istihdam büroları. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.
• Erdut, Z. (2007). Enformel istihdamın ekonomik, sosyal ve siyasal etkileri. Çalışma ve Toplum, 1, 53-82.
• Gorz, A. (2007). İktisadi aklın eleştirisi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gorz, A. (2014). Yaşadığımız sefalet: kurtuluş çareleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gündoğan, N. (1998). İşe yerleştirme sistemi içinde özel istihdam bürolarının yeri ve önemi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(1), 549-566.
• Heintz, J., Lund, F. (2012). Welfare regimes and social policy: a review of the role of labour and employment. Gender and Development Paper No. 17.
• Hobsbawm, E. J. (2013). Sanayi ve imparatorluk. Ankara: Dost Kitabevi.
• International Labour Organization. (2009). Private employment agencies, temporary agency workers and their contribution to the labour market. Geneva: International Labour Organization.
• Işık, V. (2018). Refah devletinin dönüşüm süreci ve “düzgün iş” kapsamında sosyal güvenlik anlayışı. Sosyal Güvenlik Dergisi, 8(2), 109-128.
• Jessop, B. (1990). Regulation theories in retrospect and prospect. Economy and Society, 19(2), 153-216.
• Jessop, B. (1993). Towards a Schumpeterian workfare state? Preliminary remarks on post-Fordist political economy. Studies in Political Economy, 40(1), 7-39.
• Jessop, B. (2005). Hegemonya, post-Fordizm ve küreselleşme ekseninde kapitalist devlet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaya, M. (2016). Türkiye’de işsizlik sorunu ve özel istihdam büroları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(35), 401-437.
• Koray, M. (2007). Sosyal politikanın anlamı ve işlevini tartışmak. Çalışma ve Toplum, 4(15), 19-56.
• Kott, S. (2019). ILO: social justice in a global world? A history in tension. International Development Policy, 11(1), 21-39.
• Kutal, M. (2001). Türkiye İş Kurumu çalışma hayatımıza katılırken bazı gözlem ve beklentiler. TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 16, 4-5.
• Kutlu, D. (2010). Geçici çalışmanın süreklileşmesi ve güvencesizleşme: özel istihdam bürolarının değişen rolü. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 10(35), 41-47.
• Labrousse, A., & Michel, S. (2017). Accumulation regimes. The Routledge Handbook of Heterodox Economics Theorizing, Analyzing, andTransforming Capitalism. Tae-HeeJo, Lynne Chester, Carlo D’Ippoliti. (Editörler). Routledge, 54-69.
• Lipietz, A. (1987). Mirages and miracles the crises of global Fordism. London: Verso.
• Lipietz, A. (1993). Uluslararası işbölümünde yeni eğilimler: birikim rejimleri ve düzenleme tarzları. Toplum ve Bilim, 56(61), 58-82.
• Lordoğlu, K., Özkaplan, N. (2003). Çalışma iktisadı. İstanbul: Der Yayınevi.
• MARKA. (2017). Özel istihdam büroları ve Türkiye uygulamaları raporu. T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Yayını.
• McDonough, T., & Nardone, E. (2006). Social structures of accumulation, the regulation approach and the European Union. Competition & Change, 10(2), 200-212.
• Metin, B., Özaydın, M.M. (2014). Çalışma ve refah. Ankara: Gazi Kitabevi
• Nazlı, S. (2016). İş kanununda düzenlenen mesleki anlamda geçici iş ilişkisine yönelik hükümlerin değerlendirilmesi. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 149-168.
• Noel, A. (1987). Accumulation, regulation, and social change: an essay on French political economy. International Organization, 41(2), 303-333.
• Ocak, A. T. (2010). Emek piyasası için “insan koleksiyonu”: özel istihdam büroları., A. R. Güngen, F. Ercan, Ö. Tezçek, Ö. Biçer ve Y. Özgün. (Editörler). Emek ve siyaset. Ankara: Dipnot Yayınları, s. 153-178.
• Öngen, T. (1994a). Prometheus’un sönmeyen ateşi. İstanbul: Alan Yayıncılık
• Öngen, T. (1994b). Tekelci kapitalizm ve sınıf yapısı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 49(03), 303-349.
• Özuğurlu, M. (2008). Anadolu’da küresel fabrikanın doğuşu: yeni işçilik örüntülerinin sosyolojisi. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Piketty, T. (2014). Yirmi birinci yüzyılda kapital. (Çev. H. Koçak). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. (Eserin orijinali 2014’te yayımlandı).
• Sanal, M. E. (2002). Özel istihdam bürolarının artan önemi ve buna neden olan faktörler. Toprak İşveren Dergisi, 54.
• Sanal, M. E. (2014). Gelişen ekonomilerde dönüşen kapitalizmin endüstri ilişkilerine etkileri. Edirne: Paradigma Akademi Yayınları
• Sayın, A. K. (2002). Emek piyasasında aracılık ve özel istihdam büroları. Doktora Tezi., İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sendikal Notlar. (2003). Emek simsarlığına uzanan bir tehlike: özel istihdam büroları. Sendikal Notlar, 16, 60-66.
• Sengenberger, W. (2005). Globalization and social progress: The role and impact of international labour standards. Bonn: Friedrich-Ebert-Stiftung.
• Sert, M. (2011). Düzenleme’nin seyri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 64-78.
• Sönmez, S. (2011). Sermaye birikimi rejimi ve ihracata yönelik sanayileşme (II). İktisat ve Toplum, 12, 30-37.
• Standing, G. (2014). Prekarya: yeni tehlikeli sınıf. (Çev. E. Bulut). İstanbul: İletişim Yayınları. (Eserin orijinali 2011’da yayımlandı).
• Süral, N. (2013). AB müktesebatında geçici iş ilişkisi. TİSK Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Semineri, 1, 28-48.
• Şahin, Ç. (2000). Kapitalizm ve yoksulluk. İstanbul: Çivi Yazıları.
• Şahin, Ç. (2006). Çevresel kapitalizm ve kriz. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 41, 139-159.
• Şen, M. (2014). Özel istihdam büroları aracılığıyla kurulan (meslek edinilmiş) geçici iş ilişkisi. Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3(1), 13-24.
• Şenkal, A. (1999). Sendikasız endüstri ilişkileri. Ankara: Kamu-İş.
• Taşdemir, A. G. (2018). Yeni muhafazakârlığın sosyal koruma anlayışı olarak çalıştırmacı politikalar. Toplum ve Hekim, 33(5), 360-371.
• Taymaz, E. (1993). Kriz ve teknoloji. Toplum ve Bilim, 56(61), 5-41.
• Tickell, A., Peck, J. A. (1992). Accumulation, regulation and the geographies of post-Fordism: missing links in regulationist Research. Progress in Human Geography, 16(2), 190-218.
• Tickell, A., Peck, J. A. (1995). Social regulation after Fordism:regulation theory, neo-liberalism and the global-local Nexus. Economy and Society, 24(3), 357-386.
• Topak, O. (2012). Refah devleti ve kapitalizm: 2000’li yıllarda Türkiye’de refah devleti. İstanbul: İletişim Yayınları. Uçkan, B. (2002). Geçici istihdam büroları ve CIETT. İşveren Dergisi, Mayıs.
• Uçkan, B. (2005). Türkiye'de iş aracılığı hizmetlerinin tarihsel gelişim sürecinde kamu tekelinin kırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 149-178.
• Uşen, Ş. (2007). Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye’de aktif emek piyasası politikaları. Çalışma ve Toplum, 2(13), 65-95.
• Vidal, M. (2011). Reworking postfordism: Labor process versus employment relations. Sociology Compass, 5(4), 273-286.
• Vidal, M. (2013). Postfordism as a dysfunctional accumulation regime: a comparative analysis of the USA, the UK and Germany. Work, Employment and Society, 27(3), 451-471.
• Wallerstein, I. (2012). Tarihsel kapitalizm ve kapitalist uygarlık. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Yentürk, N. (1993). Post-fordist gelişmeler ve dünya iktisadî işbölümünün geleceği. Toplum ve Bilim, 56-61, 42-57.
• Yücesan-Özdemir, G. (2010). Despotik emek rejimi olarak taşeron çalışma. Çalışma ve Toplum, 4(27), 35-48.
• Yücesan-Özdemir, G. (2014). İnatçı köstebek. Ankara: İmge Kitabevi.